- سخنان حامد کرزی
- اجلاس سه جانبه
- موضع ایران
- دیدگاه‌ها دربارۀ نشست استانبول
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[کنفرانس‌ها دربارۀ افغانستان] [ترکیه]
استانبول ترکیه، روز چهارشنبه ٠٢ نوامبر ٢٠۱۱ میلادی (۱۱ آبان ۱٣۹٠ خورشیدی) میزبان نشست منطقه‌ای همسایگان افغانستان بود. در این نشست، نمایندگان چهارده کشور منطقه شرکت کردند و افغانستان امیدوار بود این کشورها، تعهد خود را در زمینه کمک به افغانستان تجدید کنند[۱]. نشست یک روزه استانبول درباره افغانستان، در همان روز، با صدور یک اعلامیه به کار خود پایان داد و وزیر خارجه ترکیه تاکید کرد که فضای حاکم بر این نشست «مثبت» بوده است[٢].
در پایان این نشست حاضران بر عدم دخالت در امور یکدیگر و کمک برای مبارزه با انواع فعالیت‌های تروریستی در منطقه تاکید کردند.
نمایندگان کشورهای شرکت کننده در اجلاس استانبول همچنین بر حمایت از رشد اقتصادی افغانستان تاکید کرده و همچنین از نشستی که قرار است در ماه مارس سال آینده میلادی در تاجیکستان برگزار شود حمایت کردند.
بر اساس اعلامیه پایانی نشست استانبول مقامات ارشد کشورهای شرکت‌کننده در استانبول توافق کردند که در ماه ژوئن سال آینده میلادی در کابل دیدار کنند.
اجلاس استانبول و به‌دنبال آن اجلاس بن دوم که در ماه دسامبر ٢٠۱۱ برگزار شد، در واقع سرآغاز دور جدیدی از تلاش‌های دیپلماتیک دولت افغانستان بود تا همکاری و حمایت جامعه بین‌المللی متحدانش را برای بعد از سال ۲۰۱۴ که نیروهای خارجی افغانستان را ترک خواهند کرد، جلب کند[٣].
در اجلاس استانبول، محور اصلی نقش کشورهای همسایه افغانستان در صلح و ثبات این کشور و همچنین موضوع مصالحه با مخالفان مسلح از جمله گروه طالبان است.
[↑] سخنان حامد کرزی
اجلاس استانبول، روز چهارشنبه ٠٢ نوامبر ٢٠۱۱ میلادی، با شرکت نمایندگان بیش از بیست کشور و سازمان بین‌المللی برگزار شد[۴]. در این اجلاس، علاوه بر حامد کرزی و عبدالله گل، روسای جمهوری افغانستان و ترکیه، آصف علی زرداری، رئیس جمهوری پاکستان نیز حضور داشت.
مبارزه علیه تروریسم در افغانستان و پاکستان و شیوه‌های برخورد هر دو کشور با شورشیان، سبب بروز اختلافات زیادی میان سیاستمداران دو کشور شده است. دولت افغانستان می‌گوید که پاکستان از گروه‌های شورشی مانند طالبان و شبکه حقانی حمایت می‌کند. اما این ادعا از سوی پاکستان به‌شدت تکذیب شده است. به گفتۀ رامین انوری گزارشگر بی بی سی در کابل، رسیدن به یک تفاهم میان افغانستان و پاکستان بر سر اختلافاتی که این دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم داشته‌اند، می‌تواند یکی از دستاوردهای مهم اجلاس استانبول باشد.
حامد کرزی، رئیس جمهوری افغانستان، در سخنان خود در نشست استانبول از پاکستان خواست تا به کشورش در زمینه مصالحه و آشتی با گروه طالبان کمک کند. او در مراسم گشایش اجلاس منطقه‌ای استانبول گفت که همکاری پاکستان در این عرصه از اهمیت زیادی برخوردار است.
کرزی در سخنان خود در اجلاس گفت: «حوادث اخیر (کشته شدن برهان‌الدین ربانی) نشان داد که روند مصالحه تا زمانی که با رهبری طالبان که در پاکستان مستقر است تماس برقرار نکنیم، موفق نخواهد شد.»
او افزود: «آرزوی ما این است که با کمک برادران خود در پاکستان، راهی را جستجو کنیم که براساس آن، رهبری طالبان از حمایتی که از بیرون از افغانستان دریافت می‌کنند، محروم شده و وارد روند مصالحه شوند.»
کرزی همچنین برای مبارزه با گروه طالبان و شورشیان مسلح، خواستار حمایت منطقه‌ای شد. او گفت: «خواست اصلی مردم افغانستان که امنیت و صلح است، تا حالا برآورده نشده است. شبکه‌های تروریستی، بزرگترین تهدید برای امنیت منطقه، پناهگاه‌های امنی در بیرون از مرزهای ما دارند که از آنجا عملیات‌های مرگبار و ویرانگر خود را طراحی می‌کنند.»
وی افزود: «تا زمانی که در سطح منطقه یک تلاش قوی برای مبارزه با تروریسم صورت نگیرد، به‌ویژه با توجه منابع اصلی آن‌ها، امنیت در افغانستان کماکان شکننده باقی خواهد ماند.»[۵]
سپس، عبدالله گل، رئیس جمهور ترکیه، در سخنان خود گفت: «افغانستان نمی‌تواند بدون همکاری‌های بین‌المللی بر مشکلات خود به‌ویژه در مبارزه علیه تروریسم، مواد مخدر و تامین حقوق بشر، غلبه کند.»
[↑] اجلاس سه جانبه
روز سه شنبه (اول نوامبر ٢٠۱۱) روسای جمهوری ترکیه، افغانستان و پاکستان در ششمین اجلاس سه جانبه شرکت کردند.
در این نشست روسای جمهوری افغانستان و پاکستان توافق کردند که کشورهایشان به‌شکل مشترک، در مورد بررسی پرونده قتل برهان‌الدین ربانی، رئیس جمهوری پیشین افغانستان و رئیس شورای عالی صلح این کشور تحقیق کند.
ربانی در ماه سپتامبر ٢٠۱۱ در نتیجه یک بمبگذاری انتحاری در منزلش کشته شد. مقامات افغان ادعا کردند که طرح ترور ربانی در پاکستان ریخته شده بود و این مسئله روابط دو کشور را تیره کرد.[٦]
[↑] موضع ایران
علی‌اکبر صالحی، وزیر امور خارجه ایران، که قبل از حضور در اجلاس استانبول، در یک کنفرانس خبری صحبت می‌کرد، گفت: «نظر ایران در اعلامیه نهایی کنفرانس استانبول منظور شده و ایران با «قوت و قدرت» در این کنفرانس شرکت خواهد کرد.»
ایرانا خبر گزاری رسمی ایران به نقل از وزیر امور خارجه ایران نوشته است که ایران به‌عنوان همسایه افغانستان خواستار ثبات، امنیت و صلح در افغانستان است و هر تلاشی که بین کشورهای همسایه افغانستان در جامعه بین‌المللی در جهت تحقق این امر صورت گیرد، ایران با آن تلاش‌ها همراهی می‌کند.
همچنین خبرگزاری فارس به نقل از صالحی نوشته است که «ایران با هوشیاری از «سوءاستفاده بدخواهان» جلوگیری کرده و امیدوار است نتیجه اجلاس در جهت منافع افغانستان باشد.» اما وزیر خارجه ایران توضیح نداده است که بدخواهان چه کشور یا کشورهایی هستند.
ایران در ده سال اخیر از روندی که به‌رهبری آمریکا در افغانستان آغاز شد، حمایت کرده اما همواره از عملکرد آمریکا و غرب در افغانستان انتقاد نیز کرده است و خواستار خروج نیروهای ائتلاف و ناتو از افغانستان است.
از این‌رو، ایران در حالی که در بسیاری از کنفرانس‌های بین‌المللی مربوط به افغانستان حضور داشته است، در شماری از کنفرانس‌ها به‌دلیل انتقاد به‌موضوع مورد بررسی و یا اختلافی که با کشور میزبان داشته، غایب بوده است.[٧] به‌رغم این، حضور ایران به‌عنوان همسایه افغانستان در اجلاس استانبول، بسیار مهم ارزیابی می‌شود.
[↑] دیدگاه‌ها دربارۀ نشست استانبول
ویگوداس یوساکاس، نماینده ویژه اتحادیه اروپا در افغانستان: امیدواری‌های وجود دارد که نشست منطقه‌ای استانبول در مورد افغانستان، سرآغازی برای تضمین امنیت در منطقه باشد. همچنین تصمیم‌های مهمی در این نشست اتخاذ خواهد شد که عملی شدن آن «اوضاع را در منطقه تغییر می‌دهد.»
نقش کشورهای همسایه در تامین ثبات افغانستان می‌تواند «سازنده» باشد و نیاز است تا برای رسیدن به ثبات در افغانستان، افغانستان با پاکستان به یک تفاهم برسد. این کشورها برای تامین امنیت در منطقه، باید از «احترام متقابل» کار گیرند.
این کنفرانس را که ترکیه با مشورت حکومت افغانستان راه‌اندازی کرده، در مورد کل منطقه بحث می‌کند. در این کنفرانس درباره بهبود همکاری‌های منطقه‌ای، راه‌های تامین امنیت در منطقه، احترام به تمامیت ارضی و حاکمیت ملی کشورها، عدم مداخله در امور یکدیگر و درباره راهکارهای صلح، در افغانستان، گفت‌وگو خواهد شد.
مهم این است که تصمیم‌هایی که در استانبول گرفته می‌شود، از طریق حکومت‌های شرکت‌کننده عملی شود. انتظار ما این است که در مجموع، کنفرانس استانبول آغاز خوبی برای مذاکرات در مورد امنیت منطقه باشد[٨].
جاناتان هد، خبرنگار امور دیپلماتیک بی بی سی: اگر امنیت یک کشور با برگزاری کنفرانس‌ها تامین می‌شد، افغانستان باید تاکنون به یک کشور باثبات و مصون بدل شده بود. چون از سرنگونی رژیم طالبان در سال ۲۰۰۱ تا حالا ده‌ها کنفرانس بین‌المللی در مورد این کشور در کشورهای مختلف برگزار شده است.
اما علی‌رغم برگزاری این همه کنفرانس، هنوز هم امنیت در افغانستان به‌حدی شکننده است که بسیاری از کشورها شک دارند که افغانستان بتواند بعد از خروج نیروهای خارجی از این کشور، از خود دفاع کند.
ترکیه کشوری است که سربازانش در جمع سربازان ناتو در افغانستان در حال نبرد هستند. افزون بر این، ترکیه نقش دیپلماتیک قدرتمندی را در افغانستان بازی می‌کند.
ترکیه مایل است تا با استفاده از روابط نزدیک خود با پاکستان و افغانستان، میزان بی‌اعتمادی فرسایشی بین این دو همسایه را کم کند. آصف‌علی زرداری و حامد کرزی رهبران پاکستان و افغانستان هردو با مقامات نظامی و استخباراتی‌شان روزی را در بحث و گفت‌وگو با شرکت‌کنندگان پشت درهای بسته سپری خواهند کرد تا موارد مخالفت‌های‌شان را حل کنند.
افغانستان همیشه پاکستان را متهم به حمایت از شورشیان طالبان می‌کند و پاکستان از امضای پیمان استراتژیک بین هند و افغانستان ناخرسند است.
با در نظرداشت نبود پیشرفت در نشست‌های مشابهی که در گذشته بین دو طرف بوده است، نمی‌توان در مورد موثریت مذاکرات جاری زیاد خوشبنین بود.
اما دوره‌های پیهم از گفت‌وگوها ظاهراً به‌عنوان یکی از چند تاکتیک محدود برای آماده ساختن افغانستان برای ایستادن روی پای خودش باقی مانده است.[۹]
رامین انوری گزارشگر بی بی سی در کابل: رسیدن به یک تفاهم میان افغانستان و پاکستان بر سر اختلافاتی که این دو کشور در زمینه مبارزه با تروریسم داشته‌اند، می‌تواند یکی از دستاوردهای مهم اجلاس استانبول باشد.
روسای جمهور افغانستان و پاکستان، با میزبانی همتای ترکی‌شان، یک روز پیش از اجلاس استانبول با هم دیدار کردند تا راه را برای رسیدن به همچو یک تفاهمی هموار کنند.
اما حامد کرزی، رئیس جمهوری افغانستان در سخنرانی رسمی خود در اجلاس استانبول، یک بار دیگر پاکستان را «پناهگاهی» برای شورشیان مسلح خواند.
او تاکید کرد که پاکستان اگر بخواهد، می‌تواند در تامین صلح در افغانستان و موفقیت برنامه مصالحه ملی با طالبان نقش موثر داشته باشد.
افغانستان در آستانه خروج نظامیان بین‌المللی، به حمایت و همکاری کشورهای منطقه بیش از هر زمان دیگری نیاز دارد.
آقای کرزی در اجلاس استانبول از پیمان استراتژیک با هند، به‌عنوان یک گام مهم یاد کرد، پیمانی که برای پاکستان خوش آیند نبوده است.
برقراری توازن در رابطه افغانستان با کشورهای همسایه و منطقه، که در مواردی رقابت‌های جدی با یکدیگر دارند، برای افغانستان می‌تواند سرنوشت‌ساز باشد.[۱٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی گردآوری شده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
