محمدحسین سرآهنگ (زادۀ ۱۳۰۲ خ - درگذشتۀ ۱۳٦۱ خ)، يکی از استادان نامور و پرآوازه‌ترين هنرمند موسيقی افغانستان بود که توانست القابی چون: "سرآهنگ"، "کوه بلند موسیقی"، "سر تاج موسیقی"، "بابای موسیقی"، و "شير موسيقی" را از جانب مجامع هنری و دانشگاه‌های مختلف افغانستان و هندوستان کسب کند.[۱]
[↑] زندگی‌نامه
محمدحسين سرآهنگ فرزند استاد غلام‌حسین (ناتکی)، در سال ۱۳۰۲ خورشیدی، در کوچه خوردک واقع در گذر خرابات کابل، در يك خانواده هنرمند زاده شد.[٢] پدرش يکی از پيشگامان موسيقی اصيل افغانی بود[٣] و پدربزرگ مادری‌اش، که استاد گومامو خان نام داشت، در ۱٢۴۸ خورشيدی با درخواست امير شيرعلی خان با شماری از هنرمندان ديگر چون: ميا سمندر (پدربزرگ استاد نتو) ميا مهتاب، نته خانه، برپور خان، استاد كريم‌بخش، استاد خدابخش و... از هندوستان به كابل آورده شدند. و به‌عنوان هنرمندان دربار در بالاحصار اقامت گزيدند...[۴] پدربزرگ پدری وی که عطاحسين خان ناميده می‌شد، جزئی از گروه دوم هنرمندان هندی چون: ستارجو (پدر استاد قاسم) استاد قربانعلی (پدر استاد نتو) و ديگران... بود كه در عهد محمداعظم خان به كابل آمدند.[۵]
محمدحسین در کنار تحصيلات ابتدايی مدرسه (مکتب) به فراگیری علم موسیقی نزد پدر آغاز کرد[٦] و پس از آن که تحصيلات متوسطه خود را در دبيرستان (ليسه) نجات به پايان رسانيد[٧]، با تشويق پدرش به هندوســتان رفت و شـانزده سـال پای درس اسـتاد عاشــق‌علی خان، بنیانگـذار مکتـب موســیقی پیتاله، نشــست[٨] و استاد مسلم موسيقی كلاسيك شد. سپس با گنجینه‌ای از دانش موسیقی به افغانستان بازگشت و از زمان تاسیس رادیو کابل همکار هنری را با اين رادیو آغاز کرد.[۹] شاگردانی بسياری را آموزش داد و آثار ارزشمندی از خود به يادگار گذاشت. كتاب "قانون طرب" را در معرفی و آموزش موسيقی كلاسيك نوشت. تا آنجا كه به‌عنوان "يك شخصيت برجسته، موسيقيدان، شعرشناس، صاحب صدای لطيف و هنرمند جنجره‌طلايی"[۱٠] شناخته و معرفی شد.[۱۱]
سرانجام، استاد سرآهنگ، به ساعت ۹ صبح، در روز یکشنبه ۱٦ جوزای ۱۳٦۱ خورشیدی، به علت بيماری قلبی در شهر کابل درگذشت.
[↑] القاب و جوايز هنری
در سال ۱۳۲۹ خورشیدی، استاد محمدحسین سرآهنگ در یک جشنوارۀ (فستیوال) بزرگ موسیقی در سینما پامیر شهر کابل شرکت جست و در این کنسرت که عده‌ای از استادان داخلی و خارجی از جمله استاد قاسم افغان و استاد بره غلام‌علی خان هندوستانی نيز حضور داشتند، او خوش درخشید و به کسب مدال طلا از سوی شهرداری کابل نایل آمد. در همان سال، از جانب ریاست مستقل مطبوعات لقب استادی به‌وی نيز داده شد.
چند سال بعد، لقب "سرآهنگ" از جانب دولت به وی اعطا شد. او با گرفتن دعوت‌نامه‌های پیاپی از هند، پاکستان و اتحاد جماهیر شوروی سابق در کنفرانس‌ها و کنسرت‌های زیادی شرکت کرد و حتی در سال‌های اخیر، در سالی دو سه بار به کنفرانس‌ها و کنسرت‌های خارجی دعوت می‌شد و تا آنجا که برای او مقدر بود در آن برنامه‌ها حضور می‌يافت.
از جمله القاب هنری که استاد سرآهنگ بدان‌ها نایل آمد، می‌توان چنين نام برد: "کوه بلند موسیقی" از دانشگاه چندیگر هند، القاب "ماستر، داکتر، و پروفیسور موسیقی" از دانشگاه کلاکندرا در شهر کلکته، لقب "سر تاج موسیقی" از دانشگاه مرکزی در شهر الله‌آباد هند، لقب "بابای موسیقی" پس از اجرای کنسرت سال ۱۳۵۷ خورشیدی در دهلی و لقب "شیر موسیقی" در آخرین کنسرت خود، در زمستان سال ۱۳۶۰ خورشیدی، از دانشگاه الله‌آباد هند.
باری استاد سرآهنگ طی مصاحبه‌يی در رابطه با اين همه افتخاراتی که به‌دسـت آورده بود، چنين گفت: "من تمام موفقيت‌هايی را که به‌دست آورده‌ام مرهون مهربانی‌های پروردگار بزرگ خود هستم و در راه کسب اين پيروزی دعای پدر و مادر و نظر اوليا را مهم می‌دانم. اين همه افتخاراتی را که به‌دسـت آورده‌ام، تنها مربوط به من نيست، بلکه مربوط به وطن عزيزم من است که در آب و خاک آن پرورش يافته‌ام. به‌دست آوردن اين افتخارات، حقی را که سرزمين مقدسم بر من دارد، جبران نمی‌نمايد."
[↑] آثار
از استاد سرآهنگ در حدود ۴٠٠ آهنگ در آرشيف راديو تلويزيون افغانستان برجا مانده است كه هر آهنگ او، نمونه عالی از يك آفرينش هنری است که می‌تواند برای آموزش موسيقی كلاسيك سودمند باشد.
"قانون طرب" نام رساله است كه استاد سرآهنگ در معرفی و آموزش موسيقی كلاسيك تاليف کرد. اين رساله، در مجله "پشتون ژغ"، ارگان نشراتی راديو افغانستان، منتشر شد.
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[٢۱]
[٢٢]
[٢٣]
[٢۴]
[٢۵]
[٢٦]
[٢٧]
[٢٨]
[٢۹]
[٣٠]
[٣۱]
[٣٢]
[٣٣]
[٣۴]
[٣۵]
[٣٦]
[٣٧]
[٣٨]
[٣۹]
[۴٠]
[۴۱]
[۴٢]
[۴٣]
[۴۴]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- مکتب موسيقی استاد سرآهنگ در هرات، وب سايت دویچه وله
[۲]-
[۳]-
[۴]- مددی، عبدالوهاب، سرگذشت موسيقی معاصر افغانستان، تهران: چاپ ۱۳٧۵ خ، ص ۱۱٠
[۵]- شهرانی، عنايت‌الله، پير خرابات (استاد قاسم افغان)، پاكستان: چاپ ۱۳۸٢ خ، ص ٢٧
[۶]-
[٧]-
[۸]-
[۹]-
[۱٠]- آواز دمجله، سال ششم، شماره ۲-۳، ۳۱ جوزای ۱۳٦۲
[۱۱]- آريانفر، شمس‌الحق آشنايی با شخصيت‌های كلان افغانستان: سرتاج موسيقی كلاسيك شرق استاد محمدحسين سرآهنگ (بخش اول)، پيام مجاهد، شماره مسلسل ۵۵۴
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
[۳٠]-
[۳۱]-
[۳۲]-
[۳۳]-
[۳۴]-
[۳۵]-
[۳۶]-
[۳٧]-
[۳۸]-
[۳۹]-
[۴٠]-
[۴۱]-
[۴۲]-
[۴۳]-
[۴۴]-
[۴۵]-
[۴۶]-
[۴٧]-
[۴۸]-
[۴۹]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]
