 |
|
کشف ژن سربازان مغول و اسکندر
در مردم افغانستان و پاکستان
فهرست مندرجات
- ردیابی‌های ژنتیک
- مقایسه‌ی ردیابی‌های ژنتیک با گزارش‌های تاریخی
- روش کشف نشانه‌های اختلاط قومی
- يادداشت‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
.
ردیابی‌های ژنتیک
دانشمندان ژنتیک اختلاط برخی اقوام تاریخی را در نسل‌های امروزی ردیابی کردند. با بررسی ژنوم انسان‌های مدرن، دانشمندان موفق به کشف شواهد ژنتیک به‌جا مانده از ازدواج‌های قومی میان اقوام مختلف باستان و ردیابی نفوذ اقوام مختلف در برخی از جمعیت‌های قومی کنونی شدند.
خبرگزاری میراث فرهنگی - بین‌الملل - محققان ژنتیک با ردیابی شواهد ژنتیک در انسان‌ها و اقوام کنوی جهان؛ توانستند پرده از برخی اختلاط‌های قومی و نژادی بردارند که با گزارش‌های تاریخی از حملات و تهاجمات اقوام به سرزمین‌ها و اقوام گوناگون مطابقت دارد. این دانشمندان اکنون می‌توانند اطلس تاریخی اختلاط اقوام و نژادهای بشر را ترسیم کنند.
به گزاش «نیچر»، به استناد نتایج به‌دست منتشر شده از سوی گروهی از محققان ژنتیک دانشگاه آکسفورد، مردمان «کالاش» ساکن رشته کوه‌های هندوکش در پاکستان کنونی، حامل ژن‌هایی هستند که احتمالاً ریشه در مردمان اروپایی دارد که باید توسط ارتش اسکندر مقدونی از اروپا به شرق راه یافته باشد.
طبق همین گزارش، تاریخ بشر از تهاجمات نظامی و برده‌داری و تجارت برده گرفته، تا انواع مهاجرت‌های غیر نظامی، همگی همراه با حوادث دیگر و عمدتاً روابطی درهم برهم، در نهایت منجر به‌نوعی تداخل نژادی و قومی، میان اقوام کاملاً مجزا ازهم شده که این اختلاط قومی اکنون در ساختار ژنتیک نوادگان آن‌ها یعنی انسان‌های امروزین، ثبت شده و آثار آن هم‌چنان باقی است. آثار این اختلاط قومی ثبت شده بر ساختار ژنتیک مردمان امروز هم‌چنان قابل ردیابی است، در نتیجه محققان می‌توانند با ردیابی این تحولات در زنجیره و ساختار ژنتیکی و استخراج اطلاعات ژنتیکی جمعیت‌های زنده‌ی کنونی، نوعی اطلس تاریخی از این‌گونه اختلاط قومی ترسیم کنند.
در این بررسی‌ها، یافته‌های جدید، به‌عنوان یک نقشه بر محور ارتباطات متقابل ارائه شده که طی آن پژوهشگران با استفاده از روش‌های آماری توانسته‌اند اطلاعات جالبی درباره‌ی زمان و نحوه تداخل قومی در برخی جمعیت‌های قومی مختلف ، تا ۴٠٠٠ سال پیش به‌دست آورند.
محققان این اطلاعات را با توجه به توالی دی‌ان‌ای (DNA) حدود ۱۴۹٠ نفر انسان متعلق به ۹۵ گروه جمعیتی کاملاً مجزا و متمایز ازهم در سراسر جهان و نیز از طریق آزمایش تقریباً ۱۵٠٠ هزار مورد واریاسیون تغییرات یک حرفی در دی‌ان‌ای (DNA) افراد که به‌عنوان SNPها شناخته شده، به‌دست آورده‌اند.
بنا به همین گزارش، مطالعه ٨٠ مورد از جمعیت‌های قومی نشان از شواهدی موثق از اختلاط ژنتیکی در این گروه‌های انسانی دارد که با بسیاری از حوادث تاریخی و گزارش‌های تاریخی که می‌تواند سبب این اختلاط قومی و نژادی باشد، همخوان است. به گفته محققان، مطابقت این یافته‌های ژنتیک با اسناد ثبت شده تاریخی بر اعتبار و صحت این نتایج می‌افزاید.
| ▲ | تطابق ردیابی‌های ژنتیک با گزارش‌های تاریخی از مهاجرت یا حملات اقوام |
به‌عنوان نمونه اسناد تاریخی حاکی از آن است که اقوام «هزاره» ساکن در افغانستان و پاکستان تا حدی از نسل مهاجمان مغول بوده‌اند. اکنون تحقیقات ژنتیک نیز این نکته را کاملاً تایید کرده و نشان داده است که DNA مغولان درست در زمانی که امپراتوری مغول از نظر تاریخی و جغرافیایی، در حال گسترش در منطقه بوده، در میان مردم و قوم «هزاره» وارد شده است.
نمونه‌ی دیگر، کشف نوعی تداخل نژادی است که صرفاً در این مطالعات روشن شده و پیش از این کاملاً ناشناخته بوده، تداخل ژنتیک اروپاییان با مردم و قوم «تو» در چین امروز است. مطالعات اخیر بر روی توالی دی‌ان‌ای (DNA) مردم قوم «تو» از مردمان چین امروزی خبر از تداخل اروپاییان با جمعیت یا قوم شرقی «تو» دارد و نشان می‌دهد که اروپاییان همانند یونانیان امروزین، در حدود ۱٢٠٠ سال قبل از میلاد، با جمعیت‌هایی از شرق آسیا درآمیخته بودند.
منبع این تداخل نژادی و ورود دی‌ان‌ای (DNA) اروپایی در میان اقوام چینی نیز باید تاجرانی باشند که در همان روزگار از جاده ابریشم گذر کرده و حد فاصل شرق و غرب رفت‌وآمد داشته‌اند. بنابراین می‌توان گفت که این مورد نوعی تداخل نژادی آرام و تدریجی بوده که هرچند در گزارش‌های تاریخی نیامده، اما کاملاً قابل پذیرش و طبیعی است.
نمونه‌ی دیگر، نیز کشف دی‌ان‌ای (DNA) غریبه در میان جمعیت قومی کاملاً منزوی «کالاش» در دره‌ای دورافتاده در پاکستان است که شواهدی از ورود آن توسط مردمان خاورمیانه و یا اروپا دارد (محققان هنوز نتوانسته‌اند منبع جغرافیایی این دی‌ان‌ای (DNA) بیگانه را دقیقاً روشن کنند که از اروپا بوده یا از خاورمیانه بوده است) ورود این دی‌ان‌ای (DNA) بیگانه در این اقوام نیز حدفاصل ۹۹٠ تا ٢۱٠ پیش از میلاد بوده است. یعنی دوره‌ای که به استناد تاریخ، نوعی هم‌پوشانی و مطابقات زمانی با حمله اسکندر مقدونی دارد. هم‌چنین در سنت‌های محلی کالاش نیز روایاتی هست که نقل می‌کند مردمی از نسل سپاهیان اسکندر مقدونی هستند. هرچند در این مورد نیز هیچ‌گونه گزارش تاریخی رسمی از این اختلاط قومی در دست نیست.
| ▲ | روش کشف نشانه‌های اختلاط قومی |
ترسیم این الگوی ژنتیک اساساً بر روند «بازترکیب» در ساختارهای ژنتیکی استوار است. به این معنا که به‌طور طبیعی، به‌غیر از کروموزم‌های تعیین‌کننده جنسیت، تمامی کروموزم‌های موجود در سلول انسانی که از هر یک از والدین به ارث برده می‌شود، شکل مشابهی دارند. (اگرچه که کاملاً هم یکسان نیستند) این توالی کروموزمی هنگام تولید کروموزم‌های نسل جدید، با ترکیب حلقه‌هایی از هر نمونه مجزا، با یکدیکر ترکیب می‌شوند. سپس این کروموزم‌های تازه تشکیل شده، وارد سلول‌های اسپرم و تخمک می‌شوند. اندازه‌ی این حلقه‌های کروموزمی نیز از نظر زمانی نقش تعیین‌کننده‌ای دارد زیرا اثر ورود هر دی‌ان‌ای (DNA) بیگانه یا تازه در ادامه توالید، نسل به نسل کاهش می‌یابد، این موضوع، برای محققان نقش یک تایمر را بازی می‌کند که اگر در ژنوم انسان‌های مدرن باقی مانده باشد، اندازه و درازی آن می‌تواند روشن کند که این اختلاط ژنتیکی تقریباً در چه زمانی یا دوره‌ی تاریخی رخ داده است.
با این‌حال، این مطالعات باوجود جذابیت و یافته‌های نوین آن، محدودیت‌هایی نیز دارد. برای نمونه ژنوم انسان مدرن همیشه هم حامل دی‌ان‌ای (DNA) گروه‌های قومی و نشانگر منبع اصلی اقوام وارد شده نیست. به‌ویژه در مورد اختلاط‌های قومی که احتمالاً در زمان‌های قدیمی‌تری رخ داده و به مرور بدون بر جا ماندن بازمانده‌ای مستقیم و بی‌واسطه از خود، از میان رفته‌اند.
سیمون مایرز، متخصص آمار از دانشگاه آکسفورد و از پژوهشگران فعال در این پروژه با اشاره به همین نکته می‌گوید: امیدواریم در آینده بتوانیم منابع یا آن الگوی ژنتیک کهن‌تر را نیز با افزودن داده‌های به‌دست آمده به نمونه‌ی دی‌ان‌ای (DNA)های باستانی موجود، پیدا کنیم. با این‌همه، حتی در این صورت هم بسیار دشوار است که بتوان دقیقاً منابع اختلاط نژادی اقوامی را که در میان گروه‌های مشابه ژنتیکی صورت گرفته، به‌دقت تعیین کرد.
هم‌چنین جداکردن دقیق گروه‌های مشابه ژنتیکی از گروه‌های مشابه ژنتیکی دیگر در اقوامی که درگیر امواج متعددی و پی‌درپی چندین گروه جمعیتی در طول زمان بوده‌اند، بسیار دشوار است.[۱]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط نازی صفی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- میترا اسدنیا، کشف ژن سربازان مغول و اسکندر در مردم افغانستان و پاکستان، وبسایت خبرگزاری میراث فرهنگی: کُد خبر: ۱۰۸۹۲۰، چهارشنبه ۳۰ بهمن ۱٣۹٢
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ وبسایت خبرگزاری میراث فرهنگی (ایران)
