 |
|
عبدالقیوم بیسد
فهرست مندرجات
تئاتر افغانستان هنرمندان افغانستان
عبدالقیوم بیسد (زادۀ ۱۳۰۷ خ - درگذشتۀ ۱۳۹۲ خ)، نمایشنامه‌نویس، کارگردان، بازیگر سینما و از پیشگامان تئاتر افغانستان بود[۱] که از او به‌عنوان یکی از پایه‌گذاران تئاتر افغانستان نیز یاد می‌شود و از این‌رو، هوادارانش به او لقب «پدر تئاتر افغانستان» را داده‌اند[٢].
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
عبدالقیوم بیسد، در سال ۱۳۰۷ خورشیدی، در ده افغانان کابل به‌دنیا آمد و در همان‌جا بزرگ شد[٣]. مدرسه را، در سال ۱۳۲۴ خورشیدی، در دبیرستان استقلال کابل به پایان رساند و سپس، در «پوهنی ننداری» (سینمای معارف) به فراگیری هنر و باریگری در تئاتر مشغول شد[۴].
عبدالقیوم بیسد، سال‌ها در رادیو تلویزیون ملی افغانستان مسئول پیشبرد برنامه‌های تلویزیونی و رادیویی بود که به‌صورت مجموعه‌ای از داستان‌های به‌هم پیوسته (دنباله‌دار) ساخته می‌شد[۵]. او در سال ۱۳۵٦، به‌عنوان معاون فرهنگی وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان منصوب شد.[٦] او خود می‌گوید:
- اولین کار هنری‌ام را، در سال ۱۳۲۲ در نمایشنامه «میراث» که از ساخته‌های استاد لطیفی بود؛ تجربه کردم. در این نماشنامه، نقش کوچک ِ یک میرزای کم‌سواد را داشتم؛ اما با آرزوهای بی‌پایان وارد عرصه هنر شدم و تا سال ۱۳٦۰ با تمام توانم سعی و تلاش در عرصه تیاتر، سینما و رادیو نمودم. حتا تا امروز هم، با وجودی که وضع صحی‌ام مطلوب نیست، در این زمینه فعالیت می‌کنم؛ بر علاوه، اکنون به‌عنوان معاون اول «حزب پیوند ملی» همکار هستم.[٧]
در دهه هفتاد، عنوان مشاور وزارت فرهنگ، عضویت در هیأت مدیره اتحادیه هنرمندان افغانستان، و هم‌چنین افتخار ِ نمایندگی از هنرمندان در مجلس سنای این کشور را نیز در کارنامه خود داشت.[٨]
افزون بر این، در دانشگاه‌های کابل و بلخ، نمایشنامه‌نویسی، کارگردانی، بازیگری، فن سخنرانی و هنر تئاتر تدریس می‌کرد.[۹]
از راسـت به چپ: استاد عبدالقوم بیسـد، استاد خیال، حمـید جلیا، احمدشـاه علم و استاد رفیق صـادق، پس از نمایش تیاتر معـروف «مفتـش» اثر گوگول، در سـال ۱۹٧٧، کابل‌ننداری - تصویر عکس از البوم هنری احمدشـاه علم
یکی از افتخارت استاد بیسد، این است که ۲۳ مدال و لقب «سلطان استیج» (سلطان صحنه نمایش، یا پرده‌گاه) (King of Stage) را در زمان حکومت دکتر نجیب‌الله به‌دست آورد و یک مدال از شخص حامد کرزی، رئیس جمهور افغانستان دریافت کرد.[۱٠] وی در کنار فعالیت‌های هنری‌اش سال‌های درازی عضو تیم ملی فوتبال افغانستان بود و برای انجام مسابقات فوتبال سفرهای زیادی کرده است.[۱۱]
سرانجام، استاد عبدالقيوم بیسد، در ۱۴ قوس (آذرماه) سال ۱۳۹۲ خورشیدی، به سبب بیماری کلیه در کابل درگذشت.[۱٢] و در شهدای صالحین به‌خاک سپرده شد.[۱٣]
| ▲ | آثار |
استاد عبدالقيوم بیسد در زندگی هنری خود که بیش از نیم قرن دوام داشت، افزون بر کارگردانی و بازیگری در صدها نمایش تلویزیونی و تیاتر، ۱۴ نمایشنامه‌ی رادیویی، ۱۵ نمایشنامه برای تیاتر و تلویزیون نوشته است[۱۴]. برخی از نمایش‌هایی که وی نویسندگی، کارگردانی و یا بازی کرده است، عبارتند از:
- در سال ۱۳۲۲، نخستین‌بار در نمایشنامه‌ی «ميراث» نقش بازی کرد.
- در سال ۱۳۲٦، برای اولین‌بار «تیاتر رادیویی» را بنیان نهاد که این مجموعه برنامه‌ها مدت ده سال از طریق رادیو افغانستان، به‌طور متواتر نشر می‌شد و یکی از پُر شنونده‌ترین برنامه‌هایی رادیویی بود. در این برنامه‌ها صدای استاد بیسد، در نقش «کاکا منجانی» شنیده می‌شد.
- در درام «او پدرم نیست»، در نقش یک مرد فقیر ظاهر شد که این نقش‌آفرینی او را به شهرت رساند.
- در سال ۱۳۴۷، زمانی که فیلم سینمایی «روزگاران» در سه قسمت به‌نام‌های: «طلبگاران»، «شب‌جمعه» و «قاچاقبران» تهیه شد، استاد عبدالقیوم بیسد در «قاچاقبران»، در کنار بازیگرانی چون: میمونه غزال، وهاب صنعتگر و پروین صنعتگر نقش‌آفرینی کرد.
- در نوروز سال ۱۳٦۵، نمایشنامه‌ی «مسافر» را در استادیوم (ورزشگاه) کابل به نمایش گذاشت.
- ...
به‌علاوه، از استاد بیسد یک مجموعه شعر با نام «یک شهر اسکلیت»، در سال ۱۳۸۱ خورشیدی، منتشر شده است.[۱۵]
| ▲ | نگارخانه |
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]- علی اکرمی می‌نویسد: «در سال‌های اخیر، برخی از دست‌اندرکاران تیاتر در کابل، به‌خصوص کسانی که متولی جشنواره سالانه تیاتر گویته انستیوت بودند، به استاد بیسد لقب «پدر تیاتر افغانستان» را دادند. استاد بیسد هم از این لقب ناراحت معلوم نمی‌شد. ولی واقعیت این است که استاد بیسد با تمام کارنامه‌ی بلندش در تیاتر افغانستان سزاوار این لقب نبود. درست است که او پیرترین فعال در تیاتر افغانستان بود، اما پیش از او ده‌ها مرد و زن دیگری در تاریخ تیاتر افغانستان فعالیت کرده‌اند که بسی بیشتر از استاد بیسد در رشد و رونق تیاتر در کشور تاثیر داشته‌اند. مانند: فرخ افندی هنرمند اهل ترکیه (پدر قادر فرخ) که در زمان امان‌الله خان تیاتر را در افغانستان رواج داد، صلاح‌الدین سلجوقی که پس از سقوط بچه‌سقأ، با رهبری «ریاست مستقل مطبوعات» هنر فراموش شده تیاتر را دوباره احیا کرد، عبدالغفور برشنا که در کنار موسیقی برای رشد تیاتر زحمات زیادی کشید و ده‌ها شخصیت دیگری که واقعاً در پایه‌گذاری تیاتر به‌معنای مدرن کلمه در افغانستان نقش پدری را ایفا کردند، بیش از استاد بیسد سزاوار این لقب هستند.» (رجوع شود به وبگاه شخصی علی اکرمی) اما خود او در این باره می‌گوید: «نباید فراموش کرد که از جانب آقای غلام‌حسین، فرخ افندی و ظاهرخان لقب «پدر تیاتر» برایم عنوان شد.» (رجوع شود به گفتگو استاد عبدالقیوم بیسد با خانم الهه افتخار، در سایت اینترنتی مشعل). پیش از این، در تاریخ تیاتر افغانستان، استاد عبدالرشید لطیفی، را همه‌ی هنرمندان تیاتر و مردم کشور به‌نام پدر تیاتر می‌شناختند و این لقب را استاد علامه صلاح‌الدین سلجوقی، بعد از مرگش رسمی ساخت. (رجوع شود به: سایت همایون، «بیسد کی بود؟»، برگرفته از: ماریا دارو، هنرمندان تاریخ‌ساز تیاتر، کانادا: چاپ سال ۲۰۱۳، ص ۱۱۹)
[٣]- کاوون خموش، قیوم بیسد و تئاتر؛ جدایی پس از هفتاد سال، وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان: یکشنبه ٠٨ دسامبر ٢٠۱٣ - ۱٧ آذر ۱٣۹٢
[۴]- همان‌جا
[۵]- از این برنامه‌ها در وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان، تعبیر به برنامه‌های تئاتر تلویزیونی و تئاتر رادیویی شده است. رجوع شود به: کاوون خموش، قیوم بیسد و تئاتر؛ جدایی پس از هفتاد سال، پیشین
[٦]- همان‌جا
[٧]- الهه افتخار، گفتگویی با استاد قیوم بیسد پدر تیاتر افغانستان، وب‌سایت نشریۀ سیاسی، اجتماعی و فرهنگی مشعل: ۹ مه ٢٠۱٣؛ وب‌سایت نی، به نقل از وب‌سایت پندار ملی می‌افزاید: «حزب پيوند ملی به‌رهبری الحاج سيد منصور نادری، در سال ۱٣٨۱ بنياد گذاشته شده ... و به‌تاريخ ٢ سنبله ۱٣٨٣ رسماً به فعاليت سياسی خود آغاز نموده است.»
[٨]- بین سال‌های ۱۳۷۰–۱۳۷۱، در زمان وزارت بشیر رویگر، معین سرپرست کمیته دولتی کلتور و مشاور فرهنگی وزارت اطلاعات و کلتور افغانستان بود. از خزان ۱۳۷۱ خورشیدی تا زمان حاکمیت طالبان، به‌عنوان ریئس هنرهای زیبا در شمال کشور خدمت می‌کرد و همزمان به‌عنوان استاد ادبیات نمایشی در رشتۀ فیلم‌سازی سناریوی‌نویسی فیلم و فن سخنرانی در دانشکده ادبیات دانشگاه ولایت بلخ به‌تدریس می‌پرداخت و نیز عضو کانون فرهنگی حکیم ناصرو خسرو بلخی بود. (رجوع شود به: وب‌سایت جام غور؛ برگرفته از: ماریا دارو، هنرمندان تاریخ‌ساز تیاتر، پیشین)
[۹]- کاوون خموش، پیشین
[۱٠]- الهه افتخار، پیشین
[۱۱]- هارون مجیدی، پدر تیاتر افغانستان درگذشت، وب‌سایت روزنامۀ ماندگار: ۱٦ قوس ۱۳۹۲
[۱٢]- کاوون خموش، پیشین
[۱٣]- هارون مجیدی، پیشین
[۱۴]- استاد عبدالقیوم بیسد پیشتاز تیاتر افغانستان دیروز چشم از جهان بست، وب‌سایت رادیو آزادی
[۱۵]- کاوون خموش، پیشین
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ افغانستان‌شناسی │ زندگی‌نامه‌ها │ هنرمندان افغانستان
