|
اسناد لانه‌ی جاسوسی
شماره ۲۹
فهرست مندرجات
.
افغانستان (۱)
(سند شماره ٣)
معرفی برخی از اعضای کابینه
اسناد لانه‌ی جاسوسی، عنوان مجموعه اسناد محرمانه‌‌ی سفارت آمریکا در تهران است، که توسط دانشجویان پیرو خط امام در ۷۴ جلد ترجمه و منتشر شد. این اسناد، که پس از تسخیر سفارت آمریکا در تهران، در ۱٣ آبان سال ۱٣۵٨ به‌دست دانشجویان پیرو خط امام، کشف شد، به‌گفته‌ی ماجراجویان انقلابی، «از اسرار جاسوسی‌ها و دخالت‌های بی‌شمار آمریکا در ایران و کشور‌های مختلف جهان پرده برمیدارد و اسامی بسیاری از عوامل و رابطین آمریکا و انواع شیوههای جاسوسی و تحرکات سیاسی این کشور را در مناطق مختلف جهان افشا می‌کند.» دو جلد ٢۹ و ٣٠ این مجموعه اسناد، ویژه‌ی افغانستان است.
| ▲ | خیلی محرمانه |
|---|
بعضی از مهم‌ترین شخصیت‌های دولت افغانستان پس از تره‌کی و امین، شاه‌ولی، معاون نخست‌وزیر، وزیر امور خارجه و عضو شورای مرکزی حزب کمونیست. او عموماً به‌عنوان مرد شماره سه هیأت حاکمه‌ی افغانستان شناخته می‌شود. اختلاف آشکاری با امین و تره‌کی ندارد. یک پزشک تحصیل‌کرده در افغانستان است که احتمالاً دوره‌هایی در چکسلواکی دیده است. او هم‌چنین وزیر بهداری و وزیر برنامه‌ریزی نیز بوده است.
محمداسلم وطن‌جار، وزیر کشور، او تانگ‌هایی را که در آخرین کودتا به کاخ حمله کردند، رهبری می‌کرد و هم‌چنین در کودتای قبلی در ۱۹٧۳ رانندگی تانک فرماندهی را به‌عهده داشت. پس از کودتا معاون نخست‌وزیر شد ولی به‌زودی مقامش تنزل پیدا کرد و وزیر کشور شد (جایی‌که نفوذ کمی حتی در خود وزارت داشت). بعداً به‌مدت کوتاهی فرمانده ارتش بود و موقعی‌که دولت به یک سرباز محبوب احتیاج داشت، وزیر دفاع شد و در آخرین تغییرات کابینه دوباره وزیر کشور شد.
وی به‌عنوان یک شخص با عرضه و جاه‌طلب و یک راننده تانک، شخصی انعطاف‌پذیر که زیاد هم باهوش نیست، شناخته شده است. هیچ‌کس در شجاعت و میل به ریسک‌های شخصی که در وی وجود دارد، شک ندارد. هیچ نشانه‌ای مبنی بر عدم وفاداری به تره‌کی و یا امین از خودش نشان نداده است ولی به احتمال زیاد کسی خواهد بود که بر علیه دولت کودتا خواهد[۱] کرد (این موضوع مورد تأیید تره‌کی و امین نیز هست). او کمتر طرفدار روسیه است و عقایدش کمتر از غیرنظامی‌ها در دولت عملی است.
سر تیپ شیرجان مزدوریار، وزیر امور مرزها، این وزارت‌خانه مهم نیست و ممکن است که کار وی تمام شود. او اخیراً از وزارت کشور به این پست انتقال یافت. او قبلاً در آن واحد فرماندهی یکی از تیپ‌های مسلح نزدیک کابل، فرماندهی پادگان کابل و فرماندهی سپاه ارتش در کابل بود. او با وطن‌جار خیلی صمیمی است و به احتمال زیاد با وی در کودتا شرکت خواهد کرد.
عبدالکریم میثاق، وزیر اقتصاد و عضو کمیته‌ی مرکزی حزب کمونیست، خودش درس خوانده و در یک خانواده‌ی فقیر بزرگ شده و زمانی از وی به‌عنوان مرد شماره چهار در دولت اسم برده می‌شد ولی احتمالاً مقامش تنزل پیدا کرده است. اطلاعی مبنی بر اختلاف وی با رهبران حزب نداریم.
دکتر محمداقبال، معاون اول وزارت دفاع، او مسئول این است که ارتش را وفادار کند و در حقیقت وی وزارت‌خانه را اداره می‌کند (البته این موضوع ممکن است از یک ماه پیش که امین خودش مسئول وزارت‌خانه شده است فرق کرده باشد). او مرد مورد اعتماد امین است و در حلقه‌ی دولت، عامل بسیار مهمی محسوب می‌شود.[٢]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی بازنویسی و ارسال شده است. البته اطلاعاتی که در قسمت پيوست‌ها ارائه می‌شود، آگاهی از ديدگاه‌های مختلف درباره‌ی مطالب يک مدخل خاص است. مسئوليت این ديدگاه‌ها به عهده نويسنده‌ی يا نويسندگان آن است و نشر اين ديدگاه‌ها در دانشنامه به منزله تایید نظرات ارائه شده در آن‌ها نیست.
يادداشت ۲: در این‌جا نکات چندی پیرامون نحوه برخورد با اسناد سفارت آمریکا در کابل را متذکر می‌شویم.
نخست آن‌که برگردان فارسی اسناد و نام‌گذاری سفارت آمریکا به «لانه‌ی جاسوسی» توسط دانشجویان پیرو خط امام خمینی در تهران که به سفارت آمریکا در آن‌جا حمله برده و آن را به اشغال خود درآوردند، صورت گرفته است. بنابراین، نباید فارغ از جانبداری و نقاط ضعف باشد و نمی‌توان این موارد را مربوط به دانشنامهی آریانا دانست.دوم آن‌که مطالبی که در این اسناد به‌طور مستقیم از افراد و شخصیت‌ها نقل قول شده است دقیق‌تر بوده تا برداشت مامور سفارت از مطالب رد و بدل شده بین آن‌ها. طبیعی است که جو حاکم بر ملاقات و کیفیت روابط طرفین در کیفیت گزارش موثر بوده است.سوم دیگر آن‌که باید توجه داشت اسنادی که در در رابطه با افغانستان از سفارت آمریکا در تهران به‌دست آمده، تماماً گزراش‌ها توسط مامور آمریکا در سفارت کابل تهیه و بر اساس بینش دیپلمات‌های آمریکایی نگاشته و گزارش شده است و طبیعی است که قضاوت در مورد اسناد در رابطه با جریان‌های سیاسی و اجتماعی افغانستان باید با توجه به این بینش باشد. از لابه‌لای این مدارک می‌توان به زوایای حرکت دیپلماسی آمریکا پی برد. یکی از شیوه‌هایی که آمریکا برای کسب اطلاعات در افغانستان اتخاذ کرده بود، ملاقات‌های به‌ظاهر رسمی بود که مامور آمریکایی در این دیدارها اقدام به جمع‌آوری اطلاعات می‌کرد و دو دیگر، گزارش‌هایی هستند که جاسوسان افغانی برای این سفارت اطلاعات تهیه می‌کردند و بسیاری از تحلیل‌ها و دیدگاه‌های سیاستمداران آمریکا در رابطه با مسایل افغانستان مبتنی بر همین‌گونه اطلاعاتی است که از این ملاقات‌ها یا گزارش‌های جاسوسان افغان به‌دست آورده‌اند و از این‌جا، گذشته از ماهیت گزارش‌ها جاسوسان افغان، پی به اهمیت خاص ملاقات‌های دیپلماتیک آمریکا در افغانستان نیز می‌بریم.افزون بر این‌ها، برخی از اسناد، گزارشات وقایع و اخبار است و دقت در نوع انتخاب و ارسال خبر که مبین نیازهای اطلاعاتی آمریکا و دیپلمات‌های آن در کابل بوده است، می‌تواند راهگشای ما در شناخت علایق و نکات برجسته‌ای باشد که موجب حساسیت ابرقدرت آمریکا در افغانستان بوده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- اسناد لانه‌ی جاسوسی، شماره ۲۹، افغانستان (۱)، ص ۴۳
[۲]- همان‌جا، ص ۴۴
[▲] جُستارهای وابسته
□ تاريخ افغانستان
□ تاريخ معاصر افغانستان
□ افغانستان در قرن بيستم
□ مشاهير افغانستان
□ چهره‌های سياسی معاصر افغانستان
[▲] سرچشمه‌ها
□ اسناد لانه‌ی جاسوسی، شماره ۲۹، افغانستان (۱)، دانشجويان مسلمان پيرو خط امام، تهران: انتشارات پيام آزادی، ص ۴۳
