هامفری، جان

جان‌هامفری: زندگی نامۀ مختصر

جان‌هامفری، وکیل مدافع و دانشمد کانادایی، بعد از فائق آمدن بر مشکلات پر از چالش دوران کودکی، تبدیل به یکی از شناخته شده ترین متخصصان حقوق بین الملل، رییس بخش حقوق بشر سازمان ملل، و سپس پدید آورندۀ اصلی اعلامیۀ جهانی حقوق بشر گردید.

جان‌هامفری در سال ١٩٠٥ در نیوبرانسویک واقع در کانادا به دنیا آمد و در شش سالگی، بازوی چپ خود را در پی یک آتش سوزی از دست داد. هنگامی‌که کودکی بیش نبود، پدر و مادرش بدرود حیات گفتند. او تحصیلات خود را در دانشگاه مانت آلیسون در نیوبرانسویک، و دانشگاه مک گیل در مونترال در رشتۀ تجارت و حقوق دنبال کرد. بعد از فارغ التحصیلی، تا سال ١٩٣٦ به کار در زمینۀ حقوق پرداخت. و بعد به هیئت علمی‌دانشکدۀ حقوق دانشگاه مک گیل پیوست و در آن جا به عنوان یک چهرۀ تثبیت شده در حقوق بین الملل شناخته شد.

یک روزهنگامی‌که دفترش را برای رفتن به تعطیلات، به همراه همسرش جین، ترک می‌کرد، دوست قدیمی‌اش به نام‌هانری لوژیه با او تماس تلفنی گرفت. آن دو زمانی ملاقات کرده بودند که لوژیه در مونترال یک پناهنده بود. اکنون، لوژیه معاون دبیر کل سازمان ملل در امور اجتماعی شده بود. به جای یادآوری روزگاران گذشته، لوژیه قصد داشت تنها یک سئوال از‌هامفری بپرسد: آیا او حاضر بود ریاست بخش حقوق بشر سازمان ملل را به عهده گیرد؟ وظیفۀ او در این سِمت، حمایت از حقوق بشر و اعتلای آن بود. و یکی از مهمترین رسالت‌های آن، همکاری با کمیسیون حقوق بشر بود.‌هامفری پذیرفت، و در ماه اوت سال ١٩٤٦ به سازمان ملل پیوست.

پیش بردن کار، آسان نبود.‌هامفری در کتاب خاطرات خود با عنوان حقوق بشر و سازمان ملل: ماجرایی بزرگ نوشت، زمینه‌های تازه ای باید برای کار کشف می‌شد، اما هنوز حیطه ای ناشناخته بود. یک کمیسیون اولیۀ حقوق بشر زمینه را برای ایجاد کمیسیون دائم آماده کرده بود. اما دستورالعملی برای نیل به هدف اصلی کمیسیون، که پیش نویس منشور بین المللی حقوق بود، هنوز وجود نداشت.

هامفری در نیمۀ دوم سال ١٩٤٦ به استخدام کارکنان و تطبیق خود با زندگی تازه در نیویورک پرداخت، یعنی شهری که مقر اصلی سازمان ملل به آن جا منتقل شده بود. کمیسیون حقوق بشر در ٢٧ ژانویۀ ١٩٤٧ با آن چه‌هامفری آن را اشتیاقی خوش بینانه می‌نامید، کار خود را آغازکرد. این کمیسیون که دارای ١٨ عضو بود و به ریاست النور روزولت تشکیل شده بود، حاوی طیف وسیعی از دیدگاه‌های ایدئولوژیک بود؛ واقعیت سیاسی کمیسیون در همین امر هویدا بود، اما گوناگونی دیدگاه‌ها موجب پیچیده تر شدن فرایند تدوین سندی می‌گشت که مورد قبول همه قرار بگیرد. روزولت کمیسیون پیش نویس سند را به هشت تن کاهش داد. اما باز هم وجود اختلافات نظر باعث به تعویق افتادن کار تدوین می‌گشت. چند تن از اعضای کمیسیون، مانند ژانگ پنگجون، شارل ملک، و روزولت، تصمیم گرفتند که کار پیش نویس سند را به‌هامفری واگذار کنند.

هامفری با دور شدن از غوغای دفتر کار خود و انتقال به محل سکونت موقت در هتل لیدو بیچ در لانگ بیچ واقع در نیویورک، آغاز به کار کرد. او از چندین پیش نویس متعلق به نهاد‌های خصوصی و غیر دولتی، به عنوان پایۀ کار خود استفاده نمود و سرانجام، پیش نویس سندی را در ٤٠٠ صفحه و ٤٨ اصل تنظیم کرد. که به آن طرح کلی دفتر دبیر کل گفته می‌شد. نقش‌هامفری به عنوان مؤلف اصلی این سند تا سال ١٩٨٨ ناشناخته مانده بود.‌هامفری انتظار نداشت این امر اعتبار خاصی برایش ایجاد کند. او در مصاحبه ای اظهار داشت، ادعای این که من به تنهایی پیش نویس را تهیه کردم، بی معنی بود. ... اعلامیۀ نهایی ثمرۀ کار صد‌ها تن بود.

و صد‌ها تن سند اولیه را تغییر دادند. و در واقع، این مباحثۀ طولانی برای تنظیم سند نهایی نزدیک بود موجب رأی ندادن مجمع عمومی‌به اعلامیۀ جهانی گردد. رأی گیری نهایی در شب ١٠ دسامبر ١٩٤٨، و تنها دو روز قبل از آغاز تعطیلی فصل کاری سازمان ملل صورت گرفت. این اعلامیه با هشت رأی ممتنع و بدون رأی منفی مورد تصویب قرار گرفت.

اعلامیۀ جهانی حقوق بشر واقعا تمام و کمال بود.‌هامفری نوشت، تا به حال نظریه و عمل حقوق بین الملل تا به این اندازه انقلابی نبوده که حقوق بشر را مسئله ای بین المللی تلقی کند.

دوران خدمت‌هامفری در سازمان ملل تا زمان بازگشت او به دانشگاه مک گیل در سال ١٩٦٦، ادامه یافت. اما او همچنان متعهد به حمایت از حقوق بشر باقی ماند.‌هامفری پایه گذار مشترک بنیاد حقوق بشر کانادا و شاخۀ کانادایی سازمان عفو بین الملل است. او تحقیقاتی درمورد نقض حقوق بشر در فیلیپین کرده است، نمایندگی زنان کره ای را به عهده داشته است که در طول جنگ جهانی دوم به عنوان "زنان تسلی بخش" از سوی ژاپنی‌ها مورد سوءاستفاده قرار می‌گرفتند، و در فعالیت‌هایی نیز برای کسب غرامات جنگی از جانب زندانیان کانادایی که در همان جنگ مورد بدرفتاری قرار گرفته بودند، شرکت کرده است. او به خاطر تلاش‌های خستگی ناپذیرش صاحب یکی از مهمترین مدال‌های افتخار کانادا، یعنی رتبۀ دوم نظام کانادا گردید.

در چهلمین سالگرد اعلامیۀ جهانی حقوق بشر، ‌هامفری موفق به کسب جایزۀ حقوق بشر سازمان ملل شد، که برای قدردانی از افرادی اعطا می‌شود که سهم قابل ملاحظه ای در حمایت از حقوق بشر و اعتلای آن و آزادی‌های بنیادی داشته اند. او شش سال بعد در سن ٨٩ سالگی درگذشت.[*]

- مگان لوفتوس