ویتامین ب۵

از: دانشنامه‌ی آریانا

فهرست مندرجات

• تاریخچه
  
• ارزش غذایی
  
• خواص درمانی
  
• يادداشت‌ها
  
• پيوست‌ها
  
• پی‌نوشت‌ها
  
• جُستارهای وابسته
  
• سرچشمه‌ها
  
• پيوند به بيرون
  
  

[علوم تغذیه]

[ویتامین]

ویتامین ب۵ یا نیکوتینامید[۱] یا اسید پانتوتِنیک[٢] (به انگلیسی: Vitamin B₅ یا Pantothenic acid) با فرمول مولکولی C₉H₁₇NO₅ یکی از ویتامین‌های گروه ب است. نام این ویتامین از کلمهٔ یونانی پانتوتن (به یونانی: παντόθεν)‏ به‌معنای «از همه‌جا ریشه می‌گیرد». علت این نام‌گذاری این است که مقدار کمی از این ویتامین در تقریباً همهٔ غذاها یافت می‌شود[٣].

این ویتامین محلول در آب است و کوآنزیم آ را به‌جود می‌آورد. ویتامین ب۵ برای متابولیسم کربوهیدرات‌ها، چربی‌ها و پروتئین‌ها ضروری است و در سنتز هورمون‌ها نقش دارد. به‌علاوه، این ویتامین موجب رشد و مقاومت پوست و غشاهای مخاطی می‌شد. ویتامین ب۵ توسط گرما از بین می‌رود[۴].


[↑] تاریخچه

تاریخ ویتامین ب۵ در آغاز قرن بیستم شروع می‌شود. به نوشتۀ ویکی‌پدیا، دانشنامهٔ آزاد (به زبان انگلیسی)، این ویتامین توسط «راجر جان ویلیامز» (Roger John Williams)، بیوشمیست آمریکایی، در سال ۱۹۱۹ میلادی کشف شد[۵]. اما همین دانشنامه در جای دیگر، تاریخ کشف ویتامین ب۵ را سال ۱۹٣۱ میلادی ذکر می‌کند[٦]. در حالی که این کشف، در سایت اینترنتی «فارگت مدیسین» (Forgetmedicine)، در سال ۱۹٣٠ میلادی بیان شده است[٧].

به هر حال، دانشمندان دریافتند ویتامین ب۵ که همچنان به‌نام‌های اسید پانتوتِنیک، پانتنول (Panthenol) و پانتوتنات (Pantothenate) نامیده می‌شود، برای رشد بسیاری از انواع ارگانیسم‌ها مورد نیاز است.[٨].


[↑] ارزش غذایی

بدن انسان به‌طور متوسط به ۵ میلی‌گرم ویتامین ب۵ در روز نیاز دارد. این میزان که از طریق تغذیهٔ مناسب جذب بدن می‌شود در نوزادان حدود ۲ میلی‌گرم و در زنان شیرده ۷ میلی‌گرم است[۹].

ویتامین ب۵ تقریباً در همهٔ غذاها به مقدار گوناگون یافت می‌شود؛ ولی دانه‌ها، غلات و به‌خصوص «شاه‌انگبین» (ژله رویال) سرشار از این ویتامین هستند[۱٠]. این ویتامین، در سوخت‌وساز چربی، کربوهیدرات و پروتئین نقش مؤثری دارد. علاوه بر این‌که در تولید هورمون استروئید و سایر مواد شیمیایی مهم نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است[۱۱].

کمبود ویتامین ب۵ باعث ایجاد بی‌خوابی، خستگی شدید و افسردگی می‌شود[۱٢]. شیر، تخم مرغ، جگر، لوبیا، بادام زمینی، کره بادام‌زمینی، حبوبات، قارچ، آجیل، کلم بروکلی و آرد جوی دوسر منابع غذایی حاوی ویتامین ب۵ هستند[۱٣].

کمبود ویتامین ب۵ معمولاً به هنگام سوءتغذیه بروز می‌دهد[۱۴]. بروز کمبود این ویتامین احتمال بسیار کمی دارد، مگر آن که با کمبود سایر انواع ویتامین ب همراه شود[۱۵]. مشکلات شکمی، احساس سوزش در ناحیۀ پاشنۀ پا، و مشکلات خواب از علایم کمبود ویتامین ب۵ است[۱٦].

مصرف مکمل‌های این ویتامین در افراد سالم و کسانی که از برنامه غذایی معمولی پیروی می‌کنند توصیه نمی‌شود[۱٧]. تاکنون هیچ‌گونه مسمومیت ناشی از مصرف زیاد این ویتامین در انسان گزارش نشده است[۱٨].


[↑] خواص درمانی

ویتامین ب۵ انرژی بدن را زیاد می‌کند، توانایی بدن را برای سوزاندن چربی ذخیره شده افزایش می‌دهد و تحمل رژیم لاغری را برای انسان قابل قبول تر می‌کند[۱۹].

هر گونه کمبود این ویتامین به مقدار چربی مصرف‌شده بستگی دارد[٢٠]. این ویتامین، در تولید انرژی و عملکرد صحیح غده فوق کلیه (آدرنال) نقش دارد[٢۱] و همچنین برای سلامت پوست، مو، چشم‌ها، و کبد مفید است[٢٢]. چنان‌که در داروسازی از این ویتامین برای جلوگیری از ریزش مو استفاده می‌شود[٢۳].


[↑] يادداشت‌ها

يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.

[↑] پيوست‌ها

پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:

[↑] پی‌نوشت‌ها

[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-

[۵]- Pantothenic acid, From Wikipedia, the free encyclopedia
[٦]- Vitamin, From Wikipedia, the free encyclopedia
[٧]- Vitamin B5, Forgetmedicine (Health Care)

[٨]- همان‌جا
[۹]-
[۱٠]- فقر ویتامین ب۵؛ خستگی و افسردگی، مجلۀ کانون خانواده، سال پانزدهم، شمارۀ ٢٨٠، نیمۀ اول آبان ۱٣۹٠، ص ۵۵
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢٢]-
[٢٣]-

[↑] جُستارهای وابسته

□
□
□

[↑] سرچشمه‌ها

□
□
□
□

[↑] پيوند به بیرون

□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]