 |
|
تاریخ پزشکی
فهرست مندرجات
◉ پزشکی پیش از تاریخ
◉ يادداشت‌ها
◉ پيوست‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
◉ پيوند به بيرون
تاریخ علم پزشکی
تاریخ پزشکی (به انگلیسی: History of medicine)، بخشی از مجموعه تاریخ علم جهان است، که به بررسی و شناسایی و درمان بیماری‌ها و پیش‌گیری از آن‌ها و قدمت علم پزشکی می‌پردازد. به‌راستی اولین درمان‌گران چه کسانی بودند و چه می‌کردند؟ باستان‌شناسان احتمال می‌دهند که آنان درمان جسمی را با اعتقادات مذهبی می‌آمیختند. بیماری و جراحت اغلب غیرمترقبه‌اند. به‌همین دلیل، انسان‌های نخستین، همانند مردم بسیاری از تمدن‌های بعدی، بر این عقیده بودند که عامل این بیماری‌ها ارواح شیطانی یا خشم خدایان است. نخستین اطلاعاتی که درباره‌ی پزشکی ثبت شده از ناحیه‌ای میان‌رودان یا بین‌النهرین در عراق امروزی (بین رودهای دجله و فرات) به‌دست آمده است.
تاریخچه‌ی ظهور پزشکی، تبدیل‌شدن این حرفه به علم و موانعی که بر سر راه این حرفه وجود داشته است، داستان پر فراز و نشیب در مسیر تاریخ بشر است. تمامی اقوام انسانی از ابتدایی‌ترین دوران‌های خود باورهای پزشکی خاصی در مورد تولد و مرگ و بیماری‌ها داشته‌اند. به‌طوری‌که بیماری را ناشی از اراده‌ی خدایان یا خدا، قدرت جادوگران یا سایر منابع ماورای‌الطبیعه می‌دانستند و بنابراین، درمان را از آن دیدگاه دنبال می‌کردند. برخی از این عقاید تا دوران معاصر در غالب ایمان‌درمانی و مقبره‌های مقدس باقی مانده است. گرچه خیزش پزشکی علمی در هزاره‌ی اخیر بسیاری از این روش‌ها را ضعیف کرده است.
| ▲ | پزشکی پیش از تاریخ |
پزشکی پیش از تاریخ (Prehistoric medicine)، تاریخ نانگاشته و ثبت نشده‌ای پزشکی و استفاده از دارو توسط بشر، قبل از اختراع خط و پیدایش نگارش است. از آن‌جا که زمان اختراع خط، در هر فرهنگ و منطقه‌ی جهان، مختلف است، اصطلاح «پزشکی پیش از تاریخ»، طیف گسترده‌ای از زمان و دوره‌های حیات بشر را در بر می‌گیرد. بنابراین، تفسیر تاریخ نانوشته آسان نیست و مطالعه‌ی آن،به‌شدت متکی بر باستان‌شناسی (قطعات استخوانی باقی‌مانده و ابزارهای جراحی انسان اولیه) و انسان‌شناسی است. با استفاده از این فرآورده‌های این دو دانش می‌توان به نگرش انسان اولیه نسبت به مشکلات مربوط به بیماری و مرگ نزدیک شد. به‌نظر می‌رسد انسان، به‌محض این‌که به مرحله‌ای از استدلال رسید، توسط فرایند آزمون و خطا به نخستین تجربیات پزشکی خود دست زد. استفاده از گیاهان به‌عنوان مواد غذایی منجر به این شد که انسان به کشف خواص سمی و احتمالاً دارویی آن‌ها قادر شود. طب سنتی امروزی که شامل استفاده از محصولات گیاهی، یا گیاهان معطر در درمان بیماری‌هاست ریشه در این دوران دارد و هنوز هم ادامه دارد.
جمجمه‌ی که نشان‌دهنده‌ی شواهدی از سوراخ‌شدن (Trepanning) آن است.
انسان اولیه در مورد مرگ و بیماری به‌عنوان پدیده‌های طبیعی می‌نگریست. بیماری‌های رایج مانند سرماخوردگی یا یبوست، به‌عنوان بخشی از وجود پذیرفته شده و با استفاده از داروهای گیاهی در دسترس درمان می‌شدند. در مورد بیماری‌های جدی و ناتوان‌کننده عقیده‌ی کاملاً متفاوتی ایجاد شد و علت آن‌ها را ریشه در منابع غیرطبیعی می‌دانستند. بشر اولیه این بیماری‌ها را ناشی از طلسم‌شدن توسط دشمن، ملاقات با دیوی بد نهاد یا کار خدایان در اثر گناه یا جرم می‌پنداشتند. به این صورت که آن‌ها چیزی یا کرمی به درون بدن فرد فرستاده‌اند یا چیزی را از بدن او ستانده‌اند، همچون روح بیمار. برای درمان به‌کار گرفته شد. در این موارد تطمیع روح سرگردان برای بازگشت به زیستگاه خود در درون بدن یا با استفاده از عصاره‌ها و محلول‌های جادویی یا استفاده از ضد طلسم‌ها، مکش از بدن و سایر روش‌ها بود.
گرچه پیشینه‌ی ثبت‌شده‌ای از گیاهانی که برای مقاصد دارویی استفاده می‌شدند وجود ندارد، اما شواهدی وجود دارد که انسان اولیه پس از طی نسل‌ها و در پی آزمون و خطا به خواص دارویی برخی گیاهان پی برد. در این میان، گیاه رزماری احتمالاً، یکی از این گیاهان است، که از دوران ماقبل تاریخ به‌علت اثرات دارویی مورد استفاده قرار می‌گرفته است.
| ▲ | تمدن‌های نخستین |
...
| ▲ | امپراتوری‌های یونان و رُم |
| ▲ | پزشکی قرون اوسطا |
...
| ▲ | رنسانس و آغاز دوره‌ی مدرن |
| ▲ | قرن نوزدهم: ظهور پزشکی مدرن |
...
| ▲ | پزشکی قرن بیستم و فراتر از آن |
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ پزشکی
