 |
|
محمدحيدر ژوبل
فهرست مندرجات
◉ زندگی‌نامه
◉ آثار
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
چهره‌های فرهنگی افغانستان زبان‌شناسان افغان
محمدحيدر ژوبل (به انگلیسی: Mohammad Haider Zhobal) (زاده‌ی ۱۳۰۴ خ - درگذشته‌ی ۱۳۳۸ خ)، نویسنده، پژوهشگر، تاریخ‌نگار، روزنامه‌نگار، زبان‌شناس و شخصیت اثرگذار ادبی افغانستان است که روزگاری آموزگار ادبیات زبان فارسی دری و هم‌چنین مدیر ماهنامه‌های «آریانا» و «عرفان» بود. او در آغاز «یوسف‌زی» تخلص می‌کرد و سپس، تخلص خود را به «ژوبل» تغییر داد.
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
محمدحیدر ژوبل، در سال ۱۳۰۴ خورشیدی، در باغبان‌کوچه‌ی کابل به‌دنیا آمد و دوره‌ی دبیرستان را در مدرسه‌‌ی امانی (لیسه‌ی نجات) به‌پایان برد و وارد دانشکده‌ی ادبیات دانشگاه کابل شد و از آن‌جا مدرک کارشناسی (دانشنامه‌ی لیسانس) به‌دست آورد، سپس، برای ادامه‌ی تحصیل در رشته‌ی نقد ادبی و فلسفه به آمریکا رفت.
ژوبل، پس از این‌که به افغانستان بازگشت، چندی به آموزگاری در دبیرستان نجات پرداخت و در آغاز نویسندگی، مقالات خود را با تخلص «یوسف‌زی»، بین سال‌های ۱۳۲۶ و ۱۳۲۷، برای روزنامه‌های انیس و اصلاح و برخی از مجله‌های آن‌زمان کابل، مانند: ادب، عرفان و آریانا می‌نوشت. او سپس، چندین سال مدیر مجله‌ی «آریانا» و هم‌چنین مدیر مجله‌ی «عرفان» بود.
مجله‌ی آریانا، نشریه‌ی انجمن تاریخ افغانستان بود و کسانی چون: احمدعلی کهزاد، محمدابراهیم خلیل، عتیق‌الله پژواک (که در آن‌روزگار «معروف» تخلص می‌کرد)، و عده‌ای دیگر از فضلای افغانستان متصدی انتشار این مجله بودند. دوره‌ی مدیریت ژوبل، یکی از دوره‌های درخشان و پُربار مجله‌ی آریانا محسوب می‌شود. در این دوره، برای بار نخست، در افغانستان، درک علمی از تاریخ - این‌که تاریخ چیست؟ و مباحث فلسفه‌ی تاریخ کدام است - متداول شد. هم‌چنین، در این دوره، مطالبی در این زمینه از منابع خارجی نیز ترجمه و در مجله‌ی آریانا به نشر رسید. نویسندگانی که در بخش ترجمه با ژوبل همکاری داشتند، عبارت بودند از: دکتر میر نجم‌الدین انصاری و علی‌محمد زهما. افزون بر این، مجله‌ی عرفان، در زمانی‌که مدیریت آن‌را ژوبل به‌عهده گرفت، دچار تحول اساسی گردید و جلوه‌یی تازه یافت. چنان‌که در این مجله، برای نخستین‌بار مباحث علمی زبان‌شناسی و به‌علاوه مسایل جدید دستور زبان فارسی، توسط ژوبل مطرح شد.
محمدحیدر ژوبل همراه با دکتر میر نجم‌الدین انصاری.
محمدواصف باختری، محمدحیدر ژوبل را شخصیت چند بُعدی می‌داند و می‌گوید: «ادیب، زبان‌شناس، تاریخ‌نویس و روزنامه‌نگار بود و باید بر هر یک از ابعاد شخصیت او سخن گفت. او در بخش روزنامه‌نگاری، در دو مرحله، استعداد کم‌نظیر خود را ثابت کرد. یک‌بار به‌عنوان مدیر مجله‌ی آریانا و باری دیگر، به‌عنوان مدیر مجله‌ی عرفان.»
سرانجام، محمدحیدر ژوبل، در پاییز سال ١٣٣٨ خورشیدی، هنگامی‌که هواپیمای حامل او، در فضای کشور لبنان آتش گرفت (سانجه‌ی سقوط هواپیمای افغانی)، مانند بسیاری از سرنشینان دیگر در شعله‌های آتش به کام مرگ فرو رفت.
| ▲ | آثار |
محمدحیدر ژوبل، به‌گفته‌ی واصف باختری، در مدت ده‌سال کار فرهنگی، آثاری گران‌سنگی از خود بر جا گذاشت. از جمله آثار او می‌توان به شرح زیر یاد کرد:
-
□ ادبیات از خلال روان‌شناسی، نقد ادبی و روابط آن با تاریخ ادبیات (کابل: ۱۳۳۲ خورشیدی).
□ به یاد بیدلّ، به مناسبت روز عرس بیدل (کابل: ۱۳۳۵ خورشیدی).
□ برگزاری روز ملل متحد در کابل (کابل: ۱۳۳۶ خورشیدی).
□ تاریخ ادبیات افغانستان
□ زبان فارسی و روش تدریس نوین مؤثر آن
□ نگاهی به ادبیات معاصر افغانستان (کابل: ۱۳۳۷ خورشیدی).
□ نمونه‌های ادبیات افغانستان از رودکی تا بیتاب (کابل: ۱۳۳۵ خورشیدی).
□ نردبان آسمان، شرح احوال و آثار جلال‌الدین محمد بلخی، به یادبود هفت صدمین سالگرد وصال او (کابل: ۱۳۳۶ خورشیدی).
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
نعمت حسینی، زندگی‌نامه‌ی محمدحيدر ژوبل
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□ چهره‌های فرهنگی افغانستان
□ انجمن تاریخ افغانستان
□ مجله‌ی آریانا
□ مجله‌ی عرفان
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ ...
