- پیشینۀ يهوديان چك
- وضع یهودیان در حال حاضر
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[یهود] [یهودیان در اروپا]
پس از ظهور عیسی مسیح و اهانت قوم یهود به مقام او، باعث شد قیصر روم به اسراییل حمله کند و در حمله به بیت‌المقدس برای فتح این شهر، بسیاری از یهودیان را به قتل رساند و تعدادی را نیز اسیر کرد. جنگجویان فاتح، اسیران را با خود به روم بردند و این امر سبب باز شدن پای یهودیان به اروپا گردید.
ازدیاد نسل و جابه‌جایی در بین بلاد مختلف، منجر به پراکندگی این قوم در سطح قاره‌ی اروپا گردید. در این میان، پراگ، پایتخت کشور چک، که از بزرگ‌ترین شهرهای جمهوری چک به‌شمار می‌آید، یکی از قدیمی‌ترین شهر جهان غرب است که یهودیان در آن‌جا سکونت اختیار کردند.
[↑] پیشینۀ يهوديان چك
نخستين مهاجرت يهوديان «بوهم» (Böhmen) در پراگ و «محرن» (Mähren) در برون به‌سال ۱٠۹٠ ميلادی انجام شد. اما به‌نظر می‌رسد قبل از اين‌هم، يهوديان در اين منطقه سكونت داشته‌اند. در قرن يازدهم، يكی از برجسته‌ترين اجتماعات يهودی اروپا در پراگ شكل گرفت. با این وجود، پس از وقوع اولين جنگهای صليبی در سال ۱٠۹٦ ميلادی از آزادی يهوديان كاسته شد، به حدی كه تحت تعقيب قرار میگرفتند و به اجبار به مسيحيت میگرويدند.
در سال ۱٢۵۴ ميلادی، حكومت وقت برای يهوديان ساكن در بوهم و محرن امتيازات خاصی قایل شد. با توجه به امكانات وضع شده شركت يهوديان در معاملات بازرگانی به دور از هرگونه حركات ضديهودی فراهم شد. اما علی‌رغم صرفنظر يهوديان از بسياری از حقوق طی قرون ۱۴ و ۱۵ ميلادی مجدداً حركت‌های شديد ضديهودی از سرگرفته شد. طی جنگهای سال ٣٦-۱۴٢٠ تاريخ يهوديت به تبع وضع جغرافيايی خود متحمل سرنوشتهای مختلفی شد: عدهای مجبور به ترك مناطق مسكونی خود شدند و عدهای ديگر كه ساكن پراگ بودند، كماكان در اين منطقه به سكونت خود ادامه دادند. جامعه يهود محرن در قرن شانزدهم اكثراً در شهرهای كوچك و روستايی زير نظر حكومتهای مذهبی يا غيرمذهبی به‌سر می‌بردند. اما يهوديان بوهم منحصراً در پراگ حضور داشتند.
در قرن هفدهم، جمع كثيری از يهوديان لهستان در پی كشتار آنان به بوهم و محرن پناه بردند. تجمع دیگری از يهوديان رانده‌شده، در سال ۱٦٧٠ میلادی از اتریش نيز به چك صورت گرفت. در سال ۱٧٢٦ ميلادی، با وضع قوانين ازدواج و مشخص کردن هزينه برای ثبت آن به جمعيت يهوديان نظم داده شد. هماهنگی و سازش ژوزف دوم در سال ۱٧٨۱ ميلادی با يهوديان بعدها سرآغاز تساوی حقوق آنان شد. زيرا اين امر بهره‌گيری يهوديان از آموزش ابتدايی و مقاطع تحصيلی بالاتر را ممكن ساخت و بدين ترتيب، آن‌ها وارد امور تجارت و اقتصاد شدند و ديگر هيچگونه اجباری به‌نصب علامت خاصی برای مشخص نمودن مذهب خود نداشتند. از اين پس، ارزش فرهنگی و اقتصادی جامعه يهود ارتقأ يافت.
در سال ۱٨۹٠ ميلادی، در بوهم بالغ بر ۹۵٠٠٠ يهودی و در محرن ۴۵٠٠٠ يهودی سكونت داشتند كه اكثر آنان به زبانهای چك و آلمانی سخن میكفتند.
در نيمه دوم قرن نوزدهم، به‌دنبال ترك جمع كثيری از يهوديان معتقد و روستانشين از روستاها، بسياری از انجمنهای محلی منحل شدند. اين حركت كه در راستای مدرنيزه‌شدن و تغيير دادن فرهنگ بود، در كشور چك معنای خاصی يافت؛ چرا كه آن‌ها می‌بايست، ميان دو فرهنگ آلمانی و چك يكی را بپذيرند. در ابتدا هدف از اتحاد، تابع‌شدن جمع اقليت پيرو فرهنگ آلمانی مدنظر بود. اين امر باعث ايجاد مخالفتهای ضديهودی اهالی چك شد؛ زيرا از ديد آن‌ها يهوديان موافق با فرهنگ آلمانی بودند. در كنار تنش و جنبش ميان يهوديان و اهالی چك فعاليتهای صهيونيستی در پراگ آغاز گردید. جمهوری چكسلواكی كه پس از جنگ جهانی اول تأسيس شده بود در زمان حكومت اولين رئيس جمهور خود با وجود حركات ضديهودی در سالهای ۱۹۱٨ تا ۱۹٢۱ ميلادی با درخواست جريان صهيونيستی مبنی بر تشكيل شورای ملی يهوديان موافقت کرد و در قانون اساسی خود در سال ۱۹٢٠ حق تابعيت يهوديان را نيز پذيرفت. چكسلواكی تا سال ۱۹٣٨ همزمان با انعقاد توافق مونيخ دارای يهوديان زيادی بود. در بوهم بالغ بر ٧٦٠٠٠ يهودی، در محرن ۴۱٠٠٠ و در اسلواكی ۱٣٧٠٠٠ يهودی سكونت داشتند. شهر كارباتو در روسيه و قسمتی از اسلواكی نيز كه در اواخر ۱۹٣٨ از مجارستان جدا شده بودند، دارای ۱٠٣٠٠٠ يهودی بودند.
بدينترتيب، در مجموع در سال ۱۹٣٠ ميلادی بالغ بر ٣۵٧٠٠٠ يهودی در چكسلواكی ساكن بودند. بعضی از آمارها حاكی از آن است كه بعد از سال ۱۹٣٣ حدود ۴٠٠٠٠ پناهنده يهودی از آلمان و اتريش نيز به اين منطقه گريختند. اما با آغاز جنگ جهانی دوم، بيش از ٢۵٠ هزار يهودی در جريان يهودیكشی نازیها جان باختند كه از اين تعداد تنها ٧٧٢۹٧ يهوديان بوهم و محرن بودند. پس از پايان جنگ، تنها حدود ۵۵٠٠٠ يهودی در چكسلواكی سكونت داشتند.
بعد از انقلاب صلح‌آميز سال ۱۹٨۹ ميلادی و جدايی دو كشور چك و اسلواكی تأسيس جمهوری چك در ۱۹۹٣، تجديد حيات يهوديت در اين كشور به‌ويژه در پراگ به‌چشم می‌خورد. سال ۱۹۹٧ در چك حدود ۵٠٠٠ يهودی زندگی می‌كردند كه ۴٠٠٠ نفر آن‌ها تنها در پراگ سكونت داشته‌اند. مهاجرت جمع كثيری از يهوديان نيز از امريكا و اسرائيل به پراگ، برون، پيلزن و كارلزباد خبر از آينده‌ای روشن و اميدواركننده می‌دهد.
[↑] وضع یهودیان در حال حاضر
رون هوفبرگ، رهبر مذهبی یهودیان پراگ، كه در گذشته رياست مجمع حخاميم انستيتوی مذاهب شمال نيوجرسی در امریکا را عهده‌دار بوده، پس از حملات تروريستی ۱۱ سپتامبر ٢٠٠۱ به پراگ می‌رود و در آن‌جا جمعيت حمايت از يهوديان مذهبی را تأسيس می‌کند.
مشاهدات وی، خبر از يك شوك فرهنگی می‌دهد. زمانی كه يهوديان امريكايی سعی در حل اختلافات و جدايی ميان يهوديان بلوك شرق داشتند، اين شوك را تجربه كرده‌اند. آنان متوجه شدند که جوانان يهودی‌الاصل، بيم از آن دارند كه اگر واقعاً يهودی باشند، جامعه اكثريت آنان را طرد خواهند كرد.
[۱]
[٢]
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
