[آناهیتا]
[↑] اناهید
سردیس "اناهیتا" (به فارسی نو: ناهید)، ایزدبانوی آریایی، که از وی در عبارت "اِرِدوی سورا اناهیتا" در یَشت پنجم از آبان‌یشت، که یکی از محفوظ مانده‌ترین نسک‌های اوستاست، تجلیل شده است. "سورا" و "اناهیتا" دو صفت مشترکند و بمعنای "توانا" و "پاک" می‌باشند. تنها واژۀ "اِرِدوی" در این اصطلاح جایگاه ویژه‌ای دارد و از دیدگاه واژه‌شناسی، از این واژه نیز یک صفت مونث تعبیر شده که بمعنای "مرطوب" (ایزدبانوی آب‌ها) است. این نام در عصر هندوایرانیان بصورت "سَرَوَتی" بمعنای "ایزدبانویی که آب‌ها ازوست".
این ایزدبانو در هند ویدی باستان، هنوز با همین نام ستایش می‌شده. نام سرزمینی باستانی، که دارای رودخانه‌های پُرآب بوده، و پایتخت آن همان کندهار امروزی است (اوستایی: هَرَخُوَیتی، پارسی باستان: هَرَهُوَتی، یونانی: آراخوزیا) هم از نام همین ایزدبانو، در شکل ایرانی آن "هَرَهُوَیتی"، برگرفته شده است. 
نگارۀ بالا، سردیس اناهیتا در نمای "آفرودیته" (ایزدبانوی عشق در یونان باستان)، که مربوط به سده‌های دوم یا اول پیش از میلاد است و از شهر ساتالا در شمال شرقی آسیای صغیر (ترکیۀ امروز و ارمنستان باستان) بدست آمده است.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين نوشتار برای دانشنامهی ایرانیکا توسط ث. بیر (C. Bier) برشتۀ تحرير درآمده و برای دانشنامهی آریانا توسط آقای بکتریان آریانا به زبان فارسی برگردان شده است.
يادداشت ٢: در دانشنامۀ ایرانیکا، زیر سرواژۀ "اناهید" چنین آمده است:Anāhitā, the name of an Aryan goddess, a popular Zoroastrian yazatā (divinity); in "Arədvī Sūrā Anāhitā", she is celebrated in Avestan Yasht 5 (known as the Ābān Yasht) which is one of the longest and best preserved of the Avestan hymns. Sūrā and anāhitā are common adjectives, meaning respectively “strong, mighty” and “undefiled, immaculate.” Only arədvī (a word otherwise unknown) is special to this divinity, and on etymological grounds it too has been interpreted as a feminine adjective, meaning “moist, humid.” The proper name of the divinity in Indo-Iranian times, was Sarasvatī, “she who possesses waters”.She was still worshiped in Vedic India by this name, which was also given there to a small but very holy river in Madhyadeśa. In its Iranian form (*Harahvatī), her name was given to the region, rich in rivers, whose modern capital is Kandahar (Av. Haraxᵛaitī-, OPers. Hara(h)uvati-, Greek Arachosia); originally *Harahvatī seems to have been the personification of a great mythical river which plunges down from Mt. Harā into the sea Vourukaša and is the source of all the waters of the world.
The image belongs to the head from a bronze cult statue of Anahita, a local goddess shown here in the guise of Aphrodite 200-100 BC, found at Satala in NE Asia Minor (Armenia Minor).
[↑] پی‌نوشت‌ها
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ Encyclopaedia Iranica (دانشنامۀ ایرانیکا)
[برگشت به بالا]
