استاد فريده مهوش (زادۀ ۱٣٢٦ خ)، آوازخوان نامدار و محبوب افغانستان و نخستين زن افغان است که در هنر موسيقی به مقام استادی رسيد.
[↑] زندگی‌نامه
فريده مهوش فرزند محمدایوب در سال ۱٣٢٦ خورشيدی (۱۹۴٧ ميلادی) در شــهر کابـل در يـک خانـوادۀ محافظـه‌کار مذهبی به‌دنيـا آمـد.[۱] پـدرش بـازرگان بـود[٢] و مادرش معلم قرآن.[٣] در نتیجه، تحت تاثیر محيط مذهبی پرورش يافت. به‌گفتۀ زلمی رزمی، مهوش تنها کسی در این خانواده بود که استعداد و قریحه سرشار آوازخوانی داشت. او آوازخوانی را از دوران مدرسه (مکتب) آغاز کرد.[۴] و پس از پايان تحصيل، به آوازخوانی در راديو افغانستان روی آورد. اولين آهنگش را در سال هزار و سيصد و چهل و شش در يکی از استوديوهای راديو افغانستان اجرا کرد. آهنگساز اين آهنگ استاد معروف افغانستان حفيظ الله خيال بود.[۵]
او در دوره‌ای به موسیقی روی آورد که بسیاری در جامعه سنتی افغانستان، با دیده تحقیر به آوازخوانان زن می‌نگریستند.[٦] چنان که زلمی رزمی می‌نويسد: "زمانی پا به رادیو گذاشت که به دلیل تسلط جهل و تعصب بر جامعه، روآوری زنان به هنر آوازخوانی کار ساده و آسانی نبوده و جسارت و دلاوری می‌خواست."[٧] خانواده استاد مهوش در ابتدا همواره با آوازخوانی وی مخالفت می‌کردند. اما پس از ازدواج، همسرش يکی از مشوقين اصلی او بود.[٨] عبدالوهاب مددی در کتاب خود با نام "سرگذشت موسیقی معاصر افغانستان" در اين باره چنین می‌نويسد:
| روزگاری شد که گرد ما هوا نگرفته است |
| دل پیـام وصــل او را از صبا نگرفته اســت |
بیت بالا مطلع غزلی است از کمپوزهای حفیظ‌الله خیال که مهوش در یکی از روزهای ماه عقرب سال۱۳۴۶ هجری خورشیدی با خواندن آن در رادیو به‌جمع آوازخوانان رادیو افغانستان پیوست و فردای همان‌روزی که این آهنگ از رادیو پخش شد، نام او بر سر زبان‌ها افتاد.
... پس از آن که پدر و مادر او با خبر شدند که مهوش در رادیو آواز خوانده است، چنان بر او برآشفتند و عرصه زندگی را بر او تنگ ساختند که اگر همسر مهوش - که یگانه مشوق او در راه هنر بود - در این قضیه [دخالت نمی‌کرد و] از خویش پایداری و استواری نشان نمی‌داد، اکنون از مهوش اثری به‌عنوان یک هنرمند وجود نمی‌داشت.[۹]
از اين رو، استاد مهوش می‌گويد با وجود گذشت چهل سال از زندگی مشترک‌شان عاشقانه همسرش را دوست دارد.[۱٠]
آموزش موسیقی را ابتدا نزد استاد نبی‌گل و خیال آغاز کرد و در بیست سالگی از محضر استاد سرآهنگ و فضل‌احمد نینواز، آهنگساز و ترانه‌سرای معروف کشور بهره‌ها برد.[۱۱] سپس در سال ۱۳۵۲ خورشيدی نزد استاد محمدهاشم به شاگردی نشست و موسیقی کلاسیک را آموزش ديد. دانشنامۀ آزاد ويکی‌پديا (به‌زبان انگليسی) و هم چنان بخش فارسی بی‌بی‌سی می‌نويسد:
- "خانم مهوش، اصول اولیه موسیقی و آواز را، نزد استاد محمدهاشم چشتی فراگرفت."[۱٢]
او يکی از آوازخوان‌هايی است که يک سال پس از احمدظاهر کار هنری خود را در افغانستان آغاز کرد و پس از شروع کارش در منزل استاد نينوا با احمدظاهر آشنا شد و پس از آن آهنگ‌های مشترکی با وی اجرا کرد. استاد مهوش می‌گويد يکی از بهترين خاطراتش اجرای همين آهنگ‌های دوگانه با احمدظاهر است. افزون بر اين، وی تنها کسی است که به‌عنوان يک آوازخوان با استاد سرآهنگ به‌صورت مشترک آواز خوانده است و اين را افتخاری جاويد برای دوران هنری خود می‌داند.[۱٣]
در سال ۱٣۵٦ خورشيدی موفق به دریافت عنـوان اســتادی در هنـر موســيقی شــد.[۱۴] او اولين زن افغان است که به اين مقام دست يافت. بی‌بی‌سی در اين مورد می‌نويسد: "استاد مهوش اولين زنی بود که در افغانستان به‌عنوان يک آوازخوان از سوی استاد سرآهنگ آوازخوان شهير افغانی لقب استادی گرفت."[۱۵]
استاد مهوش در سال ۱۹۹۱ ميلادی مجبور به ترک افغانستان شد. نخســت به پاکســتان مهـاجـرت کـرد و از آنجـا از طريـق آژانـس پنـاهنـدگان ســازمـان مـلل متـحد (UNHCR) به آمريکا رفت.[۱٦]
استاد مهوش، از دو دهه به این سو، همراه با همسر و پنج فرزند دخترش در ایالت کلفورنیای امریکا به‌سر می‌برد.
[↑] آلبوم‌ها
استاد مهوش که آوازخوانى را از سن ٢٠ سالگى آغاز کرد، تاکنون در حدود ۱۵٠٠ آهنگ اجرا و ثبت کرده که شامل ۴ البوم به‌نام‌هاى دنياى فانى، جانانه، عشق جاويدان و ساقيا مرا درياب است.[۱٧]
او هم‌چنان، آهنگ‌هاى دوگانه با هنرمندان سرشناس افغانستان، مانند استاد ســرآهنگ، اســتاد هاشــم، احمــدظاهر، احمــدولی، فرهـاد دریـا و وحیـد قاســمی، نیز خوانـده اســت.[۱٨]
[↑] جايزه‌ها
آهنگی از استاد مهوش با مطلع "اله لو ای بچه افغان"، در میان آوازخوان‌های جنوب آســیا در ســال ٢٠٠۵ میـلادی جایـزه اول را به‌دســت آورده اســت.[۱۹]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهديزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- استاد مهوش، ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (به زبان انگليسی)
[۲]- رزمی، زلمی، از فریده تا استاد مهوش، سايت کابل ناتهـ
[۳]- استاد مهوش پس از هجده سال در کابل، سايت فارسی بی‌بی‌سی: پنجشنبه ٠۴ اکتبر ٢٠٠٧ - ۱۲ مهر ۱۳۸٦
[۴]- از فریده تا استاد مهوش
[۵]- استاد مهوش در استوديوی شماره هفت، سايت فارسی بی‌بی‌سی: سه‌شنبه ۱۸ اکتبر ٢٠٠۵
[۶]- استاد مهوش پس از هجده سال در کابل
[٧]- از فریده تا استاد مهوش
[۸]- استاد مهوش در استوديوی شماره هفت
[۹]- از فریده تا استاد مهوش
[۱٠]- استاد مهوش در استوديوی شماره هفت
[۱۱]- از فریده تا استاد مهوش
[۱۲]- ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (به زبان انگليسی) و استاد مهوش پس از هجده سال در کابل
[۱۳]- استاد مهوش در استوديوی شماره هفت
[۱۴]- ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (به زبان انگليسی)
[۱۵]- استاد مهوش در استوديوی شماره هفت
[۱۶]- ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (به زبان انگليسی)
[۱٧]- استاد مهوش در برنامه‌اى خاطره‌ها و ترانه‌ها (برنامه‌ای از سيما شادان)، سايت فارسی بی‌بی‌سی: پنجشنبه ٠۵ ژوئيه ٢٠٠٧ - ۱۴ تير ۱۳۸٦از آنجايی که استاد مهوش "در سال ۱۳۴٦ خورشیدی، نخستین آهنگ خود را در رادیو افغانستان در کابل اجرا و ثبت کرد" [استاد مهوش پس از هجده سال در کابل]، در آن زمان او بيست سال داشت. اما آنچه که خانم سيما شادان به اشتباه نوشته "او آوازخوانى را از سن ٢٢ سالگى آغاز کرده" ناشی از عدم دقت اوست.[۱۸]- همان‌جا و استاد مهوش پس از هجده سال در کابل
[۱۹]- استاد مهوش پس از هجده سال در کابل
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ سايت فارسی بی‌بی‌سی
□ ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (به زبان انگليسی)
□ سايت اينترنتی کابل ناتهـ
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
□
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]
