- واژهشناسی
- اوضاع افغانستان پیش از کودتا
- انقلاب يا کودتا؟
- طراحی کودتا
- جزئیات جریان کودتا
- پس از کودتا
- ماهیت و دستاورد
- يادداشتها
- پيوستها
- پینوشتها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمهها
- پيوند به بيرون
[کودتا] [کودتاها در افغانستان]
کودتای هفتم ثور ١٣۵٧، کودتایی نظامی خونین بود که توسط افسران وابسته به حزب دمکراتیک خلق افغانستان، به فرمان حفیط الله امین و با برنامهریزی استخبارات نظامی شوروی سابق (گ آر یو) اجرا شد[۱].
[↑] واژهشناسی
واژۀ «کودتا» از زبان فرانسوی وارد زبان فارسی دری شده است[٢] که در لغت بهمعنای «ضربه (ناگهانی) به دولت» است[٣]. این واژه در اصطلاع علوم سیاسی، به شگردی سیاسی و کوشش نظامی گفته میشود که از سوی یک ائتلاف سیاسی غیرقانونی برای براندازی رهبران حکومت موجود از طریق خشونت یا تهدید به آن انجام میگیرد[۴] یا به سخن دیگر، کودتا عمل ساقط کردن یک دولت توسط گروهی نسبتاً کوچک با استفاده از راههای غیرقانونی و بهطور ناگهانی است. در کشورهای در حال توسعه، ارتش بهعنوان گروهی قدرتمند نظامی بهطور مستقیم بهعرصۀ سیاسی گام مینهد و دست به کودتا میزند. گاهی رهبران نظامی موقتاً قدرت را در دست میگیرند و سپس حکومت را به رژیم دیگری واگذار میکنند[۵].
کودتای هفتم ثور، کودتایی بود که چندی پس از تغییر سیاست خارجی رژیم جهموری محمدداوود، تنی چند از افسران ارتش این رژیم که گرایشات چپی و وابستگی به حزب دمکراتیک خلق افغانستان داشتند، برای براندازی نظام جمهوری افغانستان، با حمایت پشت پردۀ سازمان اطلاعات نظامی شوروی (گ آر یو) طرحریزی کرده بودند[٦].
[↑] اوضاع افغانستان پیش از کودتا
[↑] انقلاب يا کودتا؟
[↑] طراحی کودتا
[↑] جزئیات جریان کودتا
[↑] پس از کودتا
[↑] ماهیت و دستاورد
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشتها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوستها
پيوست ۱: مصاحبه با حبیب منگل
پيوست ٢: مصاحبه با ژنرال ضیا مجید
پيوست ۳: گفنگو با حفیظ منصور، سردبیر هفته نامه مجاهد
پيوست ۴: گفتگو با ببرک شینواری، نماینده پارلمان
پيوست ۵: گفتگو با سلیمان لایق، از رهبران حزب دموکراتیک خلق
پيوست ٦: سی سال پيش در خيابانهای کابل
پيوست ٧: کودتای هفت ثور گزارش ندا فرحت: بخش ١ | بخش ۲ | بخش ۳ | بخش ۴ |
پيوست ٨: کودتای هفت ثور به روايت نورمحمد ترهکی
پيوست ۹: مهدیزاده کابلی، نگرشی بر کودتای هفتم ثور ١٣۵٧
پيوست ۱٠: رامین انوری، یازده روز سرنوشتساز
[↑] پینوشتها
[۱]-
[٢]- اصل واژۀ کودتا فرانسوی است. این وازه، از اواخر قرن هفدهم، بعد از کودتای لویی ناپلئون (معروف به ناپلئون سوم) در سال ۱۸۵۱ میلادی رواج پیدا کرد و وارد ادبیات سیاسی شده است.
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]- کودتای نظامی که در هفتم ثور ١٣۵٧، در افغانستان بهوقوع پیوست، اتباع شوروی سابق با آن بهنام «انقلاب اپریل» یا «انقلاب ثور» آشنا هستند. اما والینتین وارینیکوف، یکی از ژنرالهای روسی که چند سال بهعنوان فرمانده عمومی نیروهای شوروی در افغانستان خدمت میکرد، میگوید: «یک چیز واضع است که این انقلاب نه، بلکه یک کودتای نظامی بود».
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمهها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]