 |
|
پروژه‌ی خط لوله‌ی گاز تاپی
فهرست مندرجات
◉ پیشینه‌ی تاریخی
◉ مشخصات فنی
◉ مسیر خط لوله
◉ نگارخانه
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
اقتصاد افغانستان خطوط لوله گاز در افغانستان
تاپی (به انگلیسی: TAPI مخفف: Turkmenistan–Afghanistan–Pakistan–India)، نام موافقت‌نامه‌ی است که شنبه، ۱۱ دسامبر ۲۰۱۰ میلادی (۱۹ آذر ۱۳۸۹ خورشیدی) که جهت ساخت پروژه‌ی خط لوله‌ی انتقال گاز طبیعی ترکمنستان، از مسیر افغانستان به شبه قاره‌ی هند (پاکستان و هند) است که حامد کرزی، رئیس‌جمهوری افغانستان، آن‌را امضا کرد. طی این موافقت‌نامه که در عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان به امضا رسید، سه کشور آسیای جنوبی (هند، پاکستان و افغانستان) با ترکمنستان پیمان بستند تا گاز این کشور را از خاک افغانستان به پاکستان و هند انتقال بدهند. ایران رقیب اصلی افغانستان جنگ‌زده در این پروژه‌ی ۸ میلیارد دلاری بود. از این رو، افغانستان که از دست‌کم ۱۵ سال چشم به‌راه بهره‌برداری از احداث و حق عبور این خط لوله‌ی گاز است، با امضای این موافقت‌نامه، گام بزرگی در این راستا برداشت. با این حال، این پروژه که ظرفیت انتقال سالانه بیش ۳۰ میلیارد مترمکعب گاز دارد، برای هر چهار شریک نو، سودآور است. ساخت این خط لوله از ۱۵ دسامبر ۲۰۱۵ از ترکمنستان شروع شده انتظار می‌رود این پروژه تا سال ۲۰۱۹ به پایان برسد.
| ▲ | پیشینه‌ی تاریخی |
ایده‌ی انتقال خط لوله‌ی گاز طبیعی ترکمنستان از مسیر افغانستان به پاکستان و هند، که به «پروژه‌ی تاپی» مشهور است، نخستین‌بار در اوایل دهه‌ی ۱۹۹۰ میلادی مطرح شد. در آن زمان روسیه بر صادرات گاز این کشور کنترل داشت و مانع بزرگ در راه رسیدن شرکت‌های آمریکایی به این منطقه بود. در مقابل شرکت‌های آمریکایی نیاز به یک مسیر انتقال گاز مستقل از روسیه و ایران داشتند.
پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی در سال ۱۹۹۱ میلادی و استقلال کشورهای آسیای میانه، ترکمنستان درصدد صدور منابع سرشار گاز طبیعی خود به جنوب آسیا شد. طرح عبور خط لوله‌ی گاز از ترکمنستان به پاکستان و هند، از سال ۱۹۹۴ میلادی به‌بعد، بیش‌تر سر زبان‌ها افتاد. در این زمان، دو شرکت بریداس آرژانتینی (Bridas Corporation) و یونوکال آمریکایی (Unocal Corporation) برای اجرا این طرح به رقابت افتادند.
در ۱۵ مارس سال ۱۹۹۵، هنگامی که یادداشت تفاهم بین ترکمنستان و پاکستان، برای ایجاد پروژه‌ی خط انتقال گاز طبیعی ترکمنستان به پاکستان، به امضا رسید، طرح این پروژه آغاز شد و قرار بود که توسط شرکت نفتی بریداس اجرا شود. گفته می‌شود که ظهور گروه طالبان با حمایت سازمان اطلاعات ارتش پاکستان در این راستا بود، اما طالبان این موضوع را کاملا رد می‌کند.
در این زمان، که شرکت نفتی آمریکایی یونوکال در مشارکت با شرکت نفتی دلتای عربستان سعودی، یک رقیب جایگزین برای شرکت بریداس محسوب می‌شد، در ۲۱ اکتبر ۱۹۹۵، قرارداد جداگانه با صفرمراد نیازف، رئیس جمهور ترکمنستان امضأ کرد. در اوت سال ۱۹۹۶، کنسرسیوم خط لوله‌ی گاز آسیای مرکزی (CentGas) برای ساخت خط لوله تحت رهبری شرکت یونوکال تشکیل شد. در ۲۷ اکتبر ۱۹۹۷، دولت ترکمنستان نیز طی یک مراسم رسمی در عشق‌آباد، به عضویت کنسرسیوم سنت‌گاز که توسط چند شرکت بین‌المللی نفتی ایجاد شده بود، پیوست.
از آنجا که مسیر این لوله‌ی گاز از افغانستان می‌گذشت، سنت‌گاز ناگزیر بود با طالبان وارد مذاکره می‌شد. رابرت اوکلی (Robert B. Oakley) (زاده‌ی ۲۱ مارس ۱۹۳۱ م - درگذشته‌ی ۱۰ دسامبر ۲۰۱۴ م)، که از ۱۸ آگست ۱۹۸۸ تا ۲۹ آگست ۱۹۹۱، سفیر ایالات متحده آمریکا در پاکستان بود، نیز در سال ۱۹۹۷ به کنسرسیوم سنت‌گاز پیوست. براساس گزارش‌ها، در دسامبر ۱۹۹۷، نمایندگان طالبان به‌دعوت یونوکال به شهر هوستون آمریکا رفتند تا با آنان درباره‌ی کشیدن خط لوله‌ی گاز وارد مذاکره شوند.
در ماه ژانویه سال ۱۹۹۸، حکومت طالبان، به‌جای شرکت نفتی بریداس، کنسرسیوم سنت‌گاز را برگزید و برای اجرایی پروژه‌ی خط لوله‌ی گاز ترکمنستان به پاکستان، با آن کنسرسیوم توافق کرد.
گفته می‌شود مقام‌های ترکمنستانی در سفری که مقام‌های طالبان به ترکمنستان داشتند، گفته بودند که «ترکمنستان این طرح را به‌عنوان یک تحفه به مردم افغانستان می‌دهد که این کشور را از شر شوروی رها کرده است». به‌گفته‌ی وحید مژده، که در آن زمان معاون وزیر خارجه طالبان بود، مشکل اصلی که مقام‌های ترکمنستانی به طالبان مطرح کردند، این بود که حضور شرکت آرژانتینی را آمریکا نمی‌خواست و حضور شرکت یونوکال آمریکایی در منطقه باعث می‌شد که آمریکا مسایل حقوق بشری را مطرح کند. ترس از نفوذ آمریکا به کشورهای آسیای میانه و وقوع انقلاب مخملی از جمله نگرانی‌های دیگر کشور ترکمنستان بود. رئیس جمهوری پیشین این کشور گفته بود که اکنون ترکمنستان ظرفیت اجرا این پروژه بزرگ را ندارد و باید اجرا آن‌را به یک شرکت خارجی بدهد. قرار بود افغانستان ۴۰۰ میلیون دلار در سال هزینه‌ی این نقل و انتقال نفت و گاز را کسب کند و این باعث افزایش چشمگیر درآمد دولت طالبان در آن زمان می‌شد. جولی سیرس، مقام سابق آژانس اطلاعات دفاعی آمریکا می‌گوید: «در جهان این برداشت کلی به‌وجود آمده بود که شرکت یونوکال با همکاری دولت آمریکا می‌خواهد، طالبان را به‌عنوان یک منبع احتمالی ثبات و تنها گروهی که افغانستان را کنترل می‌کند، مورد حمایت قرار دهد.»
اما در این جریان، در ۷ اوت ۱۹۹۸، اعضای القاعده سفارتخانه‌های آمریکا در نایروبی پایتخت کشور کنیا و دارالسلام، در کشور تانزانیا را با بمب‌گذاری مورد حمله قرار دادند. این دو حمله به‌فاصله چند دقیقه از یکدیگر رخ داد. نخستین حمله در دارالسلام بود که ۱۱ کشته و ۸۵ زخمی به‌جا گذارد. انفجار دوم در نایروبی ۲۱۳ نفر شامل ۱۲ آمریکایی را کشته و نزدیک به ۴۰۰۰ را زخمی کرد، خانم پتریشیا بوشنل، سفیر امریکا در تانزانیا نیز از جمله‌ی زخمیان بود. این بمب‌گذاری‌ها موجب خسارت شدید به ساختمان‌های هر دو سفارتخانه گردیده و دفاتر و فروشگاه‌های نزدیک آن‌ها را نابود ساخت. کاخ سفید آمریکا در بیانیه‌ای از این حملات القاعده به‌عنوان نمونه‌ی روشن تاکتیک خونین آن سازمان تروریستی به‌ویژه علیه غیرنظامیان بی‌گناه در سراسر دنیا نام برد.
زمانی‌که القاعده به‌عنوان یک گروهی تحت‌الحمایه‌ی طالبان مسئولیت این حادثه را به‌عهده گرفت، باعث تغییر همه چیز شد و طرح‌های دولت آمریکا برای حمایت از به‌قدرت رسیدن طالبان به امید ایجاد ثبات در افغانستان نتیجه عکس داد. از این‌رو، تمام مذاکرات خط لوله گاز متوقف شد و در ۸ دسامبر ۱۹۹۸، یونوکال از کنسرسیوم سنت‌گاز خارج شد و بعد از آن دفاتر خود را در افغانستان و پاکستان بست.
برخی معتقد هستند که انگیزه‌ی حمله آمریکا به افغانستان، پس از حادثه ۱۱ سپتامبر ۲۰۰۱، منافع ژئواستراتژیک مانند پروژه‌ی انتقال خط لوله گاز ترکمنستان از افغانستان است. با این‌حال، مذاکرات تازه بین رهبران ترکمنستان، افغانستان و پاکستان، در ۲۷ دسامبر ۲۰۰۲ انجام شد. در سال ۲۰۰۵، بانک توسعه‌ی آسیایی (Asian Development Bank)، نسخه‌ی نهایی یک مطالعه امکان‌سنجی توسط شرکت پنسپن (Penspen) انگلیسی را ارائه داد. این پروژه، حمایت قوی ایالات متحده آمریکا را به‌خود جلب کرد؛ زیرا این امر به جمهوری‌های آسیای میانه امکان می‌دهد تا «بدون وابستگی به مسیرهای روسیه» انرژی خود را به بازارهای غربی صادر کنند. ترسی آن جاکوبسون (Tracey Ann Jacobson)، که در آن زمان سفیر آمریكا در تركمنستان بود، خاطرنشان كرد: «ما به‌طور جدی به این پروژه نگاه می‌كنیم و امكان‌پذیر است كه شركت‌های آمریکایی به آن ملحق شوند». با وجود این، این پروژه به‌سبب بی‌ثباتی افغانستان، بارها به تعویق افتاد.
در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۰، موافقت‌نامه‌ی که موسوم به «تاپی» است، بین دولت‌های افغانستان و ترکمنستان در عشق‌آباد، پایتخت ترکمنستان به امضا رسید. در سال ۲۰۱٦، کمپانی یونوکال رسماً در داخل ترکمنسان کار را آغاز نمود و تا ژانویه ۲۰۱۸ کار آن خاتمه یافت.
محمداشرف غنی، رئیس جمهوری افغانستان، ۴ اسفند ۱۳۹٦ (۲۳ فوریه ۲۰۱۸)، برای شرکت در مراسم پایان کار پروژه انتقال گاز ترکمنستان به هند و پاکستان (تاپی) در خاک ترکمنستان وارد این کشور شد. در همان روز، اجرای این پروژه بعد از ترکمنستان، در خاک افغانستان نیز شروع شد. در گزارش بی‌بی‌سی آمده است: «با حضور قربانقلی بردی محمدوف، رئیس جمهوری ترکمنستان و افغانستان، شاهد خاقان عباسی، نخست وزیر پاکستان و مبشر جاوید اکبر، وزیر دولت در امورخارجی هند، کار پروژه انتقال گاز ترکمنستان به پاکستان و هند از طریق افغانستان (تاپی)، انتقال برق ۵۰۰ کیلو ولت ترکمنستان به پاکستان (تاپ)، امتداد خط آهن ترکمنستان به داخل افغانستان و امتداد کابل نوری در مسیر تاپی رسماً در افغانستان آغاز شد.» این گزارش، هم‌چنین افزوده است: «روه طالبان اعلام کرده که بازسازی و احیای زیربناهای اقتصادی این کشور را مسئولیت خود می‌داند و در این راستا از هیج‌گونه همکاری دریغ نخواهد کرد و گفته است با شرکت‌هایی که قرار است در زمینه، در اجرای پروژه‌ی تاپی در افغانستان فعالیت کنند، همکاری خواهد کرد.»
| ▲ | مشخصات فنی |
...
| ▲ | مسیر خط لوله |
| ▲ | نگارخانه |
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
هارون نجفی‌زاده، خط لوله‌ی گاز تاپی؛ آرزوی دیرینه‌ی افغانستان برآورده می‌شود؟، بی‌بی‌سی: ۱۲ دسامبر ۲۰۱۰ - ۲۱ آذر ۱۳۸۹.
احمد شفایی، تاپی در افغانستان؛ طرحی که در زمان طالبان مطرح و بعد از ۲۳ سال اجرایی شد، بی‌بی‌سی: ۲۳ فوریه ۲۰۱۸ - ۴ اسفند ۱۳۹٦
همان‌جا
Bridas began expanding into the Central Asian energy sector in 1987, and secured its first large-scale contract (gas exploration rights in Turkmenistan), in 1992. Between 1995 and 1997, CEO Carlos Bulgheroni was personally involved in negotiations between Bridas and the governments of Pakistan and Turkmenistan, as well as the ruling Taliban faction in Afghanistan, to build the Trans-Afghanistan Gas Pipeline. These negotiations were in competition with those undertaken by Unocal, and although an agreement with Unocal-led corporation CentGas was reached, the deal was forfeited in January 1998 in favor of one with Bridas. Instability in Afghanistan delayed construction of the pipeline. In 2006, Bulgheroni indicated interest in Bridas' involvement with the Trans-Afghanistan Pipeline project, which continued to be hampered by the ongoing war in the Central Asian nation. (رجوع شود به: Trans-Afghanistan pipeline controversy, From Wikipedia, the free encyclopedia).
Unocal was one of the key players in the CentGas consortium, an attempt to build the Trans-Afghanistan Pipeline to run from the Caspian area, through Afghanistan and probably Pakistan, to the Indian Ocean. One of the consultants to Unocal at that time was Zalmay Khalilzad, former US ambassador to Afghanistan, Iraq, and the United Nations.
Unocal entered the Indonesian Market in 1961. Under the leadership of Henry L. Brandon (VP of International Development), UNOCAL was the first US Oil Company to sign a production sharing agreement (contract of work) with president Suharto.
In the 1980s, CIA chief Bill Casey had revived the agency's practice of gaining intelligence from traveling businessmen. Marty Miller, one of Unocal's top executives, conducted negotiations in several Central Asian countries from 1995, and voluntarily provided information gained on these trips to the CIA's Houston station.
In 1996, Unocal opened an office in Kandahar, Afghanistan, while the Taliban were in the process of taking control of the country.Unocal rented a house in central Kandahar directly across the street from one of [Osama] bin Laden's new compounds. They did not choose this location deliberately. Most of the decent houses in town straddled the Herat Bazaar Road. Also near was the Pakistani consulate, which housed officers from [the Pakistani military Inter-Services Intelligence, the] ISI. — Steve Coll, Ghost Wars, Penguin, 2005 edn, p.342.In 1997,Robert Oakley [ex-US ambassador to Pakistan, now on Unocal's ad hoc advisory board] advised Miller to reach the Taliban by working through Pakistan's government [then led by Benazir Bhutto]. He also suggested that Unocal hire Thomas Gouttiere, an Afghan specialist at the University of Nebraska at Omaha, to develop a job training program in Kandahar that would teach Pashtuns the technical skills needed to build a pipeline. ... Unocal agreed to pay $900,000 via the University of Nebraska to set up a Unocal training facility on a fifty-six acre site in Kandahar, not far from bin Laden's compounds. ... Gouttiere traveled in and out of Afghanistan and met with Taliban leaders. ... In December 1997 Gouttiere worked with Miller to arrange for another Taliban delegation to visit the United States. ... — Steve Coll, Ghost Wars, Penguin, 2005 edn, p.364.Unocal seems to have had a deeper role. Intelligence "whistleblower" Julie Sirrs claimed that anti-Taliban leader Ahmad Shah Massoud told her he had "proof that Unocal had provided money that helped the Taliban take Kabul [in 1996]". And French journalist Richard Labeviere said, referring to the later 1990s, "The CIA and Unocal's security forces ... provided military weapons and instructors to several Taleban militia[s] ..." US State Department officials openly promoted the pipeline, and former Secretary of State Henry Kissinger served as a Unocal consultant.
The Taliban and Unocal were in negotiations in Texas to discuss arrangements for the gas pipeline from Turkmenistan to Pakistan in 1997 although it faced competition with from the Argentine Bridas Corporation.
While no deal was ultimately struck with either company the Taliban were leaning toward making a deal with Unocal as of August 1998. The company suspended work on the project following the U.S. cruise missile strikes on Afghanistan in response to the 1998 U.S. Embassy bombings and completely pulled out in December 1998 citing low oil prices and a need to cut costs in addition to regional instability. (رجوع شود به: Unocal Corporation: Operations, From Wikipedia, the free encyclopedia).
شفایی، پیشین.
شفایی، پیشین.
شفایی، پیشین.
همان‌جا
همان‌جا
افشاگری الجزیره از مذاکرات نفتی واشنگتن با طالبان، ایسنا (خبرگزاری دانشجویان ایران)، یکشنبه ۱۸ مهر ۱۳۹۵
شرکت یکی از بازماندگان حادثه بمب‌گذاری کنیا به‌همراه تیم معلولان در المپيک، رادیو صدای آمریکا: ۱۸ مرداد ۱۳۸۷.
Turkmenistan–Afghanistan–Pakistan–India Pipeline, From Wikipedia, the free encyclopedia
Knight, Peter, "Outrageous Conspiracy Theories: Popular and Official Responses to 9/11 in Germany and the United States". New German Critique 103, Vol. 35, No. 1. Spring 2008, p. 165.
طالبان: با شرکت‌های اجراکننده‌ی پروژه‌ی تاپی همکاری می‌کنیم، بی‌بی‌سی: ۲۳ فوریه ۲۰۱۸ - ۴ اسفند ۱۳۹٦
آغاز مراسم افتتاح پروژه تاپی، بی‌بی‌سی: ۲۳ فوریه ۲۰۱۸ - ۴ اسفند ۱۳۹٦
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ ...
