فهرست مندرجاتطالبان و انتخابات افغانستان
متوکل: دولت آینده پنج‌ساله نباشد
- هر دو نامزد مشکل دارند
- رئیس جمهوری بعدی باید قربانی بدهد
- خداکند بعد از انتخابات کشمکشی پیش نیاید
- نظر شخصی وزیر طالبان
- درون زندگی
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
[قبل] [بعد]
وکیل احمد متوکل، دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی افغانستان را در زمانی که گروه طالبان در قدرت بود، رهبری می‌کرد و برای همین به‌زبان‌های انگلیسی، فارسی، پشتو و عربی تسلط دارد. حرف هم که می‌زند واژه‌های این زبان‌ها را درهم می‌آمیزد، قرار ملاقات ما هم با پیامک‌های انگلیسی تنظیم شد.
متوکل می‌گوید روی ترجمه کوتاه و نو قرآن به زبان پشتو کار می‌کند
حالا با یک کامپیوتر دسکتاب و یک لبتاب و انبوهی از کتاب‌های فقهی و دینی در کنار خانواده‌اش در گوشه آرام ولی مرفه‌نشین کابل زندگی می‌کند و ناظر وضعیت و رویدادهای مهم افغانستان است. در مورد همسرش چیزی نگفت اما گفت که دو دختر دارد و چهار پسر. پسرانش در شارجه امارات متحده عربی، تحصیل می‌کنند و حالا هم برای تعطیلات تابستانی به کابل آمده‌اند.
این مرد میان‌سال، در دور اول انتخابات ریاست جمهوری افغانستان که با هشت نامزد بی‌نتیجه ماند؛ شرکت نکرد. گفت دو سال در بگرام زندگی کرده اما در زندان و خندید، متوکل کمتر این‌گونه می‌خندد
حتی حضور قطب‌الدین هلال نماینده حزب اسلامی به‌رهبری گلبدین حکمیتار در میان نامزدان دور اول هم او را به شرکت در انتخابات دلگرم نکرد.
حالا متوکل رای بدهد یا ندهد انتظار می‌رود که قدرت سیاسی، به‌شیوه‌ای دموکراتیک انتقال کند. بسیاری‌ها همان‌گونه که منتظر نتیجه انتخابات اند منتظرند ببینند که تغییر رئیس جمهوری می‌تواند طالبان را وادار کند که از جنگ دست بکشند؟
[↑] هر دو نامزد مشکل دارند
گروه طالبان و دیگر مخالفان مسلح، در سیزده سال گذشته چون طرح تشکیل قدرت و حکومت در افغانستان در بیرون برنامه‌ریزی شده بود، حکومت را دست نشانده و حامد کرزی را یک رئیس جمهوری دست نشانده خواندند و گفتند از این نظام تابعیت نمی‌کنند.
متوکل جریان مبارزات انتخاباتی هر دو نامزد ریاست جمهوری را دنبال کرده است. به نظر او عملی کردن وعده‌هایی که این دو نامزد به ویژه در مورد صلح به مردم دادهاند، مشکل است و منتظر خواهد بود که ببیند «حرف‌هایی که حالا می‌زنند پس از پیروزی عملی خواهند کرد یا نه.»
حالا هم که انتخابات میان دو نفر برگزار می‌شود تغییری در دیدگاه متوکل نیامده چرا که او به این باور است که تنها انتخابات مشکل اصلی افغانستان را حل نمی‌کند. جدا از مشکلات دیگر، گروه طالبان و افراد همسو با آنان با نظام سیاسی، چهره‌های جهادی و عمدتاً افرادی که مدتی با آن‌ها جنگیده‌اند مشکل دارند.
وکیل احمد متوکل می‌گوید که می‌ترسد اگر عبدالله عبدالله رئیس جمهوری شود، روند صلح را جدی نگیرد و پرونده گفت‌وگو با طالبان را ببندد و حاضر به قربانی دادن برای رسیدن به صلح در افغانستان نشود. به نظر او «هر دو نامزد مشکلات خود را دارند»، می‌گوید به اشرف‌غنی احمدزی هم به‌دلایلی اعتماد نمی‌تواند و این که او ژنرال عبدالرشید دوستم را که متهم به کشتن افراد زیاد طالبان است معاون اول خود برگزیده، برایش قابل تحمل نیست.
دلیل دیگری که متوکل دید مثبتی نسبت به دو نامزد دور دوم ندارد، سابقه آن‌ها است. او می‌گوید که هم عبدالله عبدالله و هم اشرف‌غنی احمدزی با حامد کرزی کار کرده‌اند و از یک کابینه بیرون شده اند برای همین می‌گوید که «در صورت پیروزی هر یک از دکتر صاحب‌ها، متاسفانه تغییر گسترده‌ای شاید حس نکنیم.»
اما او مثل خیلی‌های دیگر منتظر است که ببیند با جا‌بجایی رئیس جمهوری، چه اتفاقی می‌افتد. می‌گوید منتظر است ببیند که رئیس جمهوری جدید چه می‌کند و با توجه به تحولات آینده تصمیم می‌گیرد که جایگاه فعلی خود را به‌عنوان یک فعال دینی در کابل حفظ کند یا که بین دولت بعدی و مخالفان مسلح آماده میانجی‌گری شود.
[↑] رئیس جمهوری بعدی باید قربانی بدهد
وزیر امور خارجه رژیم طالبان، می‌گوید به‌هر حال رئیس جمهوری بعدی برای توقف جنگ و برقراری صلح باید برای یک سری قربانی ها آمادگی بگیرد. از جمله تغییر در قانون اساسی، تغییر نظام سیاسی و برگزاری انتخابات مجدد که به گفته او، حامد کرزی در سیزده سال حکومت خود تن به این قربانی‌ها نداد.
به‌همین دلیل تا که در افغانستان صلح نیامده با دولت کار نمی‌کند چون به این باور است که قرار گرفتن افرادی مثل او در کنار دولت جنجال‌برانگیز است و ترجیح می‌دهد که قرآن و حدیث و فقه را به دری و پشتو برگردان کند.
متوکل می‌گوید که کسی که جای حامد کرزی را پُر می‌کند باید تصمیم جدی و قاطع داشته باشد و رویکرد شعاری و نمایشی در پیش نگیرد بلکه به‌نظر او باید ظرف حداکثر دو سال آینده صلح به سرانجامی برسد. در غیر آن اگر «روند صلح طولانی شود، بدیل آن جنگ است که همه پیشرفت‌های افغانستان را زیر سایه قرار می‌دهد.»
برگزاری انتخاباتی که زمینه انتقال قدرت از کرزی را به رئیس جمهوری منتخب دیگر از طریق رای مردم فراهم می‌کند، حالا برای بسیاری‌ها نویدهای تازه‌ای نیز دارد، یکی هم این که شاید گروه طالبان از جنگ دست بردارند و با رئیس جمهوری که از طریق روندی دموکراتیک توسط افغان‌ها روی صحنه می‌آید کنار بیایند.
اما آن‌گونه که از سخنان متوکل بر می‌آید مشکل طالبان با تغییر افراد حل شدنی نیست. او به این باور است که رئیس جمهوری بعدی و در کل نظام سیاسی افغانستان باید همچنان در جست‌وجوی مشروعیت خود باشد.
[↑] خداکند بعد از انتخابات کشمکشی پیش نیاید
در سال‌های اخیر متوکل در کابل مانده است، هرچند بسیاری‌ها فکر می‌کنند که افراد مثل وکیل احمد متوکل چون در هیات رهبری گروه طالبان کار کرده ترسی از جنگ نداشته باشد اما مثل سایر شهروندان جنگ امنیت روانی و ذهنی او را هم مختل کرده است. هرچند می‌گوید مثل سایر شهروندان با احتیاط به بازار می‌رود و در کابل و سایر شهرها در غم‌وخوشی بستگان و دوستانش شرکت می‌کند.
وکیل احمد متوکل گفت: «وقتی می‌شنوم که در فلان جای شهر بی‌ثباتی بود، فلان جای دزدی بود و فلان جای جنگ و جدال و دیگر حقایق بد و منفی [مثل اعضای یک جسد (عزادار)]، آدم جگرخون می‌شود، ثبات ذهنی در یک کشور بسیار مهم است و وقتی به میان می‌آید که ثبات سیاسی باشد که متاسفانه ما فاقد ثبات سیاسی هستیم.»
پرسیدم که وقتی در کابل یا جای دیگر حمله انتحاری یا انفجار صورت می‌گیرد امنیت روانی خود را از دست می‌دهد، به دیوارهای اتاق خانه‌اش خیره شد و پاسخ داد که منظورش رویداد مشخصی نبود اما گفت که تنها حملات انتحاری و انفجارها نیست که بمباردمان نیروهای خارجی و عملیات شبانه و تصفیه‌سازی در قریه‌ها هم است.
از متوکل پرسیدم که کابل امروز را با کابل دوره گروه طالبان مقایسه کند و از تغییرات بگوید. گفت: «متأسفانه در هم‌چین کشوری زندگی عاری از ثبات فکری و ذهنی است. ولی باز هم به‌خاطری که کشور، کشور است برای نهادینه کردن معارف و برای کارهای علمی اگر آدم مصروف کار شود نسبت به کاری نکردن بهتر است.»
حالا آرزوی او این است که دو نامزد پیشتاز نتیجه انتخابات را قبول کنند و «خدا کند که هیچ مشکل و کشمکشی در جریان دور دوم انتخابات و بعد از اعلام نتایج به‌میان نیاید» تا رئیس جمهوری بعدی برای «سیستمی که بین همه افغان‌ها بدون استثنا قابل قبول باشد و افغانستان افغانیزه شود» به‌طرف ثبات، زندگی مرفه مردم و صلح دایمی گام بردارد.
[↑] نظر شخصی وزیر طالبان
وقتی بحث تغییر نظام سیاسی و تغییر قانون اساسی را مطرح کرد گفت که نظر شخصی خود او است. پرسیدم که بقیه سخنان آیا نظر جمع یا گروه دیگری بود؟ متوکل با مکثی توضیح داد که سایر حرف‌هایش ممکن با نظریات جریان‌های مختلف هماهنگی داشته باشد.
متوکل به حکومت آینده پیشنهاد کرد که در شروع کار خود مذاکرات عملی و تلاش‌های جدی برای صلح با طالبان را رویدست گیرد.
به‌نظر او حکومت بعدی پنج ساله نباشد بلکه «برای کسب مشروعیت پس از یک دوره موقت با تغییر قانون اساسی سیستمی نوی را معرفی کند و برای پذیرش این سیستم انتخابات افغانستان شمول برگزار کند که نتیجه آن را بدون استثنا همه افغان‌ها بپذیرند در این صورت نام جنگ از افغانستان حذف خواهد شد.» در غیر آن به نظر متوکل «آینده افغانستان همچنان مجهول خواهد ماند.»
متوکل می‌داند که افغانستان برای تکرار تجربه ده سال گذشته از جمله ایجاد دولت موقت و برگزاری انتخاباتی دیگر، نه نیروی کافی دارد، نه حوصله و نه هم توان اقتصادی اما باز هم تاکید می‌کند که صلح مهم است و نیازمند پرداخت هزینه.
متوکل افغانستان را یک کشور اشغال شده تعریف می‌کند، استدلال او و گروه‌های مخالف مسلح دولت حضور نیروهای خارجی به رهبری آمریکا است که قرار است تا پایان سال ۲۰۱۴ افغانستان را ترک کنند.
[↑] درون زندگی
اخیراً آمریکا با گروه طالبان با میانجی گری امیر قطر وارد یک معامله شده پنج زندانی گوانتانامو را رها کرد و سرباز اسیرش را پس از پنج سال از طالبان زنده گرفت.
متوکل می‌گوید بزرگ‌ترین پیشرفت تا حالا همین تبادله بوده است. او می‌گوید که با توجه به تجربیات خودش در زندان‌های قندهار و بگرام و زندانی شدن در خانه وضع پنج زندانی‌ای که از گوانتانامو رها شده‌اند را بهتر درک می‌کند. بر اساس اطلاعاتی که او دارد این زندانیان تا یک سال در قطر خواهند ماند تا از لحاظ جسمی و روحی بازتوانی یابند.
طبقه پایین خانه متوکل ظاهر سنتی دارد اما طبقه بالا با مبل فرش شده
وزیر امور خارجه گروه طالبان گفت: «اگر دولت بعدی از گذشته پند بگیرد و صلح را جدی بگیرد، این افراد نقطه ثقل گفت‌وگوهای صلح خواهند شد و مذاکرات عملی انجام خواهد شد در غیر آن مثل گذشته هیچ تلاشی جایی را نخواهد گرفت.»
دولت افغانستان و جامعه جهانی در سال‌های گذشته به‌خاطر دلگرمی طالبان نسبت به روند صلح، امتیازات زیادی برای این گروه قایل شده‌اند، آزادی صدها زندانی طالبان از زندان بگرام و گوانتانامو جز این امتیازها خوانده می‌شود.
اما تا حالا این امتیازدهی‌ها بازدهی چشمگیری برای دولت نداشته و بسیاری از افراد مهم و سرشناس طالبان پس از رهایی در جاهای امن زندگی آرام و عمدتاً منزوی را در پیش گرفته‌اند و شماری از آن‌ها مانند متوکل سرگرم برگردان فقه و حدیث و قرآن به‌زبان‌های دری و پشتو هستند.
متوکل هم‌چنین گروهی از نهادهای آموزشی را رهبری می‌کند و خانه‌ای چهار طبقه در کابل بنا کرده که پارکینگ زیرزمینی‌اش گنجایش هشت موتر (خودرو) دارد و پشت بام ساختمانش را که چشم‌اندازی خوبی از غرب کابل دارد برای شب‌های تابستان آماده کرده است.
او می‌گوید از نوجوانی تا حالا با جنگ زندگی کرده است، مثل سایر شهروندان افغان که به‌قول او زندگی‌شان «با خوف و رجا» سر شد.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- کاوون خموش، متوکل: دولت آینده پنج‌ساله نباشد، وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان: چهارشنبه ۱۴ ژوئن ٢٠۱۴ - ٢۴ خرداد ۱٣۹٣
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ وب‌سایت فارسی بی بی سی برای افغانستان
