فهرست مندرجاتیازده روز سرنوشت‌ساز
روزشمار کودتای هفتم ثور ۱۳۵۷
- بیست و هشتم حمل ۱۳۵۷
- بیست و نهم حمل ۱۳۵۷
- سی حمل ۱۳۵۷
- پنجم ثور ۱۳۵۷
- ششم ثور ۱۳۵۷
- هفتم ثور ۱۳۵۷
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[حزب دمکراتیک خلق افغانستان] [کودتای هفتم ثور ۱۳۵۷]
کودتای هفتم ثور سال ۱۳۵۷ خورشیدی که پایان خونینی برای جمهوری محمد داوود خان بود، تحول بزرگی را برای افغانستان رقم زد و قدرت را به گروه جدیدی واگذار کرد که عملکرد آن، از بسیاری جهات، با دوران محمدزایی‌ها تفاوت داشت.
با آن‌که که نخستین تحرکات نظامی به‌منظور سرنگون کردن جمهوری داوود خان، در صبحگاه هفتم ثور، برای وزارت دفاع دولت داوود خان تا حدی غافلگیرکننده بود، اما امکان چنین تحولی و بوی دود و باروت، از حداقل ده روز پیشتر از هفتم ثور، به‌مشام می‌رسید.
[↑] بیست و هشتم حمل ۱۳۵۷
میر اکبر خیبر، یکی از رهبران حزب دموکراتیک خلق، در نزدیکی مطبعه دولتی در مکروریان دوم شهر کابل، به‌ضرب گلوله به قتل رسید.
چگونگی قتل خیبر و این‌که چه کسان و یا گروه‌های در این عمل دست داشتند، تا امروز در هاله‌ای از ابهام قرار دارد، اما هر چه بود، این تحول شاید نخستین جرقه‌ها برای سرنگونی رژیم داوود خان را در دل رهبران حزب دموکراتیک خلق به‌وجود آورد.
[↑] بیست و نهم حمل ۱۳۵۷
حفیظ الله امین که مسئول سازمان نظامی جناح خلق بود، یک روز پس از کشته شدن میر اکبر خبیر، دست به‌کار شد و وضعیت را در داخل سازمان نظامی به‌حالت آماده‌باش درآورد.
حفیظ الله امین، به گفته محمد عزیز اکبری، که با او رابطه نزدیک داشت، در همین روز، وظایفی را به مسئولین نظامی سپرد و گفت که احتمال دارد رژیم داوود خان در پی حمله به حزب دموکراتیک خلق باشد.
[↑] سی حمل ۱۳۵۷
مراسم به‌خاک سپاری جنازه میر اکبر خیبر که از سوی حزب دموکراتیک خلق برنامه‌ریزی‌شده بود، به یک نمایش بزرگ قدرت تبدیل شد.
برخی شاهدان و نویسندگان می‌گویند، در این روز نزدیک به پانزده هزار نفر که همه از اعضا و یا طرفداران حزب بودند، در مراسم تشیع جنازه شرکت کردند.
این جمعیت، در راه به‌سوی گورستان «شهدای صالحین» در شمال شرقی شهر کابل، زمانی که از برابر ساختمان سفارت آمریکا می‌گذشتند، شعارهای ضد آمریکایی سر دادند.
بعد هم، برخی رهبران حزب، از جمله نورمحمد تره‌کی و ببرک کارمل، بر سر گور میر اکبر خیبر سخنرانی کردند و با تأکید بر این‌که انتقام هر قطره از خون خیبر را خواهند گرفت، عملا علیه داوود خان اعلام جنگ کردند.
[↑] پنجم ثور ۱۳۵۷
سخنرانی رهبران حزب دموکراتیک خلق در مراسم به خاک‌سپاری میر اکبر خیبر و آنچه که قدرت‌نمایی بزرگ حزبی تلقی شد، داوود خان را خشمگین کرد.
به‌دنبال این سخنرانی‌ها، برخوردهای تند داوود خان با سران حزب دموکراتیک خلق آغاز شد و شامگاه پنجم ثور، رادیوی دولتی افغانستان، خبر بازداشت شماری از رهبران حزب به‌شمول نورمحمد تره‌کی و ببرک کارمل را پخش کرد.
برخی دیگر از رهبران جناح خلق نیز در خانه‌های‌شان توقیف شدند و عده‌ای دیگر در جاهای مختلفی خود را پنهان کردند.
حفیظ الله امین، رهبر سازمان نظامی جناح خلق، از جمله کسانی بود که در منزلش تحت مراقبت قرار گرفت، اما این مراقبت، او را از طراحی و صدور دستور کودتا باز نماند.
[↑] ششم ثور ۱۳۵۷
عبدالرحمان، پسر حفیظ الله امین، بامداد ششم ثور، دستور آغاز کودتا را از پدرش به سید محمد گلاب زوی، عضو کمیته مرکزی رساند.
این مسئله هیچگاه روشن نشد که پسر حفیظ الله امین، در حالی که منزل‌شان تحت مراقبت ماموران دولتی قرار داشت، چگونه توانست از خانه بیرون شود و پیام خونین‌ترین حرکت نظامی را به سایرین برساند.
آن‌گونه که از سید محمد گلاب‌زوی، در کتاب افغانستان در قرن بیستم نقل شده، او توانست پیام حفیظ الله امین را تا ساعت یک همان شب، به همه قطعات و واحدهای هوایی و زمینی برساند.
محمداسلم وطنجار و عبدالقادر، رهبری نیروهای هوایی و زمینی را برای آغاز کودتا بر عهده گرفتند و همه تدابیر برای در هم کوبیدن وزارت دفاع، فرودگاه کابل و کاخ ریاست جمهوری اتخاذ شد و نیروها در انتظار سپیده‌دم و آغاز کودتا ماندند.
[↑] هفتم ثور ۱۳۵۷
سرانجام روز سرنوشت‌ساز فرا رسید و صبح روز هفتم ثور، نخستین تحرکات نظامی علیه دولت داوود خان آغاز شد.
صبحگاه، کاروان تانک‌های قوای چهار زرهدار، از بیست کیلومتری شرق شهر کابل به‌سوی مرکز شهر حرکت کردند. بنا بر بعضی روایت‌ها، فرمانده گارد ریاست جمهوری، نخستین کسی بود که به داوود خان از «تحرکات مظنون» خبر داد.
قوای پانزده زرهدار، از سوی وزارت دفاع دستور گرفت که مانع از پیشرویی تانک‌ها به‌سوی مرکز شهر شوند، اما فرمانده این قوا در جواب گفت که نیروهایش از صبح زود در محاصره قوای چهار زرهدار قرار گرفته‌اند.
سایر تلاش‌های وزارت دفاع نیز برای سد کردن راه تانک‌های قوای چهار زرهدار به‌جایی نرسید و آن‌گونه که رزاق مامون، روزنامه‌نگار افغان می‌گوید، درست سر ساعت دوازه ظهر، نخستین گلوله تانک، ساختمان وزارت دفاع را هدف قرار داد و این حمله، رابطه میان رییس جمهور، وزارت دفاع و فرماندهان ارتش را قطع کرد.
اما حملات هوایی که به‌رهبری عبدالقادر، از فرودگاه بگرام به هدف کاخ ریاست جمهوری صورت گرفت، ضربه‌های سنگینی بود که سرانجام، مقاومت داوود خان را که خود اسلحه به‌دست گرفته و علیه کودتاگران می‌جنگید، در هم شکست.
به این ترتیب، کودتای هفتم ثور به شکل غافلگیرکننده‌ای به پیروزی رسید و شامگاه همین روز، حفیظ الله امین، سقوط خاندان سلطنتی و به‌قدرت رسیدن شورای نظامی را از طریق رادیوی دولتی افغانستان اعلام کرد.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدی خراسانی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- رامین انوری، روزشمار کودتا: یازده روز سرنوشت‌ساز، بخش فارسی بی بی سی: چهارشنبه ۱٦ آوريل ٢٠٠٨ - ٢٨ فروردین ۱٣٨٧
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت فارسی بی بی سی
