 |
|
بیماری خاموش یا پوکی استخوان
فهرست مندرجات
◉ چرا زنان بیشتر در خطر هستند؟
◉ پوکی استخوان زنان در افغانستان
◉ يادداشت‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
.
بیماری خاموش استخوان زنان افغان را پوک می‌کند
پوکی استخوان، یک اختلال اسکلتی است که بیشتر در دوران کهن‌سالی بروز می‌کند و ویژگی بارز آن کاهش استحکام استخوان بوده و فرد را در معرض خطر شکستگی قرار می‌دهد. این بیماری در دوران یائسگی زنان بسیار شایع است زیرا در این دوران استروژن بسیار در بدن زنان کم می‌شود. هم‌چنین کمبود مواد معدنی مانند کلسیم، پروتئین و ویتامین دی و استعمال دخانیات مانند سیگار باعث پوکی استخوان می‌شود. در شرایط کمبود مواد معدنی در رژیم غذایی، بدن این کمبود را از بافت‌های استخوانی می‌گیرد و این کار در طول زمان باعث فقر استخوان‌ها از لحاظ مواد معدنی و در نتیجه‌ی پوکی استخوان می‌گردد.
پوکی استخوان یک نوع عارضه‌ی استخوانی است که با کم‌شدن تراکم استخوان‌ها، احتمال بروز شکستگی در آن‌ها بیشتر می‌شود. این بیماری می‌تواند در هر استخوانی از بدن ایجاد شود اما معمولاً در لگن، ستون‌فقرات و مچ‌دست بیشتر دیده می‌شود.
پوکی استخوان که به‌نام «بیماری خاموش» نیز مسمی است معمولاً به‌تدریج پیشرفت می‌کند و هیچ علامتی از خود بروز نمی‌دهد تا زمانی که شکستگی به‌وجود می‌آید.
پوکی استخوان به «بیماری خاموش» نیز مسمی است
با تشخیص زودرس، این بیماری قابل پیش‌گیری و درمان است. یکی از شیوه‌های تشخیص پوکی استخوان سنجش تراکم استخوان با دستگاه اسکن استخوان است.
بسیاری از عوامل خطر می‌تواند منجر به از دست دادن استخوان و پوکی استخوان شود. برخی از عوامل خطر ایجاد پوکی استخوان مانند جنسیت (در زنان بیشتر از مردان است)، سن، اندازه‌ی جثه و سابقه‌ی فامیلی قابل تغییر نمی‌باشند، در حالی‌که برخی از آن‌ها از جمله کمبود هورمون‌های جنسی، تغدیه نامناسب و کم‌تحرکی امکان تغییر دارد.
| ▲ | چرا زنان بیشتر در خطر هستند؟ |
پوکی استخوان در افراد مسن شایع‌تر است و پژوهش‌های گسترده نشان داده است که زنان بیشتر از مردان دچار شده و سلول‌های استخوانی‌شان با سرعت بیش‌تری از بین می‌رود.
یکی از عوامل خطر برای شکستگی استخوان زنان این است که چون اندازه‌ی استخوان‌های آن‌ها نسبت به مردان کوچک‌تر است، حداکثر توده‌ی استخوان (تراکم استخوان) آن‌ها نیز کمتر از مردان است.
با تشخیص زودرس، بیماری پوکی استخوان قابل پیش‌گیری و درمان است
هم‌چنین، به نظر می‌رسد که بارداری، شیردهی و قطع‌قاعدگی که با تغییرات هورمونی زیادی همراه است شانس پوکی استخوان در زنان را نسبت به مردان بالاتر می‌برد.
به‌طور نمونه، در دوران یائسگی فعالیت سلول‌های استخوان‌خوار نسبت به سلول‌های استخوان‌ساز بیشتر می‌شود و جذب کلسیم در استخوان کاهش می‌یابد که در نتیجه منجر به پوکی استخوان می‌شود.
| ▲ | پوکی استخوان زنان در افغانستان |
اگرچه در افغانستان آمارهای رسمی در مورد میزان پوکی استخوان زنان وجود ندارد، اما با در نظر داشت موجودیت عوامل خطر برای ایجاد این بیماری به‌ویژه سوءتغذیه و کمبود امکانات درمانی می‌توان میزان بلندی از شمار این نوع بیماران زن را انتظار داشت.
پژوهش‌های گسترده نشان داده است که برای نگهداری سلامت و به‌حداقل رساندن ازدست رفتن استخوان، مهم‌ترین ماده غذایی کلسیم است. مواد غذایی حاوی کلسیم عبارت است از مواد لبنی کم چرب (ماست، شیر، مسکه)، سبزیجات با برگ‌های سبز تیره، شلغم و ماهی ساردین.
در عین حال، ویتامین دی برای سلامت استخوان‌ها و در جذب کلسیم از روده اهمیت حیاتی دارد. اگر ویتامین دی در بدن کم باشد، غده‌ی پاراتیروئید برای این‌که میزان کلسیم به اندازه‌ی طبیعی برسد مجبور به پُرکاری می‌شود که نتیجه‌ی آن برداشتن کلسیم از استخوان‌ها است و این به کمبود کلسیم در استخوان‌ها و احتمالاً نرمی استخوان و پوکی استخوان منجر می‌شود.
ویتامین دی برای سلامت استخوان‌ها و در جذب کلسیم از روده اهمیت حیاتی دارد
به اساس گزارش سازمان بهداشت جهانی (۲۰۱۳)، از ۱۱۹۰ زن در سنین تولیدمثل که در افغانستان بررسی شدند، در حدود بیش از ۹۵ درصد آن‌ها در معرض کمبود ویتامین دی قرار داشتند، در حالی‌که که ۶۵ در صد آن‌ها دچار کمبودی شدید این ویتامین بودند.
هم‌چنین سخنگوی وزارت بهداشت به بی‌بی‌سی گفت که آمار رسمی در این زمینه تا هنوز وجود ندارد اما به‌نظر می‌رسد که بیش از ۸۰ درصد زنان در افغانستان دچار کمبودی این ویتامین باشند.
وضعیت آب‌وهوای افغانستان، پوشیدن لباس‌های سنتی، تیره بودن پوست، کمبود فعالیت در محیط‌های سرباز به‌ویژه برای زنان، متوسط دو سال شیردهی بدون استفاده از ویتامین مکمل و مصرف کم لبنیات و در نتیجه دریافت کم کلسیم می‌تواند از دلایل کمبود ویتامین دی باشد.
به‌نظر می‌رسد که بیش از ۸۰ در صد زنان در افغانستان دچار کمبودی ویتامین دی باشند
کمبود ویتامین دی لزوماً به‌معنای پوکی استخوان نیست، اما می‌تواند به کاهش تراکم استخوان، نرمی استخوان و در برخی موارد پوکی استخوان منجر شود.
راه درمان پوکی استخوانی، پیش‌گیری از شکستگی‌های استخوان است. تحقیقات نشان داده است که برنامه‌‌ی درمانی جامع در کنار دارو شامل تغذیه مناسب به‌ویژه مصرف لازم کلسیم و ویتامین دی، ورزش و جلوگیری از افتادن به زمین می‌باشد.
باتوجه به افزایش طول عمر در افغانستان به‌نظر می‌رسد پوکی استخوان در آینده به‌عنوان معضل جدی بهداشت زنان پس از یائسگی و کهن‌سالان مطرح شود.
آمارهای سازمان بهداشت جهانی نشان می‌دهد که طول عمر زنان (از بدو تولد) در افغانستان از سال ۲۰۰۰ میلادی (۵۶ سال) تا سال ۲۰۱۶ (۶۲ سال) افزایش قابل ملاحظه‌ای داشته است.[۱]
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]- کاوه کرامی، بیماری خاموش استخوان زنان افغان را پوک می‌کند، وبسایت فارسی بی‌بی‌سی: جمعه ٢٣ ژوئن ٢٠۱٧ - ٢ تیر ۱٣۹٦
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□ وبسایت بی‌بی‌سی
