- زندگی‌نامه
- فعاليت‌های هنری
- فيلم‌ها
- آلبوم‌ها
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[موسیقی ایرانی] [هنرمندان ايرانی]
فائقه آتشین مشهور به «گوگوش» (زادۀ ۱٨ بهمن ۱٣٢۹ خ - )، يکی از بهترين و محبوب‌ترين آوازخوانان و هنرپيشۀ زن ايرانی که در سال‌های دهه هفتاد میلادی (پیش از انقلاب اسلامی ایران) وی را «شاه‌ماهی موسیقی ایران» می‌نامیدند.[۱] این لقب بعد از بازگشت وی به آمریکا دوباره بر سر زبان‌ها افتاد و در تبلیغات رادیو تلویزیونی تور بازگشت از این نام بسیار استفاده شد.[٢]
گوگوش در کشورهای افغانستان، آسیای میانه و خاورمیانه نیز هواخواهان بسیاری دارد.[٣]
[↑] زندگی‌نامه
فائقه آتشــین در ۱٨ بهمـن[۴] و به روايت دیگر ۱۵ ارديبهشت ۱٣٢۹ خورشيدی[۵]، در يک خانوادۀ آذربايجانی مهاجر در تهران به دنيا آمد.[٦] پدرش صابر و مادرش فائزه نام داشت[٧] که تبارشان به قفقاز می‌رسید.[٨] آنها از آذربایجان شوروی سابق به ايران مهاجرت کرده بودند. اما برخی می‌گویند پدر او اهل سراب تبریز بود که به تهران آمد و در آنجا ساکن شد.[۹]
«گوگوش» واژۀ ارمنی و نام مرد است. به روايتی می‌گویند وقتی گوگوش خیلی کوچک بود یک خانواده ارمنی همسایه آنها بود که پسری به‌نام گوگوش داشتند. خانم آتشین، از این نام خوشش آمد و آن را به‌عنوان نام هنری خود انتخاب کرد.[۱٠] اما ويکی پديا می‌نويسد: «گوگوش نامی ارمنی برای پسران است، در کودکی دایه ارمنی‌اش او را با این نام صدا می‌کرد و بعدها این نام را به‌عنوان نام هنری‌اش برگزید»[۱۱]
گوگوش اولين فرزند پدر و مادرش بود و برادری به‌نام فريدون داشت که يک سال و هشت ماه از او کوچکتر بود و در ٢۴ سالگی ميان فصل جوانی درگذشت. هنگامی که او هنوز ۲ سال داشت، پدر و مادرش از یکدیگر جدا شدند و اين آغاز سرگردانی او بود.[۱٢]
پدرش که يک آکروباتيست کمدين بود، در ابتدا فکر می‌کرد که دخترش روی دستش مانده اما به‌زودی دريافت که گوگوش در همان سه سالگی می‌تواند کمک خانوادۀ تازه پاگرفته او باشد. بدين ترتيت، گوگوش از همان کودکی همکار پدر خود شد و در حسرت داشتن يک عروسک با قول‌های پدرش روی چهارپايه می‌رفت و مجبور می‌شد تا شعرهايی که معنای آنها را نمی‌فهميد، بخواند و صدای خواننده‌های معروف را تقليد کند.[۱٣]
.jpg)
در آن روزگار، پدرش او را به‌هنر موسیقی و آوازخوانی تشویق می‌کرد. آثار نبوغ و استعداد در همان کودکی در گوگوش هویدا بود و همه را به تحسین وا می‌داشت. از همان ايام پای او به رادیو و تلویزیون باز شد و ترانه‌هایی که با صدای کودکانه و سیمای معصوم و زیبایش در برنامه‌های رادیو و تلویزیون می‌خواند، بسیار جذاب، دلنشین و پر طرفدار بود.[۱۴] سپس، در کنار خوانندگی، بازی در فیلم را آغاز کرد و نخستین تجربه هنرپیشگی او در سن هفت سالگی بود.[۱۵] گوگوش بعدها در فیلـم‌هایی چـون «پرتـگاه مخوف» (۱۹۶۳ میلادی)، «شــیطون بلا» (۱۹۶۵) و «پنجـره» (۱۹۷۰) ظاهر شد.[۱٦]
زندگی خصوصی گوگوش مانند بیشتر هنرمندان با فراز و نشیب و تراژدی‌های فراوانی همراه بود.[۱٧] زمانی که کودک بود، به دخترهای کوچک و قشنگ که در خيابان‌های تهران به‌سوی مدرسه يا خانه می‌رفتند، حسادت می‌کرد. گرچه او هم به مدرسه می‌رفت و آن را تا به‌دست آوردن مدرک تحصیلی سیکل ادامه داد، اما با اين تفاوت که آنها در خانه‌هايشان راحت درس می‌خواندند، ولی گوگوش ناگزير بود که در پشت صحنه‌های تاتر لاله‌زار و کاباره‌ها با سر و صداهای عجيب و غريب که همواره در پيرامونش بود، بسربرد. ۱٢ ساله بود که يک مرد پاکستانی به‌نام عبدالغفور، آهنگی بانام «آی خانم کجا می‌روی» برايش ساخت. اين نخستين ترانه‌ی مستقل گوگوش بود. ترانه بعدی او، «شهرزاد قصه‌گو» نام داشت که آهنگساز آن حسن شفايی‌زاده بود. گوگوش خيلی دوست داشت که اين ترانه او صحفه شود که نشد. اما پرويز مقصدی، آهنگ «قصه وفا» را برای او ســاخت که صحفه شــد و او اولين صفحه‌اش را به‌جای عروســک در آغوش می‌گرفـت و می‌خوابيـد.[۱٨] بعدها، ترانه‌های او که توسط آهنگ‌سازانی چون واروژان و شماعی‌زاده نوشته شده و شعرهای شهیار قنبری در آن به کار رفته بود، برای او موفقیت بزرگی پدید آورد. تا حدی که سایر خوانندگان پاپ زن ایرانی به تقلید از سبک او پرداختند. سبک او در دهه هفتاد میلادی، در اوج شهرتش به‌عنوان خواننده و هنرپیشه، الگوی زنان ایرانی واقع شد که به‌جز گوش سپردن به ترانه‌های او، از سبک پوشیدن جامه، مینی‌ژوپ و مدل موی کوتاه او معروف به مدل گوگوشی تقلید می‌کردند.[۱۹]
گوگوش در سينما نيز موفقيت‌هايی کسب کرد و فيلم‌هايی که در آنها نقش بازی کرده، هنوز از پرفروش‌ترين فيلم‌های ايرانی هستند.[٢٠]
اما ازدواج‌ها، روابط ناموفقی برای او به همراه داشت. برای اولین‌بار در سال ۱۳۵۱ خورشيدی با محمود قربانی مدیر کاباره میامی تهران ازدواح کرد و از او فرزندی به‌نام کامبیز دارد که هم‌اکنون در لوس‌آنجلس به صنعت موسیقی می‌پردازد. اين ازدواج تا سال ۱۳۵۴ دوام کرد. سپس با بهروز وثوقی، بازیگر معروف (۱۳۵۴ تا ۱۳۵۵ خورشيدی)، به دنبال آن با داریوش اقبالی، خواننده (۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ خورشيدی) و بار دیگر با مسعود کیمیایی، کارگردان مشهور ایرانی (۱۳۶۴ تا ۱۳۸۲ خورشيدی) پيمان زناشويی بست.[٢۱]
گوگوش که پس از انقلاب اسلامی ايران، از سال ۱۳۵٨ چهار جلسه بازجويی داشت و از مهر تا آبان ۱۳۵۹ در «زندان منکرات» زندانی شد و سپس تحت‌نظر بود و از همه آزادی‌ها و حقوق انسانی محروم گشت و به گفتۀ خودش «ممنوع الصدا، ممنوع التصوير، ممنوع الحضور و در واقع ممنوع الوجود» بود[٢٢]، پس از بیست و یک سال سکوت و زندگی منزویانه در ایران، در سال ۱۳۷۹ خورشيدی (۲۰۰۰ ميلادی) با خروج از این کشور فعالیت هنری خود را - با آلبوم زرتشت - از سر گرفت. او هم‌اکنون در شهر لس آنجلس در آمریکا زندگی می‌کند و هنوز به ادامه این فعالیت‌های هنری می‌پردازد.[٢٣]
[↑] فعاليت‌های هنری
در سال ۱۳۳۴ خورشيدی گوگوش فعاليت‌های هنری خود را با عملیات آکروباسی آغاز کرد و در سال ۱۳۳۸ خورشيدی با روی آوردن به خوانندگی (به سبک موسيقی پاپ) آن را ادامه داد و در سال ۱۳۳۹ خورشيدی هنرپيشۀ سینما شد. اما در سال ۱۳۵۷ خورشيدی، مادامی که انقلاب اسلامی در ايران به پيروزی رسيد، ناگزير گوگوش به مدت ٢۱ سال خانه‌نشين شد. اما در سال ۱۳۷۹ خورشيدی وی از ايران بيرون رفت و در کانادا پس از اين وقفه‌ای طولانی دوباره به خوانندگی روی آورد.
وی در سال ۲۰۰۴ «آلبوم آخرین خبر» و در سال ۲۰۰۵ «آلبوم مانیفست» را ضبط و پخش کرد که مورد استقبال شدید دوستداران وی قرار گرفت. و بعد از ۲ سال سکوت مجدد در آمریکا کنسرت سال ۲۰۰۵ خود که تور آمریکا بود، در تاریخ ۱۷ سپتامبر در فروم لوس آنجلس آغاز کرد.[٢۴]
آخرین کنسرت گوگوش در ۷ فروردین ۱۳۸۷ خورشیدی در سالن مدیا سیتی دبی برگزار شد. گوگوش در این کنسرت ترانه‌هایی از آلبوم‌های «ماه پیشونی» و «پل» و آخرین اثرش «شب سپید» را اجرا کرد. کنسرت گوگوش با بلیت ۱٫۱۰۰ درهمی (حدود ۳۰۰ دلار) از گران‌ترین کنسرت‌های اجرا شده در دبی به‌حساب می‌آمد.[٢۵]
[↑] فيلم‌ها
گوگوش فعالیت در سینما را در سال ۱۳۳۹ خورشيدی با بازی در فیلم «بیم و امید» آغازيد و تا پيروزی انقلاب اسلامی، در ٢٢ بهمن سال ۱۳۵۷ خورشيدی، در فيلم‌های زير نقش‌آفرينی و هنرمندی کرد:
- ۱۳۳۹ - بیم و امید
- ۱۳۴۵ - گدایان تهران
- ۱۳۴۷ - ستاره هفت آسمون
- ۱۳۴۷ - سه دیوانه
- ۱۳۴۹ - پنجره
- ۱۳۵۰ - احساس داغ
- ۱۳۵۱ - بی تا
- ۱۳۵۳ - ممل امریکایی
- ۱۳۵۴ - شب غریبان
- ۱۳۵۴ - همسفر
- ۱۳۵۵ - ماه عسل
- ۱۳۵۵ - نازنین
- ۱۳۵٦ - در امتداد شب
- ۱۳۵۷ - امشب اشکی می ریزد
[↑] آلبوم‌ها
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- گوگوش، ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد؛ به نقل از: بیوگرافی گوگوش، سايت ايران ترانه
[٢]- ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٣]- Iran's pop diva to sing again، نوشتۀ صادق صبا (به زبان انگليسی)، بی‌بی‌سی: دوشنبه ۱۹ ژوئن ۲٠٠٠
[۴]- بیوگرافی گوگوش، سايت ايران ترانه؛ ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد می‌نويسد: «فائقه آتشین در ۱۸ بهمن سال ۱۳۲۹ در ایران یکی از شهرهای توابع تهران به‌نام سرچشمه زاده شد» و سايت ايران ترانه می‌نويسد: «در ۱۸ بهمن ۱٣٣۱ شمسی مطابق با ٧ فوریه ۱۹۵۱ میلادی (و به‌نقلی دیگر در سال ۱۳۲۸ شمسی) در خیابان سرچشمه در جنوب تهران متولد شد». اما در شناسنامه او تاريخ تولدش همان ۱۸ بهمن ۱۳۲۹ خورشيدی درج است.
[۵]- بیوگرافی گوگوش، سايت اختصاصی گوگوش
[٦]-
[٧]- سايت ايران ترانه
[٨]- ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[۹]- سايت ايران ترانه
[۱٠]- همان‌جا
[۱۱]- ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[۱٢]- سايت اختصاصی گوگوش
[۱٣]- همان‌جا
[۱۴]- همان‌جا
[۱۵]- ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[۱٦]- همان‌جا
[۱٧]- همان‌جا
[۱٨]- سايت اختصاصی گوگوش
[۱۹]- ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٢٠]- سايت اختصاصی گوگوش
[٢۱]- سايت اختصاصی گوگوش؛ ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد و سايت ايران ترانه.
[٢٢]- مصاحبه گوگوش با صدای آمريکا (برنامۀ دو روز اول)، قسمت دوم و سوم.
[٢٣]- ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد
[٢۴]- همان‌جا
[٢۵]- همان‌جا؛ به نقل از: غوغای "شب سیپد" گوگوش در حاشیه خلیج فارس، وب‌گاه رادیو فردا
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
