 |
|
ادوارد براون
فهرست مندرجات
خاورشناسان غربی ایران‌شناسان
ادوارد گرانویل براون (به انگلیسی: Edward Granville Browne) (زاده‌ی ۱۸٦۲ م - درگذشته‌ی ۱۹۲٦ م)، خاورشناس و ایران‌شناس مشهور بریتانیایی بود که کتاب‌های زیادی در زمینه‌ی شناساندن ایران کنونی و اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی، و تاریخ و ادبیات آن نگاشته است.
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
ادوارد گرانویل براون در ۷ فوریه‌ی ۱۸٦۲ میلادی، در گلاسترشر در جنوب انگلستان به‌دنیا آمد. تحصیلات دانشگاهی خود را در کالج ایتن آغاز کرد. پدرش سر بنجامین براون کارخانه کشتی‌سازی داشت و می‌خواست که پسرش رشته مهندسی را ادامه دهد، ولی او به پزشکی بیشتر علاقه داشت، و سرانجام در ۱۸۷۹ در دانشگاه کمبریج به تحصیل این رشته پرداخت. در این زمان اخبار جنگ میان ترکیه و روسیه (۱۸۷۷) توجه او را جلب کرده و موجب علاقه‌مندی او به تاریخ و زبان مردم ترک شد. چنین بود که ضمن تحصیل پزشکی، به آموختن زبان ترکی، و سپس فارسی و عربی پرداخت. در تابستان ۱۸۸۲ به استانبول سفر کرد. آشنایی او با زبان و ادبیات ترکی وی را به آموختن زبان فارسی و مطالعه شعر و ادب این زبان سوق داد، و از آن پس در دوران تحصیل و پس از آن، اوقات او بیشتر به خواندن کتاب‌های فارسی، خصوصاً شعر و تاریخ، و معاشرت با ایرانیان می‌گذشت. در ۱۸۸۷ دورهی پزشکی را به پایان رساند و جراح بیمارستان شد، ولی هرگز به آن دل نبست. در ۱۸۸۸ به قصد سیاحت، مطالعه و تحقیق رهسپار ایران شد و در اقامت یک‌ساله خود در ایران، با مردم ایران و آداب و اخلاق ایرانیان آشنا شد و زبان فارسی را به‌خوبی فراگرفت. کتاب یک‌سال در میان ایرانیان حاصل این سفر و بیان دیده‌ها و آموخته‌های او در این دوران است.
براون پس از بازگشت، در دانشگاه کمبریج به‌تدریس زبان و تاریخ و ادب فارسی و تحقیق در جریان‌های فکری و نهضت‌های اجتماعی ایران مشغول شد، و این راهی بود که تا پایان عمر در آن باقی ماند. در ۱۹۰۲ پس از درگذشت ایران‌شناس معروف، شارل ریو، ریاست مدرسه زبان‌های شرقی به او محول شد، و در ضمنِ طبع و نشر دوره پنج جلدی تاریخ شعر عثمانی تألیف ا. ج. و. گیب، اداره امور علمی انتشارات اوقاف گیب نیز به او سپرده شد.
در دو دهه‌ی اول و دوم قرن بیستم که حرکت‌های آزادیخواهی و مخالفت با حکومت استبدادی و مشروطه‌خواهی در ایران جریان داشت و سیاست دولت انگلستان سکوت در برابر وقایع بود، ادوارد براون با دعوت از ایرانیانی که از تعدیات حکومت استبدادی به کشورهای اروپایی پناه جسته بودند، و با شرکت گروهی از رجال آزادیخواه و انسان‌دوست انگلستان، انجمنی به‌نام «کمیته‌ی ایران» تأسیس کرد، و با مقالات و سخنرانی‌های خود، به انتقاد از تجاوزات و اقدامات ستمگرانه روس‌ها و تقبیح روش سازشکارانه انگلستان پرداخت، و با تأثیرگذاری بر افکار عمومی و جلب نظر و توجه عناصر مؤثر در مجلس، دولت انگلیس را تحت فشار قرار داد تا در سیاست خود با روس‌ها و در روشی که نسبت به ایران در پیش گرفته بود تجدیدنظر کند. کوشش‌های براون و یاران و همفکران او برای دخالت در امور ملت ایران در مشروطه‌خواهان تأثیراتی داشت. برخی از آثار وی که برای شناساندن ایران جدید و اوضاع و احوال سیاسی و اجتماعی آن نوشته است، عبارت است از: شرخ مختصری از وقایع ایران، بحران دسامبر ۱۹۱۱ ایران، انقلاب ۱۹۰۵-۱۹۰۹ ایران، مطبوعات و شعر جدید در ایران، حکومت وحشت در تبریز، نهضت مشروطه ایران. آثار براون در موضوعات و مسائل سیاسی و اجتماعی ایران دارای اهمیت تاریخی بسیار است و از اسناد و منابع مهم تحقیقی این دورهی از تاریخ ایران به‌شمار می‌رود.
ادوارد براون در ۱۹۰۳ به عضویت فرهنگستان بریتانیا و در ۱۹۱۱ به عضویت کالج سلطنتی پزشکی پذیرفته شد و در ۱۹۲۲ به نیابت ریاست انجمن سلطنتی آسیایی منصوب شد. در جشن شصتمین سال زندگانی او در ۱۹۲۲ دوستان و دوستداران ایرانی هدایایی برای او فرستادند و جامعه‌ی شرق‌شناسی اروپا با انتشار مجموعه مقالاتی از خدمات او تجلیل و قدرشناسی کردند. براون در ۵ ژانویه ۱۹۲٦، در ٦۴ سالگی در نزدیکی کمبریج درگذشت. کتاب‌های او به کتابخانه دانشگاه کمبریج منتقل شد. مجسمه‌ای از او در ۱۳۱۷ در کتابخانه دانشسرای عالی تهران نصب گردید و یکی از خیابان‌های نزدیک دانشگاه تهران، در سال ۱۳۳۴ خورشیدی به‌نام او نام‌گذاری شد. شرح احوال ادوارد براون را ادوارد دنیسن راس در مقدمه‌ای بر طبع‌های اخیر کتاب یک‌سال در میان ایرانیان، نیکلسون در مقدمه فهرست نسخه‌های خطی متعلق به ادوارد براون و آربری در «مقالات خاورشناسی» نوشته‌اند.
| ▲ | آثار |
تحقیقات و تألیفات ارزشمند ادوراد براون در زمینه تاریخ ادبیات و نظم و نثر فارسی و تصحیح و نشر متون کهن به روش علمی و انتقادی جدید، از خدمات او به انگلستان بوده است. تاریخ ادبی ایران در چهار جلد، مفصل‌ترین و جامع‌ترین تألیف در این زمینه به زبان‌های اروپایی است. شمار آثار بزرگ ادوارد براون اعم از تألیف و ترجمه کتاب‌های فارسی ۱۸ مجلد است. افزون بر این‌ها، براون ۳۲ رساله‌ی متوسط یا کوچک و ۱۳ دیباچه به زبان انگلیسی بر کتب فارسی یا عربی دیگران نوشته است. از مهم‌ترین آثار او می‌توان چنین نام برد:
- تاریخ ادبی ایران، جلد اول: از قدیم‌ترین روزگار تا زمان فردوسی؛ جلد دوم، نیمه نخست و دوم: از فردوسی تا سعدی؛ جلد سوم، از سعدی تا جامی؛ و جلد چهارم، از صفویه تا مشروطیت (تاریخ ادبیات ادوارد براون یکی از بهترین و مشهورترین کتاب‌های درباره‌ی تاریخ ادبیات است و هنوز که هنوز است از منابع معتبر علمی و قابل استناد برای پژوهشگران است.)
- تاریخ مشروطیت ایران
- تصحیح تذکرةالشعرأ دولتشاه سمرقندی، ۱۹۱۰
- تصحیح لباب‌الالباب عوفی (با همکاری محمد قزوینی)، دو جلد، ۱۹۰۳، ۱۹۰٦
- ترجمه خلاصه‌ی تاریخ طبرستان ابن اسفندیار، ۱۹۰۵
- ترجمه تاریخ گزیده حمداللّه مستوفی، دو جلد ۱۹۱۰، ۱۹۱۳
- ترجمه چهار مقاله نظامی عروضی، ۱۹۲۱.
- تاریخ طب اسلامی
- یک‌سال در میان ایرانیان (سفرنامه)
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ ...
