کارل مارکس

از: دانش‌نامه‌ی آريانا

فهرست مندرجات

• زندگی‌نامه
  
• اندیشه‌های او
  
• آثار
  
• يادداشت‌ها
  
• پيوست‌ها
  
• پی‌نوشت‌ها
  
• جُستارهای وابسته
  
• سرچشمه‌ها
  
• پيوند به بيرون
  
  

[فیلسوفان غرب]

کارل هاینریش مارکس (به آلمانی: Karl Heinrich Marx) (زادۀ ۵ مه ۱۸۱۸ در تریر، پروس - درگذشتۀ ۱۴ مارس ۱۸۸۳ در لندن، انگلستان) متفکر انقلابی، فیلسوف، جامعه‌شناس، مورخ، اقتصاددان آلمانی و يکی از تاثیرگذارترین اندیشمندان تمام اعصار است.[۱] او به همراه فردریش انگلس، "مانیفست حزب کمونیست" را که از معروف‌ترین رساله‌های تاریخ جنبش سوسیالیستی است، در ۲۱ فوریه ۱۸۴۸ ميلادی منتشر کرد.[٢] در سطر اول اين مانیفست (بيانيه) يکی از مشهورترین جملات مارکس درباره تاریخ چنين خلاصه شده ‌اســت: «تاریخ همهٔ جوامع تا کنون، تاریخ مبارزه طبقاتی بوده است.»[٣]

مارکس هرگز در زندگی خود نتوانست شاهد به اجرا درآمدن ايده‌های خود باشد، اما پس از مرگ او، نوشته‌هایش پایگاه نظری برای کمونیسم مدرن و بین‌المللی قرار گرفت[۴] ؛ به‌ويژه، کتاب "ســرمايه" (Das Kapital) مارکس که يکی از مهم‌ترین آثار جنبش سوسیالیستی است، در کنار ساير آثار وی و انگلس پايه تفکر اين جنبش را که به‌عنوان مارکسيسم شناخته می‌شود، شکل می‌دهد.[۵]


[↑] زندگی‌نامه

کارل مارکس، دومین فرزند از هشت فرزند هاینریش مارکس بود که در ۵ مه ۱۸۱۸ ميلادی، در تروس[٦] در ایالت پروس، در دوران سلطنت مستبدانه خانوادۀ قیصری «هوهن تسوللرن»[٧] به‌دنیا آمد و در خانواده‌ای پرورش یافت که در اصل از خاخام‌های بهودی بود، اما تعصبات مذهبی چندانی نداشت. پدرش حقوقدان بود که در ۱۸۱٦ به کیش پروتستان ایمان آورد. مادرش هنریتا نام داشت و هلندی بود.

از نخستین نوشته‌ی که از کارل مارکس به‌دست آمده و از انشائی که در دبیرستان با عنوان «اندیشه‌های یک مرد جوان دربارۀ انتخاب شغل» نگاشته است، چنین بر می‌آید که وقتی هنوز دانش‌آموز دبیرستان بود با اندیشه‌های روشنگران عصر کبیر انقلاب فرانسه آشنایی داشته است[*]. به گفتۀ ریازانف، در دوران تأثیرپذیری و شکل‌گیری بلوغ، مارکس تحت تأثیر وقایع منقلب‌کننده‌ای اوایل دهۀ چهارم قرن نوزدهم قرار داشت.[ریازانف، پیشین، ص ٢]

کارل در محیطی فارغ از احساسات میهنی بزرگ شد و تحصیلاتش را در دانشگاه بن و دانشگاه برلين به پایان رسانید. مدتی نویسندگی روزنامه رینیش زیتونگ را در کولونی به عهده داشت؛ چون در ۱۸۴٣ از طرف حکومت توقیف گردید، ‌این شهر را ترک کرد و مدتی در پاریس و بروکسل زیست. در ۱۸۴۸ در آغاز عملیات انقلابی به کولونی بازگشت و به نوشتن روزنامه رینیش زیتونگ نوین پرداخت.

[↑] اندیشه‌های او

[↑] آثار

• نقد فلسفه حق هگل
  
• مذهب از ديد «کارل مارکس»
  
• در باره مسئله يهود
  
• تزهايی در باره‌ی فويرباخ
  
• ايدئولوژی آلمانی (اثر مشترک مارکس و انگلس)
  
• فقر فلسفه
  
• مانیفست (بيانيه‌ی) حزب کمونيست (اثر مشترک مارکس و انگلس)
  
• مبارزه طبقاتی در فرانسه
  
• گروندريسه
  
• نقد اقتصاد سياسی
  
• گذشته، حال و آينده اتحاديه‌های کارگری
  
• سرمايه
  
• بی‌تفاوتی سیاسی
  
• بی‌اعتنايی به سياست
  
• نقد برنامه گوتا

[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]


[↑] يادداشت‌ها

يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.

[↑] پيوست‌ها

پيوست ۱: بوریس نیکلایوسکی و اُتو مِنشِن - هِلفِن، سرگذشت کارل مارکس
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵: مقالات کارل مارکس و فردریش انگلس در باره‌ی استعمار
پيوست ۶: کارل مارکس يهودستيز

[↑] پی‌نوشت‌ها

[۱]- شخصیت‌های تاریخی: کارل مارکس (۱۸۱۸-۱۸۸۳)، بی‌بی‌سی (به زبان انگلیسی)
[٢]- کارل مارکس، دانشنامه بریتانیکا (به زبان انگلیسی).
[٣]- برداشت آزاد از مقالۀ کارل مارکس، ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[۴]- شخصیت‌های تاریخی: کارل مارکس (۱۸۱۸-۱۸۸۳)، بی‌بی‌سی (به زبان انگلیسی)
[۵]- کارل مارکس، دانشنامه بریتانیکا (به زبان انگلیسی).
[٦]- زادگاه کارل مارکس شهر تریر Trier، به فرانسه: Tréves (ترو) واقع در سواحل شط راین بود. رجوع شود به: ریازانف، مدخلی بر زندگی و آثار کارل مارکس و فردریک انگلس، ص ۱

[٧]- Hohenzöllern

[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-

[↑] جُستارهای وابسته

□
□
□

[↑] سرچشمه‌ها

□
□
□
□

[↑] پيوند به بیرون

□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]