 |
|
شهر سوخته
فهرست مندرجات
◉ واژه‌شناسی
◉ موقعیت جغرافیایی
◉ پیشینه‌ی تاریخی
◉ یافته‌های باستان‌شناسی
◉ معماری و زیرساخت‌های شهری
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
پایگاه‌های باستان‌شناسی ایران زابل
شهر سوخته (به انگلیسی: Shahr-e Sukhteh یا [The] Burnt City)، یکی از محوطه‌های باستان‌شناسی دوره‌ی برنز یا عصر مفرغ (Bronze Age) در ۵٦ کیلومتری زابل در استان سیستان و بلوچستان و در حاشیه جاده زابل ـ زاهدان، در کنار رودخانه هلمند (Helmand River)، در جنوب شرقی ایران، واقع شده و حدود پنج هزار سال قدمت دارد. گفته می‌شود این شهر در ٣٢٠٠ سال پیش از میلاد پایه‌گذاری شده و مردم در چهار دوره بین سال‌های ٣٢٠٠ تا ۱٨٠٠ پیش از میلاد در آن سکونت داشته‌اند.
| ▲ | واژه‌شناسی |
شهر سوخته، به‌ظاهر نام جدیدی است و قدمت تاریخی چندانی ندارد. بر پایه متن‌های موجود، سابقه‌ی این نام به کمابیش ۱۵۰ سال قبل بر می‌گردد. در آن‌زمان کلنل ییت انگلیسی از منطقه بازدید کرده و راهنمایان محلی این نام را به‌کار برده‌اند. در فصل ٢٧ کتاب «سیستان در گذر زمان» از شهر سوخته و نام آن سخن به میان آمده است.
-
سند يا كتيبه‌‌ای كه نام واقعی اين شهر را مشخص كند هنوز به‌دست نيامده و به‌دليل آتش‌سوزی در دو دوره‌ی زمانی بين سال‌های ٣٢٠٠ تا ٢٧۵٠ قبل از ميلاد شهر سوخته ناميده می‌شود.
تعیین نام اصلی شهرسوخته هنوز ممکن نیست. گرچه در لوحه‌های سومری، فهرستی از شهرهایی که سومریان، وارداتی از آن‌ها داشته‌اند، به‌دست آمده است که در میان این شهرها، از شهری به‌نام ارته نام برده شده است. توصیفات این شهر منجر به آن شده است که برخی از باستان‌شناسان ارته سومری را همان شهر سوخته بدانند. اما این موضوع برای عده‌ای دیگر از باستان‌شناسان پذیرفته نیست.
| ▲ | موقعیت جغرافیایی |
شهر سوخته، با مختصات جغرافیایی ۳۰°۳۵′۴۳″ شمالی ٦۱°۱۹′۳۵″ شرقی، در ۵٦ کیلومتری زابل، در حاشیه جاده‌ی زابل به زاهدان، واقع شده است و حدود ۱۵۱ هکتار وسعت دارد.
این شهر که در یک برآمدگی بین دریاچه‌هامون و رود هیرمند بنا شده، ارتفاع متوسط آن از سطح زمین‌های اطراف ۱۲ متر است و بلندترین نقطه‌ی آن ۱۸ متر ارتفاع دارد.
تپه‌های شهر سوخته به چهار منطقه تقسیم می‌شوند: منطقه مرکزی با وسعت ۲۰ هکتار، منطقه مسکونی شرق با وسعت ۱٦ هکتار، قسمت شمال شرقی یا منطقه صنعتی شهر سوخته، و قسمت جنوب غربی شامل قبرستان با مساحتی بالغ بر ۲۰ تا ۲۵ هکتار.
| ▲ | پیشینه‌ی تاریخی |
این شهر در دوره ماقبل تاریخ حدود ۳۲۰۰ پیش از میلاد پایه‌گذاری و حدود ۱۸۰۰ پیش از میلاد متروک شده است. برای دوره‌ای حدود ۱۴۰۰ سال، زندگی در این شهر جریان داشته است. دوران شکوفایی این تمدن بین سال‌های ۲۵۰۰ تا ۲۲۰۰ پیش از میلاد بوده است که شهر حدود ۵۵۰۰۰ نفر جمعیت داشته است. در این شهر دو گروه عمده کشاورزان و صنعتگران اکثریت را تشکیل می‌داده‌اند.
| ▲ | یافته‌های باستان‌شناسی |
کلنل ییت، یکی از مأموران نظامی بریتانیا، از نخستین کسانی است که در دوره‌ی قاجار (زمانی‌که سیستان به توطئه‌ی انگلیسی‌ها از پیکر افغانستان جدا و به دولت قاجار واگذار شد) و پس از بازدید از سیستان به این محوطه اشاره کرده است. وی نخستین کسی است که در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامیده و آثاز باقی‌مانده از آتش‌سوزی را دیده است. پس از وی، سر اورل اشتاین، باستان‌شناس انگلیسی، با بازدید از این محوطه در اوایل سده‌ی بیستم میلادی، نام شهر سوخته را ذکر کرده و اطلاعات مفیدی در خصوص این محوطه بیان کرده است. گروه باستان‌شناسان وابسته به موسسه‌‌ی فرهنگی ایزمئو (موسسه ایتالیایی مطالعات خاورمیانه و خاوردور) در سال ۱۹٦۷ به‌سرپرستی پرفسور توژی با همکاری مرکز باستان‌شناسی ایران در محوطه باستانی شهر سوخته کار خود را آغاز کردند و بعد از انقلاب در سال ۱۳۷۴ دور جدید کاوش به‌سرپرستی دکتر سید صادق سید سجادی آغاز شد.
اولین کاوش‌های انجام‌شده در شهر سوخته، توسط باستان‌شناسان ایتالیایی به‌سرپرستی مارتیسو توزی (Maurizio Tosi) از سال ۱۳۴٦ تا ۱۳۵۷ خورشیدی صورت گرفت و هشتمین فصل کاوش شهر سوخته نیز به‌سرپرستی دکتر منصور سجادی باستان‌شناس ایرانی ادامه یافت.
| ▲ | معماری و زیرساخت‌های شهری |
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ ...
