[هندوشاهان افغانستان]
[↑] فرمانروایی هندوشاهان در افغانستان
سنگ‌نوشته‌ها حقایق جدیدی را از عهد فرمانروایی هندوشاهان در افغانستان آشکار می‌سازند
کلکته، ۴ جنوری – یک سنگ‌نوشته به زبان سانسکریت، که چند سال پیش از شهر مزار شریف در شمال افغانستان بدست آمده‌است، حقایق جدیدی را از دورۀ فرمانروایی وِکا، یکی از هندوشاهان افغانستان در این کشور آشکار ساخته‌است.
پروفسور احمدحسن دانی، استاد دانشگاه قائد اعظم در اسلام‌آباد، در یک کانگرس راجع به تاریخ هند که در این دانشگاه برگزار شده، از بازیابی و اهمیت این سنگ‌نوشته که داستان وکا، فرمانروای هندوشاهی و زُهد وی به شیوا، ایزد هندو، را بازگو می‌کند، سخن گفته‌است.
دانی در روزنامه‌ای که به کانگرس ارائه شد می‌گوید: "اگر تاریخ‌نگاران ترجیح دهند تا تاریخ فرمانروایی کالار، نخستین هندوشاه را از ٨۵٠-٨٣۴ میلادی به ٨٢٨-٨٢۱ میلادی تصحیح کنند، تاریخ برنوشته‌شدۀ سال ۱٣٨ در این سنگ‌نوشته، اگر متعلق به همین دوران باشد، می‌بایست مطابق با سال ۹۵۹ میلادی باشد که دراینصورت با دورۀ فرمانروایی بیماپالا مطابق خواهد بود." وی می‌افزاید: "سنگ‌نوشتۀ بدست‌آمده از مزار شریف متعلق به دورۀ زمامداری هندوشاه وکا، مورخ سال ۱٣٨ است."
این سنگ‌نوشته که حاوی یازده سطر بوده و به سبک سارادایی سانسکریت متعلق به سدۀ دهم میلادی برنوشته شده، چندین اشتباه هجایی (املایی) دارد. او می‌افزاید: "از آنجائیکه گوشۀ سمت چپ بالای این سنگ‌نوشته تخریب شده، نخستین حرف "اُم" مفقود است.
در این سنگ‌نوشته آمده: "فرمانروایی وِکا توسط قوای هشت‌گانه‌اش، زمین، بازارها و دِژها تصرف کرد. در عهد فرمانروایی او بود که معبد شیوا در آغوش اوما (ایزدبانوی هندو) توسط پاریماها مایتیا (کبیر) به سود او و پسرش بنا شد".
دانی می‌گوید: "این سنگ‌نوشته از شهر مزار شریف، جاییکه مزار حضرت علی، داماد محمد واقع است، به پاکستان آورده شده و هم‌اکنون در موزیم اسلام‌آباد جای گرفته است".
دانی می‌افزاید: "در این سنگ‌نوشته نام وِکا-راجا هندوشاه آمده و شایستگی "ایریاتوماتو کسانگینانکا" را ارزانی (نثار) وی می‌کند... و بنظر می‌رسد او همان پادشاهی است که نامش خینگیلا یا خینخیلا بوده و می‌باید یکی از هندوشاهان پذیرفته شود".
دانی در ادامه می‌افزاید: "او احتمالا نیای (جد) وِکا-دِوا است. از آنجاییکه سکه‌های متعلق به او در افغانستان پیدا شده و نام وی توسط یعقوبی حاکم عرب ذکر شده، احتمالا نیای بسیار نزدیک وکا-دوا باشد... هم از سنگ‌نوشته و هم از مسکوکات، از هر دوی این شواهد چنین برمی‌آید که وِکا یا وَکا می‌بایست یک فرمانروای مستقل در شمال افغانستان بوده باشد.
"بناً ما شاخۀ دیگر از هندوشاهان در شمال افغانستان در آنسوی هندوکش یافته‌ایم. طبق منابع، وِکا توسط قوای هشت‌گانه‌اش زمین، بازارها و دِژها را فتح کرده، چنین برمی‌آید که او بر اعراب در جنوب افغانستان پیروز شده باشد".
دانی به این نتیجه می‌رسد که از یافته‌ها چنین برمی‌آید که در طی فرمانروایی بیماپالا، یکی از هندوشاهان، وقفه‌ای در تاریخ رخ داده – یک شاخه، به رهبری جایاپالا، که در لغمان و پنجاب فرمانروایی می‌کردند، و شاخۀ دیگر، به رهبری وِکا، در شمال افغانستان.
او می‌گوید: "شاخۀ شمالی می‌بایست بدست آلبتگین [فرمانروای غزنوی] در نیمۀ دوم سدۀ دهم میلادی سقوط کرده باشد".
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: این نوشتار برگرفته از روزنامه ایندین اکسپرس سال ۲۰۰۱ جاپ سهر بمبیی، توسط آریانا باکتریان برای دانشنامهی آريانا به فارسی برگردان شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- Inscription throws new light to Hindu rule in Afghanistan - PRESS TRUST OF INDIA, Indian Express Newspapers (Bombay) Ltd, 2001.
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ برگرفته از روزنامه ایندین اکسپرس سال ۲۰۰۱ جاپ سهر بمبیی.
[برگشت به بالا]
