اَمان‌ِ اَفْغان، نشريهٔ خبری، سياسی و اجتماعی به زبان فارسی كه در فاصلهٔ سالهای ۱٢٩٨-۱۳۰٧ش/۱٩۱٩- ۱٩٢٨م، در كابل منتشر مى‌شد.
اين نشريه در فروردين ۱٢٩٨/آوريل ۱٩۱٩ در پی قتل حبيب‌الله خان حاكم افغانستان (حك ۱۳۱٩-۱۳۳٧ق/۱٩۰۱-۱٩۱٩م) و تعطيلی روزنامهٔ سراج الاخبار، پا به عرصهٔ وجود گذاشت[۱]. نخستين مدير آن، عبدالهادی داوی بود كه با روی كار آمدن امان‌الله خان (حك ۱۳۳٧-۱۳٤٧ق/۱٩۱٩- ۱٩٢٨م)، روزنامهٔ خود را با الهام از نام حاكم جديد، امان افغان ناميد[٢]. نزديكی اين روزنامه به دستگاه حكومت، عملاً آن را به ارگان رسمی امان‌الله خان مبدل ساخته بود[۳].
از گفته‌های آهنگ[٤] كه شماره‌های مختلف امان افغان را مشاهده كرده است، برمی‌آيد كه اين نشريه در ۳ دورهٔ جداگانه انتشار يافته است: آغاز دورهٔ اول ٢٢ فروردين ۱٢٩٨ بود كه پس از ٤ شماره انتشار آن متوقف شد. دورهٔ دوم از ٢۳ آبان همان سال شروع شد و پس از ۱۰ شماره متوقف گرديد؛ و ابتدای دورهٔ سوم از ۱۰ فروردين ۱٢٩٩ش/۳۰ مارس ۱٩٢۰م بود كه تا پاييز ۱۳۰٧ش/۱٩٢٨م انتشار آن ادامه يافت.
امان افغان در دورهٔ اول، هر ۱۵ روز يك بار انتشار می‌يافت و در دوره‌هاي بعد، شكل هفته نامه به خود گرفت، ولی در اواخر انتشار روزانه منتشر می‌شد[۵]. در طول اين مدت، ادارهٔ اين نشريه را علاوه بر عبدالهادی داوی كسانی مانند محمدخان فرحت، عبدالجبارخان، ميرسيد قاسم‌خان، غلام‌احمد و غلام نبی جلال‌آبادی عهده‌دار شدند[۶].
هدفهای اصلی بنيان‌گذار امان افغان عبارت بود از تشويق مردم به تحصيل علوم، آگاهی دادن به آنها، ترويج افكار آزاد، آشنا ساختن مردم با امور سياسی دنيا و پشتيبانی از دولت افغانستان[٧]. بر اين‌اساس، محتويات امان‌افغان شامل اين‌مطالب بود: سر مقاله،خبر، مقالات علمی، بيانيه‌های رسمی دولت، نامه‌های رسيده، داستانهای كوتاه و اعلانات[٨].
از مهم‌ترين بخشهای اين نشريه، اخبار بود كه به داخلی و خارجی تقسيم می‌شد. خبرهای داخلی به وسيلهٔ خبرنگاران امان افغان جمع‌آوری، يا از ديگر جرايد داخلی نقل می‌شد. خبرهای خارجی شامل اخبار جهان اسلام و غرب بود كه از تلگرافها، يا از نشريات خارجی فراهم می‌آمد[٩].
سرانجام، در پاييز ۱۳۰٧ش، در پی شورش و اغتشاش قبايل افغان بر امان‌الله خان و فرار او به قندهار، نشريهٔ امان افغان نيز به پايان راه خود رسيد و آخرين سردبير آن، غلام نبی جلال‌آبادی در اين گير و دار كشته شد[۱۰].
__________________________________________
[۱]- آهنگ، ۱/٨۵
[٢]- همانجا؛ ايرانيكا، ؛ I/921 صدرهاشمی، ۱/٢٧۱
[۳]- آهنگ، همانجا؛ دوپره، .٤٤۰
[٤]- آهنگ، ۱/٨٧-٨٨
[۵]- آهنگ، صدرهاشمی، همانجاها؛ مايل هروی، ۱٩
[۶]- آهنگ، ۱/٨۵ - ٨۶؛ جويا، ٢٨۶؛ فرهنگ، ۱(٢)/۵۵۶
[٧]- آهنگ، ۱/٩٧
[٨]- همو، ۱/٨٨
[٩]- همو، ۱/٨٨ -٨٩، ٩۵؛ مايل هروی، همانجا؛ صدرهاشمی، ۱/٢٧٢
[۱۰]- آهنگ، ۱/٨۶؛ جويا، ٧٩؛ فرهنگ، ۱(٢)/۵۳٨ -۵۳٩
جُستارهای وابسته
__________________________________________
منابع
__________________________________________
مآخذ مقاله:
□ آهنگ، محمدكاظم، سير ژورناليزم در افغانستان، كابل، ۱۳٤٩ش؛
□ جويا، سرور، "مطبوعات و نشريات ما"، كابل، ۱۳۱۱ش، س٢، شم ۳؛
□ صدر هاشمی، محمد، تاريخ جرائد و مجلات ايران، اصفهان، ۱۳۶۳ش؛
□ فرهنگ، ميرمحمد صديق، افغانستان در پنج قرن اخير، مشهد، ۱۳٧۱ش؛
□ مايل هروی، نجيب، معرفی جرايد و مجلات افغانستان، كابل، ۱۳۱۱ش؛
و نيز:
پيوند به بیرون
__________________________________________
<گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>
