ايمانوئل کانت (به آلمانی: Immanuel Kant) (زادۀ ۱۷۲۴ م - درگذشتۀ ۱۸۰۴ م) فیلسوف شهیر آلمانی و از نامدارترين چهره‌های متفکر دوران روشنگری اروپا است.[۱]
زندگی‌نامه
ایمانوئل کانت در سال ۱۷۲۴ ميلادی در شهر کونیگسبرگ در خانواده‌ای مسیحی از مذهب پرهیزکاران لوتری به دنیا آمد.[٢] خانوادهٔ او نه فرزند داشتند و او فرزند چهارم آنان بود. در سن هشت سالگی به اصرار پدر به دست کشیشی به مدرسه کونیگسبرگ رفت و تا دانشگاه در این مدرسه سخت و خشک مذهبی درس خواند.[۳]
کانت در بیست و سه سالگی، پس از پایان تحصیلات مقدماتی، به‌مدت نه سال به تدریس خصوصــی و مطـالعه علوم به‌طور شــخصی پـرداخـت.[۴] بعد از آن، به دانشگاه رفت و شروع به سخنرانی‌های متعدد نمود. در این سال‌ها بود که کتاب‌هایی در زمینه ریاضیات و دینامیک نوشت و منتشر کرد. او پس از انتشار کتاب‌هایی در زمینه کیهان‌شناسی به فلسفه روی آورد.[۵]
کانت، در سی و دو سالگی تدریس رسمی خود را آغاز کرد. حدود ده سال را صرف کوشش در متافیزیک برای اثبات وجود خدا کرد. پس از این مدت، تحت تاثیر هیوم به‌تعبیر خودش، از خواب دگماتیستی (جزم‌اندیشی) بیدار شد و متافیزیک را رها کرد و به نقد آن پرداخت. اما این چرخش ١٨٠ درجه‌ای او در متافیزیک و عقل نظری تاثیری در عقاید روزمره زندگی‌اش نداشت. هرچند کانت بعد از این بیداری از خواب دگماتیستی هرگونه تلاش برای اثبات یا رد خدا را به‌شیوه عقلی (عقل نظری) مردود شمرد. ولی با اینحال او به پندار خدا وفادار ماند. زیرا او وجود خدا را از دیدگاه عقل عملی، به‌عنوان پایه‌ای برای امکان اخلاقیات، لازم می‌دانست.[٦]
"شهامت داشته باش که فهم خود را به‌کار گيری" اين است پيام فيلسوفی که با فقر و تنگدستی و در يک محيط به‌شدت متعصب مذهبی بزرگ شد، اما شجاعت آن را يافت که به "بردگی دوران جوانی‌اش" بنگرد و بر نابالغی خويش نظر افکند. از همين رو بود که تصميم گرفت که زندگی‌اش را به دانش رهايی انسان اختصاص دهد و در راه معرفتی بکوشد که آدمی را از نابالغی رهايی بخشد. چگونه زيستن انسان پس از کانت دستخوش اين تحول شد که آدمی تنها اسير نيروهای ناشناخته و ماورا طبيعی و يا جبر تاريخی و دترمينيسم نيست، بلکه در بدترين شرايط نيز، می‌تواند بر چگونگی زيست خود تاثير مهمی گذارد.[٧]
سرانجام، وی در ۱۲ فوریه ۱۸۰۴ میلادی درگذشت. در مراسم تشییع جنازه او، مردم از شهرهای مختلف آلمان گرد آمدند تا به استادی بزرگ ادای دین نمایند.[۸]
آثار:
کانت همه آثار مهم خود را در ۲۵ سال پايان زندگی هشتاد ساله‌اش نوشت. مهمترين اثر او "سنجش خرد ناب" است که به فارسی نيز ترجمه شده است. کانت در ۶۴ سالگی يعنی در سال ۱۷۸۸ کتاب "نقد خرد عملی" و دو سال بعد يعنی در سال ۱۷۹۰ "نقد نيروی داوری" را نوشت. همه کتابهای او بحث و توجه فوق‌العاده زيادی را در سراسر اروپا بر انگيخت. مباحث و علاقمندی کم‌نظيری که افکار کانت در ميان هم‌عصران او ايجاد کرد، در برابر نفوذ فکری قابل ملاحظه پس از حيات او بر دنيای انديشه و روشنفکران که هنوز هم در آغاز قرن بيست و يکم ادامه دارد، بسيار اندک به‌نظر می‌رسد. زيرا کانت اثری دورانساز در جريان فکر و انديشه گذاشت و نه‌تنها فلسفه سياسی بلکه علوم اخلاق، زيباشناختی و تئوری علمی را وارد مرحله تازه‌ای کرد[۹]:
- نقد عقل محض سال ۱۷۸۱؛ خودش می‌گوید: این کتاب محصول دوازده سال تفکر عمیق و جدی است.
- نقد عقل عملی سال ۱۷۸۸
- نقد قوه حکم سال ۱۷۹۰
- مابعدالطبیعهٔ اخلاق اثر مهمی که در سال‌های پایانی سدهٔ هجدهم منتشر ساخت. کانت در این اثر، آزادی انسان را حقی فطری و همزاد او و به‌عنوان حقی بشری به‌رسمیت می‌شناسد. تا آنجا که قيودات دین را نیز بر انسان حق نمی‌دانست. این فلســفه او انســان‌گرایی یا اومانیســم نام دارد.[۱۰]
آثار ايمانوئل كانت به اكثر زبانهاى دنيا ترجمه شده‌اند. در ايران، از جمله "سنجش خرد ناب" به ترجمه ميرشمس‌الدين اديب سلطانى توسط انتشارات اميركبير، "نقد قوه حكم" و "روشنگرى چيست؟" به ترجمه عبدالكريم رشيديان توسط نشر نى، "درسهاى فلسفه اخلاق" به ترجمه منوچهر دره‌بيدى توسط نشر نقش و نگار، و "بنيادهاى فلسفه اخلاق" توسط نشر خوارزمى به‌چاپ رسيده‌اند.[۱۱]
يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامۀ آريانا توسط مهديزاده کابلی گردآورده شده است.پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
پی‌نوشت‌ها
[۲]- پدرام، مهدی، ایمانوئل کانت، سايت تاریخ فلسفه
[۳]- ایمانوئل کانت، دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
[۴]- سايت تاریخ فلسفه
[۵]- دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
[۶]- سايت تاریخ فلسفه
[٧]- محسن حيدريان
[۸]- دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
[۹]- محسن حيدريان
[۱٠]- دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
[۱۱]- ايمانوئل كانت: نقد انديشه، نقد قدرت و آزادى انسان، سايت اينترنتی دویچه وله (صدای آلمان): ١٢/٠٢/٢٠٠۴
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
جُستارهای وابسته
□
□
منابع
پيوند به بیرون
<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>
