- تاريخچه‌ی طرح مساله‌ی مليت‌ها
- مساله‌ی مليت‌ها در ايران
- مساله‌ی مليت‌ها در افغانستان
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
[قبل] [بعد]
امروز بيش از هر زمان ديگر اين حقيقت تاريخی برای مردمانی كه در کشورهای چند قومی نظیر افغانستان و ایران زندگی می‌كنند مثل روز روشن شده است كه راه گذر به‌سوی دموكراسی از بزرگراه پرالتهابِ تلاش برای كسب حقوق مساوی برای همه اقوام مختلف آن کشورها می‌گذرد.
در جهان امروز، كثرت فرهنگی، تفاوت فرهنگی و قومی، و حضور صاحبان و دارندگان اين كثرت و فرهنگ در چارچوب يك كشور و اجتناب از يك‌دست كردن و شبيه‌سازی اجباری مردم به يكديگر، نشانه‌های اصلی دموكراسی هستند[۱].
چنانکه از عنوان این گفتار پیداست، نگارنده می‌خواهد تا حدی که در اینجا می‌گنجد دو جستار کاملاً متفاوت ولی مرتبط با هم را بررسی کند. جستار نخست مبحثی است کاملا سیاسی که باید روشن شود آیا براستی یک پرسش اجتماعی واقعی در افغانستان و ایران است یا مسئله‌ای است کاذب و فراورده‌ی نقشه‌هایی که دشمنان افغانستان و ایران در پی سود خود برای مردمان این دو کشور طرح‌ریزی کرده‌اند. اما مقوله دوم می‌تواند موضوع یک بررسی جدی تاریخی و نیز جامعه‌شناسی قرار گیرد.
[↑] تاريخچه‌ی طرح مساله‌ی مليت‌ها
مساله‌ای به‌نام خلق‌ها و مليت‌ها، به‌صورت "نظری" نخستين‌بار توسط كمونيست‌ها در روسیه مطرح شد.
در كشور روسيه‌ی تزاری كه ملل گوناگونی از ترك و تاجيك و اوكرائينی و قرقيزی و مغولی گرفته تا فنلاندی و ايرانی و تاتار و غيره در زير سلطه‌ی آن به‌سر می‌بردند، در مورد ستم ملی در آن‌جا خود لنين می‌گفت: "ستمی كه حكومت تزاری به اهالی مستعمرات وارد آورد در تاريخ جهان نظير ندارد" و آن‌جا را "زندان ملت‌ها" می‌ناميد. درست در چنين جايی، پس از پیروزی انقلاب اکتبر، لنين به دستاويز وحدت طبقه‌ی كارگر حتا با تشكيل حكومت فدرال و از آن بالاتر با "خودمختاری فرهنگی" كه منشويك‌ها و بونديست‌ها (يعنی اعضای جامعه‌ی كارگری يهوديان روسيه و لهستان و ليتوانی) طرفدار آن بودند، به شدت مخالفت می‌كرد (در كنفرانس ۱۹۱٢ وين). استالين بعدها از اين نيز پا فراتر نهاد و در كنفرانس‌های تهران، يالتا و پوتسدام به جاي كلمات "شوروی"، "ارتش شوروی"، "مردم شوروی"، "خلق‌های شوروی"، "ما شوروی‌ها"، همه‌جا از "روسيه"، "ارتش روسيه"، "مردم روسيه"، "ما روس‌ها" استفاده می‌كرد.[٢]
[↑] مساله‌ی مليت‌ها در ايران
[↑] مساله‌ی مليت‌ها در افغانستان
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- رضا براهنی، ستم ملی، وبگاه اورمو اؤیرنجی سی
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
