فهرست مندرجاتنشر لیست کشته‌شدگان در افغانستان
پایان تردیدها و ابهامات
- چگونگی دوسیۀ تحقیق
- مکاتیب اوامر انتقال افراد
- لیست کشته‌شده‌گان
- تلاش و جستجو
- وفات مضنون
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
[حزب دمکراتیک خلق افغانستان] [اگسا]
شهر روتردام، سپتامبر ٢٠۱٣: تیم تحقیق و بررسی جنایات جنگی بین‌المللی مربوط پولیس ملی هالند در جریان تحقیق یک دوسیه مربوط به جنایات جنگی که شامل شکنجه و اعدام افراد بود، یک لیست کشته‌شده‌گان سال‌های ۱٣۵٧-۱٣۵٨ خورشیدی را به‌دست آورد. در این لست اسمای تقریباً ۵٠٠٠ نفر که توسط رژیم کشته شده‌اند و از طرف مقامات رسمی منظمآ راجستر گردیده است، ثبت می‌باشد.
موجودیت این لیست به‌معنی ختم تردید و انتظار طولانی فامیل‌های قرباتیان خواهد بود که از چندین دهه بدین‌سو در تاریکی به‌سر برده‌اند و هیچگونه اطلاعی از این‌که فامیل‌های‌شان، پدران، برادران، شوهران، خلاصه این‌که عزیزان‌شان به‌چه سرنوشتی دچار شده‌اند، نداشته‌اند.
[↑] چگونگی دوسیۀ تحقیق
پولیس هالند در سال ٢٠۱٠ تحقیقی را تحت نظر و رهبری یکی از سارنوالان لوی‌سارنوالی هالند دربارۀ شخصی به‌نام امان‌الله ع. آغاز نمود. وی مضنون به ارتکاب جنایات جنگی در سال‌های ۱٣۵٧-۱٣۵٨ خورشیدی در افغانستان بود. این تحقیق به‌خصوص دست داشتن امان‌الله ع. را در شکنجه افراد مورد بررسی قرار می‌داد. وی به‌صفت مدیر تحقیق اگسا، سازمان استخبارات افغانستان که بعدها به‌نام‌های کام، خاد و واد یاد می‌شد، ایفای وظیفه می‌نمود. در زمان مسئولیت وی در این پست، به‌گمان اغلب مردم در آن‌جا دستگیر، تحقیق و شکنجه گردیده بودند. این شکنجه‌ها شامل لت و کوب افراد توسط مشت و لگد و برق دادن و بیدارخوابی افراد بوده است.
شرایط زندگی در زندان‌ها رقت‌بار بوده است. کثرت نفوس در داخل سلول زندان‌ها، قلت و یا عدم موجودیت تشناب و خدمات صحی برای زندانیان، برخورد خشونت‌آمیز افراد امنیتی در برابر زندانیان، همه مدلل بر این اند که از برخورد ظالمانه و غیرانسانی در برابر زندانیان صحبت شده بتواند. بعد از تغییر قدرت در داخل رژیم کمونیستی بعضی از زندانیان رها گردیده‌اند. ولی قرار معلوم بخشی از زندانیان اعدام گردیده و بخشی دیگری مفقودالاثر شده‌اند. فامیل‌های قربانیان هیچگاهی کدام معلوماتی از عزیزان خویش دریافت نکرده‌اند.
امان‌الله ع. در ماه می سال ۱۹۹٣ منحیث پناهنده به هالند آمد. موصوف در یک مصاحبۀ خویش با دفتر مهاجرین وزارت عدلیه هالند ابراز داشته که وی مدیر تحقیق اگسا بوده است و مردم در آن‌جا شکنجه می‌گردیدند، و وی هم‌چنان اسناد کسانی را که باید اعدام می‌شدند نیز امضأ نموده است. موصوف در قسمتی چنین اظهارکرده است: «در جریان تحقیق مردم طبعآ لت و کوب می‌شدند. من طبعآ مسئولیت این لت و کوب‌ها را داشتم. ولی در افغانستان همین شیوۀ معمول کار است و من نمی‌توانستم برخورد دیگری داشته باشم، چرا که از من انتظار می‌رفت و خواسته می‌شد که به‌همین شیوه رفتار نمایم. اگر این را نپذیری هیچگاهی به چنین منصب بلند رسیده نمی‌توانی.» من‌جمله به‌دلیل همین مصاحبه موصوف با دفتر مهاجرین ورارت عدلیه، به اساس مادۀ - «۱ ف» معاهده پناهندگی، به وی در کشور هالند جواب پناهندگی داده نشد.
در مادۀ «۱ ف» معاهدۀ پناهندگی تصریح گردیده که در صورتی‌که حدس و گمان جدی موجود باشد که یک متقاضی پناهندگی مثلآ، مرتکب جنایات جنگی شده است، در آن‌صورت به آن شخص پناهندگی داده نمی‌شود. در صورتی‌که چنین شخص در کشور خویش در معرض تهدید خطر واقعی قرار داشته باشد در آن‌صورت وی را با وجود ندادن پناهندگی از کشور خارج نمی‌کنند. امان‌الله ع. نیز به‌همین دلیل با وجودی که جواب پناهندگی برایش داده نشد، از کشور هالند اخراج ساخته نشد.
[↑] مکاتیب اوامر انتقال افراد
دوسیه و تحقیق دربارۀ امان‌الله ع. بر اساس اظهارات موصوف در جریان مصاحبه‌اش با دفتر مهاجرین هالند و بر اساس به‌اصطلاح اسناد اوامر انتقال افراد به‌میان آمده بود. این اسناد در یک کتابی که توسط شخصی به‌نام میرویس وردک در سال ٢٠٠۱-٢٠٠٠ میلادی به‌چاپ رسیده، نشر گردیده است. این اسناد نشرشده در این کتاب عبارت اند از کاپی‌های مکاتیب اوامر ادارۀ استخبارات افغانستان در سال‌های ۱٣۵٧-۱٣۵٨ خورشیدی دربارۀ انتقال افراد، به‌خصوص دربارۀ انتقالات ایشان به زندان‌ها، من‌جمله زندان مشهور پلچرخی.
پولیس هالند بعداً اوراق اصلی این اوامر انتقالات افراد را از آقای وردک دریافت کرد. ٢٧ قطعه از این مکاتیب اوامر انتقالات به امضای امان‌الله ع، مدیر تحقیق، می‌باشند. زندانیان شامل این اسناد هر یک به‌نام‌های مختلف مانند، مسلمانان افراطی، روشنفکران، محصلین، مامورین دولت، افسران نظامی، دوکانداران و اشرار، یاد گردیده‌اند.
[↑] لیست کشته‌شده‌گان
در جریان تحقیق این دوسیه پولیس هالند من‌جمله با شاهدان در آلمان داخل تماس گردید. در جریان صحبت‌ها، ایشان از موجودیت یک لیست کشته شده‌گان یادآوری نمودند. بعداً معلوم گردید که یکی از این شاهدان، یک خانم ۹٣ ساله در شهر هامبورگ، این لیست یادشده را در اختیارخود دارد. این لیست ۱۵۴ صفحه‌یی به‌زبان دری نوشته شده و حاوی اسمای افرادی می‌باشد که به اساس اسناد مقامات رسمی رژیم آن‌وقت، در سال‌های ۱٣۵٧–۱٣۵٨ خورشیدی اعدام گردیده‌اند.
در این لیست اسمای افراد کشته‌شده، تاریخ‌وار، با ذکر نام، ولد، وظیفه، سکونت و اتهام ایشان، ثبت گردیده است. خانم مذکور بعداً این لیست را در دسترس پولیس هالند قرار داد ولی به‌شرط آن‌که این لیست دوباره به وی تسلیم داده شود. وی این لیست را از فیلیکس ارماکورا، گزارشگرخاص ملل متحد برای افغانستان دریافت کرده بود.
[↑] تلاش و جستجو
در جریان تحقیق این دوسیه برای پولیس معلوم گردید که بسیاری از قربانیان و فامیل‌های افراد کشته‌شده از موجودیت لیست کشته‌شده‌گان و موجودیت مکاتیب اوامر انتقال افراد معلومات نداشتند. چنانچه یک خانم برای پولیس تحقیق هالند در مورد تلاش و جستجوی خویش چنین بیان داشت. وی با مادر خویش تلاش و جستجو نموده بود تا در مورد پدر گم‌شدۀ خویش، که با چی سرنوشتی دچار گردیده است، معلومات به‌دست آورند تا در روشنی قرار گیرند. ولی تمام تلاش‌های‌شان بی‌نتیجه بوده است. وی به افغانستان برگشته بود و درجستجوی اعضای احزاب کمونیستی و مجاهدین بوده است تا با ایجاد تماس با ایشان معلومات به‌دست آورد. به وی بالاخره گفته شده بود که در سال‌های ۱٣۵٧–۱٣۵٨ خورشیدی تعداد بسیار چشمگیری از مردم کشته شده‌اند و بعداً با بلدوزرها در منطقۀ در عقب زندان پلچرخی زیر خاک گردیده‌اند. مردم را در یک قطار ایستاده می‌کردند و بعداً ایشان را توسط شلیک ماشیندار به‌قتل می‌رساندند. کسی که هنوز هم زنده می‌بود نیز همان‌طور زنده زیرخاک می‌شد. با هزازها نفر همین برخورد صورت گرفته است.
زمانی‌که این خانم مکاتیب اوامر انتقال افراد را که پولیس تحقیق هالند به‌دست داشت مشاهده نمود، اشک‌هایش جاری گردید و اظهار داشت که از ٣٠ سال بدین‌سو در انتظار و تلاش دیدن چنین سندی در مورد پدر خویش بوده است. این مکتوب امر انتقال پدر این خانم، وی را در جریان و روشنی روزهای اخیر زندگی پدرش قرار داد. شاهدانی دیگری هم نام‌های عزیزان خویش را در لیست کشته‌شده‌گان شناسایی و پیدا کردند. ایشان نیز برای بار اول، از این‌که عزیزان‌شان به‌چه سرنوشتی دچار شده‌اند، وضاحت حاصل نمودند.
[↑] وفات مضنون
تحقیق و بررسی این دوسیۀ جنایات جنگی زمانی خاتمه یافت که مضنون امان‌الله ع. در سال ٢٠۱٢ به‌صورت غیرمترقبه وفات کرد. ولی نتایج و معلومات به‌دست آمده در جریان تحقیق این دوسیه با دیگر کشورهای اروپایی، جای که دیگر افراد مضنون شریک این دوسیۀ امان‌الله ع. اقامت دارند، شریک ساخته و در اختیارشان قرار داده می‌شود. در این رابطه سارنوالی هالند با مقامات عدلی آن کشورها در تماس خواهد بود.
سارنوالی و پولیس هالند از امروز اسناد به‌دست آمده را، یعنی لیست کشته‌شده‌گان و اوراق اوامر انتقال افراد را در اختیار عامه می‌گذارد. این لیست‌ها به‌طور کامل در سایت انترنتی جنایات جنگی به نشر می‌رسند:
موجودیت این لیست‌ها هم‌چنان به اطلاع صلیب سرخ بین‌المللی و مطبوعات بین‌المللی رسانده خواهد شد. از سوی دیگر، سارنوالی و پولیس هالند در داخل و خارج افغانستان در بارۀ لیست کشته‌شده‌گان معلومات و توضیح خواهد داد.
آرزوی مقامات هالند این است که با نشر این لیست هزاران فامیل قربانیان که از سالیان متمادی بدین‌سو از سرنوشت عزیزان خویش هیچگونه اطلاعی نداشته‌اند دربارۀ‌شان در روشنی قرار گیرند. به‌خاطری‌که این حالت مبهم و عدم آگاهی از عزیزان‌شان این فامیل‌ها را در طول این همه سال‌ها شکنجه‌وار اذیت نموده است.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- لیست کشته‌شدگان در افغانستان به‌مثابه ختم حالت تردید و ابهامات، وب‌سایت کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان
