[...] [...]
مَحْمُول یا گزاره‌نما (به انگلیسی: Predicate)، شرایطی را توصیف می‌کند که اشیا مربوط، متغیرهای، ممکن است ارضا کنند و اگر این‌طور باشد گزارهٔ حاصل صادق خواهد بود. در منطق قدیم و در فلسفه هر گزاره را به دو بخشِ موضوع و محمول تقسیم می‌کنند. این نام‌گذاری به‌جایِ نهاد و مسند در ادبیات به‌کار می‌رود (در دستور زبان به محمول، مسند می‌گویند).
[↑] واژه‌شناسی
محمول، واژه‌ای عربی است، در لغت به‌معنای «بار برداشته‌شده به‌سر و پشت ستور بار کرده‌شده» که حمل می‌شود.
«المَحْمُول وَ الْمَوضُوع»: در علم منطق به‌معناى مُسند و مسند اليه نزد نحويان است؛ مثلًا در جمله «زَيْدٌ كريمٌ» زيد موضوع است و كريم محمول.
از نظر معنایی هر جمله یک عنصر دارد، که معنای اصلی جمله از آن ناشی می‌شود، و نام آن «predicat» است، و از نظر دستوری این «predicate» (یا در فارسی محمول) است، که به‌سایر عناصر جمله نقش‌های تتایی می‌بخشد. ملموس‌تر اگر گفته شود، در جمله فعل یک محمول است. به‌غیر از فعل‌های ربطی. در یک جمله صفت هم می‌تواند محمول یا «predicate» واقع شود. مثلاً در جمله «علی مریض است» این‌جا صفت مریض است، که محمول واقع شده و «است» تنها یک عنصر دستوری است.
هر محمول (predicate) هم دارای ظرفیتی است، و می‌تواند عناصری را به‌عنوان موضوع (Argument) خود بپذیرد. این مسئله به‌نام ظرفیت فعل نیز مطرح شده است. یعنی هر فعل به‌عنوان محمول می‌تواند یک یا چند گروه اسمی را به‌عنوان موضوع خود انتخاب نماید. مثلاً فعل «رفتن» در فارسی می‌تواند یک گروه اسمی را به‌عنوان موضوع خود انتخاب نماید. در نتیجه می‌توان گفت، فعل «رفتن» یک ظرفیتی است. یعنی یک موضوع می‌گیرد. و آن هم یک گروه اسمی است، که «subject» جمله می‌شود.
[↑] در منطق و فلسفه
محمول، اصطلاحی است که در منطق به‌کار می‌رود، و در معناشناسی معادل آن «Predicate» وضع شده است و از نظر قدمت، واژه‌ای بسیار قدیمی است. و پیشینه آن باز می‌گردد به اوایل قرون اسلامی که کتاب‌های فلاسفه یونانی در دوران مامون به‌عربی ترجمه می‌شد و از جمله منطق ارسطویی نیز.
[۱]
[٢]
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط … برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
