[شخصیت‌های کتاب مقدس] [انجیل لوقا]
لوقا (به عبری: לוקא؛ به یونانی: Λουκᾶς) از نخستین مسیحیان بود که به گفتۀ پدران کلیسا مانند جروم (Jerome) و اوسبیوس (Eusebius) انجیل لوقا و نیز کتاب اعمال رسولان را نوشت[۱]. او پزشك بود و اغلب با پولس رسول همسفر می‌شد تا در رساندن پيام مسيح به مردم او را ياری دهد. در ضمن، تاريخ‌نويس هم بود و به‌همين جهت است كه در انجيل لوقا، سرگذشت عيسی مسيح را با رعايت دقيق ترتيب رويدادها بيان می‌كند[٢].
[↑] زندگی‌نامه
لوقا، احتمالاً غیر یهودی، تعلیم یافته، بافرهنگ و طبیب ماهری بود[٣] و به‌‌زبان و فرهنگ عبری و يونانی تسلط داشت. تاريخ‌‌نگار معروف كليسا، «يوسيبيوس» معتقد است كه لوقا اهل انطاكيه بوده: «رَمزی»، يكی از دانشمندان معاصر و متخصص رسالات پولس، عقيده دارد كه لوقا اهل فيليپی بوده است.[۴] نام او تنها سه بار در کل عهد جدید ذکر شده است: در کولسیان از او به‌عنوان «طبیب حبیب»، و در فلیمون به‌عنوان «همکار پولس» یاد شده است، و در دوم تیموتائوس آمده که او در لحظات تاریک شهادت پولس با او همراه بود. نکتۀ جالب این است که در این سه مورد، مرقس نیز با لوقا همراه است[۵].
اولين جايی كه در مورد او مطلبی آمده، آنجاست كه او پولس را از «تروآس» به فيليپی می‌آورد. لوقا به مدت ٦ سال در كليسای نوبنياد فيليپی مقام رهبری داشته است. از آن پس او پولس را در سفرهايش همراهی می‌كرده است[٦].
دائرةالمعارف کتاب مقدس می‌نویسد: «لوقا در زمان‌های مختلف، از دومین سفر بشارتی پولس تا اولین زندانی شدنش در روم همراه او و دوستی وفادار بود. پس از آن که دیگران، پولس را ترک کرده بودند، لوقا در کنار او باقی ماند (تیموتاؤس ۴: ۱۱)»[٧].
لوقا اگرچه در زندان نبود، اما همراه پولس در قیصریه بود. به‌كار بردن كلمۀ «ما» نشانگر این مطلب است[٨]. بهنظر می‌رسد كه لوقا در این زمان انجیل خود را به‌رشتۀ تحریر درآورده است[۹]. اقامت دو سالۀ او در قیصریه به او این فرصت را داده بود تا به اندازۀ كافی در اورشلیم و جلیل با رسولان و همراهان دیگر عیسی مصاحبت داشته باشد و اطلاعات دست اولی از آن‌ها كسب نماید. مریم، مادر عیسی احتمالاً هنوز در قید حیات بود و در این فرصت لوقا می‌توانست از زبان خود او، داستان زایش و دوران كودكی و بسیاری از وقایع دیگر زندگی عیسی را بشنود.[۱٠]
در آخرين بخش كتاب اعمال رسولان، به‌كارگيری لغاتی از قبيل «آنان» و «ما» نشانگر آن است كه لوقا از ترواس تا فيليپی با پولس همراه بوده است. يعنی در واقع در اوايل سفر دوم پولس، همچنين تقريباً ٦ سال بعد، اواخر سفر سوم پولس و در عين حال از زمان زندانی شدن پولس در قيصريه و روم تا زمان شهادتش، لوقا با پولس بود[۱۱].
انطاکیه، سوریه و فیلیپی مکان‌هایی هستند که به‌عنوان محل زندگی لوقا پیشنهاد شده‌اند.[۱٢] او هیچگاه ازدواج نکرد و فاقد زن و فرزند بود و در سن ۸۴ سالگی در یونان درگذشت.[۱٣]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی، محمد محمدی و الهام محمدی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[٢]- کتاب مقدس (ترجمۀ تفسیرِ)، مقدمۀ انجیل لوقا، ص ۹۵۹
[٣]- دائرةالمعارف کتاب مقدس، ص ٢٦٨؛ هنری هلی می‌نویسد: «چنين بهنظر می‌رسد كه لوقا غيريهودی باشد؛ كه در اين صورت در بين نويسندگان كتاب مقدس او تنها نويسنده‌ای خواهد بود كه غير يهودی بوده است.» (رجوع شود به: راهنمای مطالعه کتاب مقدس، ص ۵۹٧)اعتقاد بر این است که لوقا یک یونانی غیر یهودی بود و به گفتۀ «يوسيبيوس» (Eusebius)، تاريخ‌‌نگار معروف كليسای اولیه «لوقا در انطاکیه در سوریه متولد شد.» (رجوع شود به: «Saint Luke»، سایت اینترنتی کاتولیک آنلاین)[۴]- راهنمای مطالعه کتاب مقدس، ص ۵۹٧
[۵]- همان‌جا، ص ۵۱٢؛ رجوع شود به: کولسیان ۴: ۱۴، فلیمون ٢۴، و دوم تیموتائوس ۴: ۱۱
[٦]- اعمال رسولان ۱٦: ۱٠؛ ۱٦: ۴٠؛ ٢٠: ٦
[٧]- دائرةالمعارف کتاب مقدس، ص ٢٦٨
[٨]- لوقا ٢۱: ۱٧ و ۱٨؛ ٢٧: ۱
[۹]- لوقا ۱: ۱-٣
[۱٠]- راهنمای مطالعه کتاب مقدس، صص ٦٢٢-٦٢٣
[۱۱]- راهنمای مطالعه کتاب مقدس، ص ۵۱٢؛ جهت اطلاعات بيشتر به بخش لوقا در كتاب اعمال رسولان، مراجعه شود.
[۱٢]- دائرةالمعارف کتاب مقدس، ص ٢٦٨
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ کتاب مقدس (ترجمۀ تفسیرِ)، انجمن بین‌المللی کتاب مقدس، چاپ سوم - ٢٠٠٢ میلادی
□ دائرةالمعارف کتاب مقدس، ترجمۀ آلیس علیایی، مریم قبادی، کیانوش اخوین و بهرام محمدیان، تهران: سرخدار، چاپ اول - ۱٣٨۱ خورشیدی
□ هنری هلی، راهنمای کتاب مقدس، ترجمۀ: جسيکا باباخانيان، سابرينا بدليان و ادوارد عيسی بيک، زير نظر کشيش ساروخاچيکی، هلند: چاپ اول - ٢٠٠٠ ميلادی
□ ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (انگلیسی)
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
