- واژه‌شناسی
- نمادشناسی
- پیشینه‌ی تاریخی
- ویژگی‌ها
- مراسم آیینی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[آیین زرتشتی] [آیین‌های زرتشتی]
سدره‌پوشی یا جشن سِدرِه و کُشتی (به انگلیسی: Navjote؛ به آلمانی: Navjote) که در واقع در زبان دری گجراتی «Navjot» گویند[۱] و از این روی، آن را «نوزاد» یا «نوزات» نیز می‌نامند[٢]، یکی از آیین‌های زرتشتیان است[٣] که به‌عنوان «جشن تکلیف» برگزار می‌شود[۴].
این آیین، به‌منزله زایش نوین است و در بامداد انجام می‌شود[۵]؛ اما امروزه در ایران، به‌دلایل عملی، این مراسم را، پس از نیمروز، برای فرزندان خود بین سنین ۷ تا ۱۰ سالگی برگزار می‌کنند[٦]. همچنین، برای كسانی كه از روی خرد، دين زرتشتی را بپذيرند (نو زرتشیان)، آیین سدره‌پوشی و كشتی‌بندی انجام می‌شود.
[↑] واژه‌شناسی
واژه «سدره» در اوستا «وُهو مَنو وَسترَ» (vohumanu vastra) است که به‌معنای جامه نیک‌اندیشی (جامۀ وُهومنی) است[٧]. برخی این واژه را که در نسک‌های پهلوی «شپیک» (Šapǐk) خوانده شده را برابر با پیراهن شب دانسته‌اند[٨].
جمعی ریشۀ واژۀ «سدره» را در زبان اوستای از واژۀ «وَسترَ» (vastra) می‌دانند که برابر رخت و جامه است[۹]. گروهی آن را برساخته از دو واژۀ پارسی «سود» و «رَه» دانسته‌اند و این‌گونه آن‌را «سودراه» و «سودمند» و «راه سود» معنا کرده‌اند[۱٠]. برخی هم آن‌را برگرفته از واژه‌های عربی «صدره» (نیم‌تنه) و «ستره» (پوشش) دانسته‌اند؛ چنان‌که دستور کانگا، آن‌را گرفته‌شده از کلمۀ عربی «ستره» که به‌معنای پوشاک است، می‌خواند[۱۱].
[↑] نمادشناسی
آشناسازی و آیین‌های گذر و ورود به دورۀ بلوغ نزد اقوام، دین‌ها و مذاهب به اشکال گوناگون جلوه‌گر بوده و همواره این آیین‌ها با یکسری رمز و رازها و رفتار اسرارآمیز و نمادین همراه می‌باشند. در بسیاری از جوامع نوآموز، ناگزیر از گذراندن مجموعه‌ای از آزمون‌های سخت و دشوار است. بر اساس همین آیین‌ها فرد بالغ به‌عنوان عضو با مسئولیت در جمع بالغان پذیرفته می‌شود و به‌گونه‌ای متفاوت از آنچه پیش از آشناسازی بوده بیرون می‌آید و فرد دیگری می‌شود و به نشانه‌ای موفقیت در دورۀ مربوطه و قابلیت و شایستگی ورود به جمع، دارای علایم و نشانه‌های ظاهری نمادین می‌شود که از آن‌جمله در پاره‌ای اقوام می‌توان به کشیدن یا شکستن دندان‌های پیشین، فروبردن آلات و اشیأ در نقاط مختلف سر و صورت، انجام عمل ختنه یا آرایش و پیرایش گیسوان به‌شکل ویژه و انجام غسل تعمید اشاره کرد[۱٢].
[↑] پیشینه‌ی تاریخی
یکی از آیین‌های ورود به دورۀ بلوغ نزد اقوام آریایی و در دوره‌های نخستین (هندوایرانی) کمر به‌میان بستن بوده است[]. در میان هندوان رسم کشتی (کُستی) بستن رواج داشته و هنوز رشته‌ای به‌نام «یجنو پویته» در بر می‌کنند. طبقۀ برهمنان (پیشوایان دینی) در سن هشت سالگی و طبقۀ رزمیان در یازده سالگی و طبقۀ پیشوایان در دوازده سالگی باید این رشته را در بر داشته باشند؛ پس از بستن این کمربند، استاد به شاگرد ودا و آداب تطهیر می‌آموزد و از تأثیر این بند، تصور می‌کنند که کالبد جوان از نفوذ اهریمنان محموظ می‌ماند.[]
در سنت، مزدیسنان رسم کشتی بستن به دورۀ پیش از اشو زرتشت نسبت داده شده و در سد در نثر، در دهم آمده است که جمشید رسم کشتی بستن نهاد[] و در حق خود پیامبر نیز برابر آیین زمان مراسم سدره‌پوشی برگزار گردیده است[]، و این در حالی است که در گاهان اشاره‌ای به این رسم نشده است.
[↑] ویزگی‌ها
[↑] مراسم آیینی
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]- موبد کامران جمشیدی، سِدرِه و کُشتی، هفته‌نامۀ اشو زرتشت
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]- شایست ناشایست، ص ٧٢
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
