- زندگی‌نامه
- بنیان‌گزاری جنبش جمیعت دموکرات مترقی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[چهره‌های سیاسی افغانستان] [نخست‌وزیران افغانستان]
محمدهاشـم میوندوال (زادۀ ۱۲۹۸ خ - درگذشتۀ ۱٣۵٢ خ)، نويسـنده، سياستمدار نامی، دوهمین نخست‌وزير دهۀ دمکراسی افغانسـتان و بنیان‌گـزار جمیعـت دمکـرات مترقی (مساوات) بود که در زمان جمهوريت محمدداوود خان به‌طور مرموزی در زندان کشته شد.
[↑] زندگی‌نامه
محمـدهـاشــم میـونـدوال فـرزنـد حاجـی عبـدالحلیـم و از قـوم دینار خیل بود که در سال ۱۲۹۸ خورشيدی (۱۹۱۹ میلادی) در شهرستان مقر استان غزنی، در یک خانوادۀ کم‌بضاعت زاده شد.[۱] در دوران کودکی او، خانواده‌اش با مشکلات اقتصادی دست به گریبان بود. خانوادۀ پدری او هم از خارج به افغانستان مهاجر شده بودند. از این روی، در اواخر دورۀ صدارتش از سوی برخی محافل مورد تحقیر ناجایز قرار می‌گرفت.[٢]
وی تحصيلات ابتدايی را در زادگاه‌اش آموزش دید و دورۀ متوسطۀ را در دبيرستان غازی ادامه داد و سپس آن را در دبيرستان حبیبیه به پايان برد. او پس از اتمام تحصيل، به سال ۱۳۲۱، در ریاست مستقل مطبوعات استخدام شد[٣] و در اثر پشت‌کار و استعداد خود، به‌زودی پله‌های ترقی را در کار دولتی پیمود.[۴]
میوندوال که در آغاز کار «پردیس» تخلص می‌کرد، ابتدا به‌عنوان مدیر مسئول جریده انیس و سپس به‌عنوان مدیر مسئول جریدۀ اتفاق اسلام در شهر هرات گماشته شد. در سال ۱۹۴۵ به سمت مدیر عمومی اداره دایرةالمعارف در ریاست مستقل مطبوعات به‌کار پرداخت و در همان سال، به‌عنوان معاون ریاست مستقل مطبوعات انجام وظیفه کرد.
سپس، دو بار به‌عنوان سفیر کبیر و نماینده فوق‌العاده دولت افغانستان در پاکستان و باری هم در همین سمت در لندن و واشنگتن اشتغال ورزيد.[۵] میر محمدصدیق فرهنگ می‌نویسد:
- «[از ابتدا]، تلاش او تماماً به جلب توجه و اعتماد اولیای امور مصروف بود و به کمک استاد سلجوقی، رئیس مطبوعات وقت که با او رابطۀ خویشی داشت مورد التفات سردار محمدنعیم قرار گرفت. بعدآ به کمک سردار موصوف به وزارت خارجه راه یافت و در جملۀ سایر وظایف به آمریکا و پاکستان به سفارت رفت.»[٦]
به‌گفتۀ همو در این زمان، میوندوال به‌عنوان یک نفر سیاستمدار متمایل به غرب شناخته شد و در مسایل داخلی هم موضع محافظه‌کارانه اختیار کرد.[٧] سپس او، مدتی معین وزارت امور خارجه شد و همزمان مشاور مطبوعاتی اعلیحضرت محمدظاهر شاه هم بود.[٨]
محمدهاشم میوندوال با لیندون بینز جانسون رئیس‌جمهور پیشین امریکا
در سال ۱۹۶۴، در حکومت دوره انتقالی دکتر محمدیوسف، میوندوال پست وزارت مطبوعات را بر عهده گرفت و در سال ۱۹۶۵، وقتی که پس از حادثه سوم عقرب، دکتر محمدیوسف از کرسی صدارت استعفا داد، شاه او را با شتاب به‌عنوان صدراعظم انتخاب کرد و وی در هفتم عقرب ۱۳۴۴ کابینه خود را اعلام داشت. اما در ماه اکتوبر ۱۹۶۷ از عهده صدارت استعفا داده و جهت درمان به خارج از کشور رفت. در سال ۱۹۶۹ در انتخابات دوره سیزدهم شورای ملی خود را از مقر کاندید کرد، ولی به شورا راه نیافت.
محمدهاشم میوندوال، یکی از سه شخصیت سیاسی جهان بود، که حین بازدیدش از دانشگاه کالیفورنیا، واقع در شهر «سانتا بار بارا»، در ۱۳ حمل (فروردین) ۱۳۴۵ خورشیدی، دکترای افتخاری در رشتۀ حقوق دریافت کرد. رئیس این دانشگاه از کارنامۀ میوندوال چنین یاد نمود: «محمدهاشم میوندوال، محصل ورزیده در علوم سیاسی، اقتصادی، تاریخ و امور دینی است که به‌عنوان ژورنالیست آغاز به کار کرد. در وزارت‌های خارجه و اطلاعات و کلتور (فرهنگ) خدمت نمود و یکی از بانیان نخستین تجربۀ دمکراسی در افغانستان است.»[رجوع شود به: سالنامۀ ۱۳۴۴-۱۳۴۵]
[↑] بنیان‌گزاری جنبش جمیعت دموکرات مترقی
میوندوال بنیان‌گزار جنبش جمیعت دموکرات مترقی بود. مرامنامۀ این حزب در ماه اگست ۱۹۶۶ از طریق رادیو افغانستان پخش گردید. این مرامنامه براساس سوسیال دموکراسی تیپ غربی بنا نهاده شده‌بود. رقیب اصلی وی حزب دموکراتیک خلق پنداشته می‌شد. جریده این حزب را به‌نام مساوات بنشر می‌رسید. وی خواهان پادشاهی مشروطه، سوسیالیسم، ملی‌گرایی و مردم‌سالاری در تحت اداره حکومت شاهی مشروطه بود. او می‌خواست هر نوع تغیرات سازگار با قوانین و مقررات دین مبین اسلام باشد و هم این روش باید بر پایه عقیده مترقی دموکرات (دموکرات مترقی) نیز استوار باشد. در سرخط شعار میوندوال پدید آوردن یک انقلاب فرهنگی بود.[کریم پوپل، *]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱: نصیر مهرین، کودتاها در افغانستان: کودتای نام‌نهاد محمدهاشم میوندوال | بخش اول | بخش دوم | بخش سوم | بخش چهارم | بخش پنجم | بخش ششم | بخش هفتم | بخش هشتم | بخش نهم | بخش دهم
پيوست ٢: عبدالصمد ازهر، خودکشی یا قتل؟ (اسرار مرگ محمدهاشم میوندوال): بخش نخست | بخش دوم | بخش سوم | بخش چهارم | بخش پنجم | بخش ششم | بخش هفتم | بخش هشتم | بخش نهم | بخش دهم | بخش یازدهم | بخش دوازدهم
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]- فرهنگ، میر محمدصدیق، افغانستان در پنج قرن اخبر، ج ۲، ص ٧۸٦
[٣]-
[۴]-
[۵]- د محمدهاشم ميوندوال د صدارت دوره، وب‌سايت (به‌زبان پشتو) څپاند (SAPAND)
[٦]- افغانستان در پنج قرن اخبر، ج ۲، صص ٧۸٦-٧۸٧
[٧]- همان‌جا، ج ۲، ص ٧۸٧
[٨]- د محمدهاشم ميوندوال د صدارت دوره، پیشین
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
