 |
|
محمداسلم وطنجار
فهرست مندرجات
◉ زندگی‌نامه
◉ کارنامه
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
زندگی‌نامه حزب دموکراتیک خلق افغانستان
محمداسلم وطنجار (به انگلیسی: Mohammad Aslam Watanjar) (زاده‌ی ۱۳۲۵ خ - درگذشته‌ی ۱۳۷۹ خ)، از افسران ارشد نظامی وزارت دفاع ملی افغانستان و سیاستمدار کمونیست افغان و عضو حزب دموکراتیک خلق بود، که در کودتاهای ۱۳۵۲ و ۱۳۵۷ نقش فعال داشت و سپس عضو دفتر سیاسی (Politburo) حزب شد و به‌عنوان وزیر، در وزارت مخابرات، وزارت کشور و وزارت دفاع ملی و هم‌چنین در مقام معاون نخست‌وزیر کار کرد و «قهرمان انقلاب» نامیده شد.
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
محمداسلم وطنجار، در سال ۱۳۲۵ خورشیدی (۱۹۴٦ میلادی)، در قریه‌ی چونی شهرستان زرمت استان پکتیا در یک خانواده‌ی از شاخه‌ی غلجایی قوم پشتون به‌دنیا آمد. آموزش ابتدایی را در قریه‌ای خود به پایان برد و سپس در مدرسه‌ی نظامی (حربی شونځی) کابل و چندی به‌عنوان افسر تانک در اتحاد جماهیر شوروی تحصیل کرد و در اول جدی سال ۱۳۴۷ خورشدی (۱۹٦۸ میلادی) از دانشگاه نظامی (حربی پوهنتون) کابل، به‌عنوان «دوهم بریدمن زرهدار» (ستوان دوم) فارغ شد و در سمت فرماندهی نیروهای ۴ زرهی منصوب شد. در اول سنبله ۱۳۵۰، به درجه‌ای «لمړی بریدمنی» (ستوان یکم) رسید.
ستوان وطنجار از یاران محمدداوود در کودتای ۱۳۵۲ بود، که منجر به سقوط نطام سلطنتی در افغانستان شد. نقش او در این کودتا زیاد برجسته نیست، اما پس از آن «جگتورن» (سروان) شد و در ۲۶ سرطان ۱۳۵۴، به درجه‌ی «جگړنی» (سرگرد) نایل آمد و در واحد (لوا) ۴ زرهی به‌عنوان فرمانده کندک خدمت می‌کرد.
در کودتای هفتم ثور ۱۳۵۷، رهبری نیروهای زمینی و به‌ویژه نیروهای زرهی را بر عهده داشت و از او به‌عنوان اولین کسی یاد می‌شود که کودتا را برضد رژیم جمهوری محمدداوود آغاز کرد.
به‌گفته‌ی سرهنگ عبدالقادر، وطنجار در روز کودتا از منطقه‌ی پلچرخی با زره‌پوش‌ها (نفربرهای زرهی) به‌سمت ارگ حرکت کرد. ساعت ده‌ونیم صبح اولین توپ را به وزارت دفاع شلیک کرد. او هم‌چنین کسی بود که پیروزی کودتا و شکست محمدداوود را از طریق رادیو اعلام کرد.
پس از به‌قدرت رسیدن حزب دموکراتیک خلق افغانستان، وطنجار، در ۱۱ ثور ۱۳۵۷ به‌سمت معاون نخست‌وزیر و در ۳۱ ثور همان‌سال همزمان به‌عنوان وزیر مخابرات نیز گماشته شد. پس از چندی وزیر کشور گردید و در هنگام خیزش‌های مردمی در هرات، تره‌کی مجبور شد، ابتدا او را در ۴ حمل سال ۱۳۵۸ به‌عنوان «لوی درستیز قوای مسلح خلق افغانستان» و سپس وزیر دفاع افغانستان منصوب کند. او در ۷ ثور ۱۳۵۸، به‌درجه‌ی دگرمنی (سرهنگ دوم) نایل آمد؛ اما، زمانی‌که حفیظ‌الله امین قدرت یافت، او را از تمام سمت‌هایش برکنار کرد و او به جمع کسانی دیگری که برای براندازی قدرت امین، در خارج از کشور می‌کوشیدند، پیوست.
محمداسلم وطنجار در دفتر کارش
پس از اشغال افغانستان توسط نیروهای ارتش سرخ شوروی و قتل حفیظ‌الله امین از سوی روس‌ها و آغاز ریاست‌جمهوری ببرک کارمل، دگرمن (سرهنگ دوم) محمداسلم وطنجار، عضو هیأت رئیسه‌ی شورای انقلابی جمهوری دموکراتیک افغانستان شد و در ۲۰ جدی ۱۳۵۸، براساس پلینوم کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق افغانستان، عضو اصلی کمیته مرکزی حزب معرفی گردید و همزمان دوباره سمت وزارت مخابرات را به‌عهده گرفت و سپس، وزیر کشور شد.
در سال ۱۳٦۹، در دوره‌ی ریاست‌جمهوری نجیب‌الله، به‌دلیل این‌که کودتای شهنواز تنی را خنثی کرد، از سوی دکتر نجیب تقدیر شد و به‌عنوان وزیر دفاع افغانستان تعیین گردید. پس از سقوط حکومت نجیب‌الله، وطنجار از افغانستان فرار کرد و در سال ۱۳۷۹ خورشیدی (۲۴ نوامبر ۲۰۰۰ میلادی) در شهر اودسا در اوکراین در اثر بیماری سرطان در سن ۵٦ سالگی درگذشت.
| ▲ | کارنامه |
در پیروزی کودتای هفتم ثور ۱۳۵۷، نیروهای زمینی و هوایی، به‌ویژه قطعات تانک واحدهای (لوای) ۴ و ۱۵ زرهی در منطقه پلچرخی در شرق کابل، نقش سرنوشت‌ساز داشتند.
در روز ششم ثور یک هیات از وزارت دفاع به لوای زرهی آمد و تک تک سربازان را مورد بازپرس قرار داد. وزارت دفاع مشکوک بود و اطلاعاتی به‌دست آورده بود که تانک‌ها و دیگر تجهیزات نظامی برای شورش‌گری آماده شده‌اند و توطئه‌ای در پیش است. تانک‌ها به‌حالت آماده‌باش قرار داشتند و چنان به‌نظر می‌رسید که وضعیت تحت کنترل دولت است.
عبدالرحمن، پسر ارشد حفیظ‌الله امین، بامداد ششم ثور، دستور آغاز کودتا را از پدرش به سید محمد گلاب‌زوی، عضو کمیته مرکزی حزب دموکراتیک خلق رساند. آن‌گونه که از سید محمد گلاب‌زوی، در کتاب افغانستان در قرن بیستم نقل شده، او توانست پیام حفیظ‌الله امین را تا ساعت یک همان شب، به همه قطعات و واحدهای هوایی و زمینی برساند.
محمداسلم وطنجار و عبدالقادر، رهبری نیروهای زمینی و هوایی را برای آغاز کودتا بر عهده گرفتند و همه تدابیر برای درهم کوبیدن وزارت دفاع، میدان‌هوایی (فرودگاه) کابل و کاخ ریاست‌جمهوری اتخاذ شد و نیروها در انتظار سپیده‌دم و آغاز کودتا ماندند.
درست در روز کودتا، ساعت ۹ صبح روز پنج‌شنبه هفتم ثور ۱۳۵۷، اسلم وطنجار، فرمانده نیروهای زمینی به واحد منتظره تانک لوای ۴ زرهی در پلچرخی آمد و به افسران گفت که تانک‌های قطعه منتظره را به کندک‌ها (واحد نظامی) توزیع کنید. بی‌درنگ هفتاد سرباز با ده عراده تانک به کندک‌ها توزیع شد و افسران منتظر دستور ماند. حمله برای سرکوب داوود خان و سربازان وفادارش آغاز شد. تانک‌های تحت فرمان سرهنگ وطنجار به‌سوی شهر حرکت کردند.
تانک شماره ۸۱۵ اسلم وطنجار، سربازان وفادار به محمدداوود، رئیس‌جمهوری را در ارگ زیر آتش توپخانه قرار داد و این تانک تا سال‌های پس از سقوط جمهوری دموکراتیک خلق افغانستان در برابر دروازه‌ی ورودی ارگ ریاست‌جمهوری به نمایش گذاشته شده بود.
به‌گفته‌ی ژنرال محمدیاسین محشور که آن‌زمان فرمانده یکی از واحدهای منتظره تانک (نیروهای ذخیره موتوری) لوای ۴ بود، اسلم وطنجار به او وظیفه داد تا با یک تانک و چند سرباز به‌سوی شهرستان (ولسوالی) سروبی در شاهراه جلال‌آباد-کابل حرکت کند و پل بزرگی در مسیر این شاهراه را که در منطقه‌ی ماهی‌پر قرار داشت، از بین ببرد. او می‌گوید:
-
نیمه‌های روز بود که من و سربازانم به‌سوی ماهی‌پر حرکت کردیم. هدف ماموریت ما از بین بردن پل بزرگی بود که سرک (شاهراه عمده‌ی جلال‌آباد-کابل را با هم وصل می‌کرد. من با یک تانک و دگروال (سرهنگ) طاهر خان قوماندان کندک دافع هوا با چند سرباز در ماهی‌پر منتظر دستور بودیم. نیمه‌های روز بود که به ما اطلاع رسید که نباید پل را از بین ببریم. در همین جریان قوماندان فرقه ۱۱ ننگرهار با صدها سرباز به‌سوی کابل در حرکت بود، اما به او اطلاع رسیده بود که ما پل را نابود کرده‌ایم. قوماندان فرقه یازده در بازگشت در منطقه درونته در جلال‌آباد از سوی یک سرباز کشته شد و نیروهای کمکی نتوانستند به کابل برسند.
بدین ترتیب، در روز پنج‌شنبه ۷ اردیبهشت سال ۱۳۵۷ کودتای نظامی آغاز شد و تا پاسی از شب تمام مکان‌های دولتی به تصرف کودتاچیان در آمد.
ساعت ۷ شب روز کودتا بود که رادیو کابل که از چند ساعت قبل فقط موسیقی پخش می‌کرد، ناگهان پژواک صدای حفیظ‌الله امین مهم‌ترین رهبر کودتا را منعکس ساخت که می‌گفت: «شنوندگان محترم! شما اکنون اعلامیه سرگرد محمداسلم وطنجار را می‌شنوید» و چند ثانیه بعد اسلم وطنجار با زبان پشتو و به‌دنبال آن ژنرال عبدالقادر به‌زبان فارسی اعلامیه دولت کودتا را خواندند:
-
«... سردار داوود خان آخرین فرد خاندان مستبد سلطنتی نادرخان، این عوام‌فریب بی‌نظیر تاریخ و خائن به افغانستان، از میان رفت. حاکمیت ملی بعد از این به‌شما خلق نجیب افغانستان تعلق دارد. دفاع از دستاوردهای انقلاب، از بین‌بردن هواخواهان این سردار مستبد و ستمگر، وظیفه فرد فرد مردمان شرافت‌مند افغانستان است...»
خبر مرگ محمدداوود در حالی از رادیو پخش شد که او هنوز در کاخ ریاست جمهوری مشغول مبارزه با کودتاچیان، بود. تاکنون به‌درستی معلوم نیست که محمدداوود در فردای صبح کودتا چگونه در کاخ ریاست جمهوری با ۱۷ نفر از اعضای خانواده خود به‌قتل رسید.
هشتم ثور کودتا به پیروزی رسید و شورای نظامی انقلابی رهبری کشور را به‌دست گرفت. در رأس این شورا، جگرن (سرهنگ دوم) محمداسلم وطنجار و دگروال (سرهنگ) عبدالقادر قرار گرفتند؛ اما حفیظ‌الله امین فرماندهی اصلی آن‌را در اختیار داشت. سپس، از وطنجار و عبدالقادر خواسته که قدرت را به شورای انقلابی تسلیم دهند. در یازدهم ثور، براساس فرمان شماره دوم شورای انقلابی، عبدالقادر وزیر دفاع ملی و وطنجار معاون نخست‌وزیر و وزیر تجارت شد. اما در ماه اسد همان‌سال ژنرال عبدالقادر به اتهام خیانت علیه انقلاب بازداشت شد و بعدها وطنجار جای او را گرفت.
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ ...
