 |
|
میرزا لطف‌الله محزون اسدآبادی
فهرست مندرجات
◉ زندگی‌نامه
◉ آثار
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
... ...
میرزا لطف‌الله مستوفی اسدآبادی (به انگلیسی: Mirza Lotfollah Mahzoun) (زاده‌ی ۱۲۳۵ خ - درگذشته‌ی ۱۳۰۰ خ)، متخلص به محزون، از شاعران قرن سیزدهم هجری است که هم‌زمان با رخدادهای تاریخ مشروطه در ایران زندگی می‌کرده است. نیاکان او به طایفه‌ی مستوفیان معروف بودند و گفته می‌شود که میرزا لطف‌الله، خدمتگار و منشی مقالات فارسی سید جمال‌الدین افغان و مورد اعتماد او بود.
| ▲ | زندگی‌نامه |
میرزا لطف‌الله در سال ۱۲۷۳ هجری‌قمری برابر با ۱۲۳۵ هجری‌شمسی در اسدآباد همدان زاده شد. پدرش میرزاحسین‌خان مستوفی به شغل مستوفی‌گری اشتغال داشت و ادعا می‌شود که مادرش طیبه‌بیگم، خواهر سیدجمال‌الدین افغان بود. صفات‌الله جمالی پسر میرزالطف‌الله می‌نویسد:
-
میرزا لطف‌الله والد نگارنده می‌گفت در آن تاریخ ما طفل بودیم و تازه به مکتب می‌رفتیم وقتی که شنیدیم حاج دائی‌مان آمده با میرزا شریف (مراد از لفظ حاج دائی سید جمال‌الدین می‌باشد که خالوی مشارالیها می‌شود و به اصطلاح ولایتی حاج دائی خطاب می‌کردند.) دوان دوان به سیدان رفتیم (سیدان محله‌ای‌ست در اسدآباد که تمام سادات در آن محله مسکون شده‌اند و خانه‌ی پدری سید نیز در همان محله است) همینک خدمت سید رسیدیم و ما را دید و شناخت با محبت و مهربانی ما را به‌سوی خود خواند و دست تلطف به‌سر ما کشید روی ما را بوسید و در کنار خود نشاند و فرمود این‌ها که میرزا شیره هستند (زیرا موقع انگور بود و به‌واسطه‌ی خوردن انگور و عالم طفولیت آستین لباس ما به آب آن آلوده و کثیف شده بود) بعد از سه روز توقف در اسدآباد به‌جانب تهران رهسپار و تقریباً شش، هفت ماه در تهران توقف می‌نمایند و از آن‌جا به مشهد مقدس رفته و پس از زیارت قبر ثامن‌الائمه به افغانستان می‌رود و امیر دوست‌محمدخان (۱۲۷۹ ﻫ) مقدمش را چندی گرامی می‌شمارد که شرح واقعات آن باعث تطویل کلام خواهد بود.
همو در دیوان میرزالطف‌الله محزون اسدآبادی، در خصوص تحصیلات پدرش می‌نویسد:
-
مقدمات علوم متداول زمان از جمله صرف‌ونحو را نزد مرحوم سیدصفدر حسینی، پدر سیدجمال‌الدین آموخت و در ادامه ادبیات، عرفان، حکمت، فلسفه و الهیات را فراگرفت. میرزا لطف‌الله همچون پدرش به‌شغل مستوفی‌گری و منشی‌گری اشتغال داشت و گاهی نیز به کشاورزی مشغول بود. زمانی هم در گروه دبیران فرمان‌فرما درآمد و مدتی نیز کفالت بخشداری اسدآباد را بر عهده داشت.
شهروز جمالی در مقاله احوال و آثار محزون اسدآبادی، این شاعر را به این شکل توصیف می‌کند:
-
از نادانی مردم رنج می‌برد و همچون دیگر روشنفکران و بیدارگران آن زمان، علت شکست و عقب‌ماندگی کشور را دریافته، در آرزوی اعتلای فرهنگ و اندیشه و بینش و دانش‌گرایی در کشور بود. به تعلیم و تربیت نوین و پیشرفت علم و صنعت می‌اندیشید و همچون دیگر اندیشمندان و میهن‌پرستان و آزادی‌خواهان، در اندیشه تعالی و پیشرفت ایران و ایرانی در نظم و تمدن نوین جهان بود.
با توجه به اشعار محزون اسدآبادی، سبک زندگی و دوره تاریخی‌ای که او می‌زیست یعنی انقلاب مشروطه، می‌توان تعلق خاطر این شاعر به بیان نقد و سروده‌هایی اجتماعی را دریافت. انتقاد از اوضاع نابسامان و بیدادگری‌ها و آرزوی آزادی و آزادگی، ترقی و فردای روشن در برخی از اشعار محزون دیده می‌شود. از جمله او در سال ۱۳۲۶ یا ۱۳۲۷ هجری‌قمری ترجیع‌بندی با عنوان «در غم وطن» چنین سروده است:
بـاغ رفـتــم بـرای رفـع محـن
تـا دمـی خـاطـرم بیـاســاید
از غم مملکت به سیر چمن
بنا بر دیوان اشعار و نیز مجموعه اسناد و مدارک درباره سیدجمال‌الدین به پژوهش اصغر مهدوی و ایرج افشار، محزون ۲ بار با سیدجمال‌الدین اسدآبادی دیدار داشته است. در ۲ سفر سید به ایران در سال‌های ۱۳۰۴ و ۱۳۰۸ هجری‌قمری زمانی که سیدجمال‌الدین در منزل حاج سیدحسین امین‌الضرب اقامت داشته، محزون به دیدار او می‌شتابد. محزون اسدآبادی همچنین با برخی رجال روشنفکران آن زمان مکاتبه داشته و مورد تکریم و احترام ایشان بوده است. از طرفی اشعار محزون بیشتر در قالب سبک عراقی سروده شده به همین دلیل وجوه عارفانه و عاشقانه را در خود دارد.
در خصوص شکل و سبک سرودن اشعار محزون، دکتر سیروس شمیسا توضیحاتی در کتاب‌های «کلیات سبک‌شناسی» و «سبک‌شناسی شعر» آورده است. شهروز جمالی درباره چاپ دیوان اشعار محزون در «فرهنگ همدان» می‌نویسد: دیوان اشعار محزون را فرزندش، میرزا صفات‌الله جمالی متخلص به صفا گردآورد و در سال ۱۳۳۵ خورشیدی با سرمایه برادرش میرزانصرالله جمالی منتشر کرد که تاکنون تجدید چاپ نشده است. این نویسنده در ادامه به دیگر هنر محزون، موسیقی، اشاره می‌کند و چنین می‌نویسد: «اسامی گوشه‌ها، دستگاه‌های موسیقی و سازها در شعر محزون هنرمندانه تجلی یافته است.»
محزون ساز سه‌تار می‌نواخته و به گفته استاد شفیعی‌کدکنی «همواره شاعران بزرگ، آگاه و ناآگاه، بزرگ‌ترین شیفتگان موسیقی بوده‌اند و شعر خاستگاهی جز به موسیقی رساندن زبان ندارد.» محزون اسدآبادی در روز چهارشنبه، ۱۲ رمضان ۱۳۴۰ هجری‌قمری، برابر با ۱۳۰۰ هجری‌شمسی روی در نقاب خاک کشید و بنا بر وصیتش در نجف اشرف به خاک سپرده شد.
| ▲ | آثار |
یکی از آثار میرزا لطف‌الله مستوفی اسدآبادی، «دیوان میرزا لطف‌الله محزون اسدآبادی» است. این دیوان شامل یک مقدمه در شرح احوال محزون به قلم میرزاصفات‌الله جمالی و رساله‌ای درباره عروض و قافیه، بدیع، شناخت شعر و قالب‌های شعری است. مجموع اشعارش شامل ۹۱ غزل، ساقی‌نامه‌ای در ۹۲ بیت، ترجیع‌بند «در غم وطن» مثنوی ناتمام «صفاییه» در حدود ۲۶۰۰ بیت، ۹ یا ۱۰ قصیده و ۷ مسمط است.
دو دیگر از آثار او «شرح حال و آثار سید جمال‌الدین اسدآبادی» است، که می‌توان آن‌را بدون تردید شاهکار جعل نامید. فرزندش صفات‌الله جمالی می‌نویسد: «تاریخ زندگانی سید که در برلین به دستیاری فاضل محترم آقای کاظم‌زاده به‌چاپ رسیده از آثار قلمی اوست.»
همچنین «جمالیه (باده خم جمال) - عارفانه‌های محزون اسدآبادی درباره سید جمال‌الدین اسدآبادی»، مجموعه‌ای از عارفانه‌های میرزا لطف‌الله اسدآبادی در وصف سید جمال‌الدین افغان است كه تلاش شده است در آن، تمام اشعاری را كه محزون اسدآبادی در بیان شخصیت و اوصاف و احوال سید جمال‌الدین سروده است، جمع‌آوری شده و به‌تفصیل مورد شرح و تعلیقه و تحشیه قرار گیرند تا گامی دیگر باشد در شناختن و شناساندن ابعاد وجودی و احوالات سید جمال‌الدین افغان.
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ ...
