|
تاریخ پنهان جنگ
اسناد محرمانه جنگ افغانستان
فهرست مندرجات
◉ بوش، اوباما و ترامپ مقصر اصلی جنگ در افغانستان
◉ يادداشت‌ها
◉ پی‌نوشت‌ها
◉ جُستارهای وابسته
◉ سرچشمه‌ها
.
بوش، اوباما و ترامپ
مقصران اصلی جنگ در افغانستان
روزنامه‌ی واشنگتن‌پُست به ۲۰۰۰ صفحه اسناد محرمانه‌ی دولت آمریکا درباره‌ی جنگ افغانستان دست پیدا کرده است. اسنادی که نشان می‌دهد چه‌طور طی ۱۸ سال گذشته دولت‌های مختلف در کاخ‌سفید برای «موفق نشان‌دادن» طولانی‌ترین جنگ در تاریخ آمریکا حقایق را از مردم این کشور پنهان کرده‌اند.
در این اسناد که واشنگتنپست می‌گوید برای دسترسی به آن‌ها به‌مدت سه سال در دادگاه با استناد به قانون «جریان آزاد اطلاعات» جنگیده، صدها درجه‌دار نظامی و مقام دولتی طی مصاحبه با بازرسان دولتی از نظر خود درباره‌ی علت ناکامی در جنگ افغانستان سخن گفته‌اند و در مجموع این جنگ را «غیرقابل فتح» توصیف کرده‌اند.
کریگ ویتلاک و لسلی شاپیرو، خبرنگاران تحقیقی واشنگتنپست که در همکاری با ارمند امام‌جمعه، گزارشگر گرافیکی-تصویری که دوشنبه نهم دسامبر، مجموعه این اسناد را در گزارشی مفصل منتشر کردند در پیشگفتار نوشته‌اند: «گنجه‌ای پُر از اسناد محرمانه‌ی دولتی که واشنگتنپست توانسته به آن‌ها دسترسی پیدا کند نشان می‌دهد مقام‌های دولت آمریکا طی ۱۸ سال گذشته چه‌طور در بیان حقایق پشت جنگ افغانستان ناکام مانده‌اند. و این‌که چه‌طور با بیانیه‌های زیبا این حقیقت غیرقابل انکار را از مردم پنهان کردند؛ این‌که پیروزی در جنگ افغانستان ممکن نیست.»
این اسناد که شامل حدود ۴۰۰ مصاحبه با افراد مسئول در جنگ افغانستان و هم‌چنین یادداشت‌های دونالد رامسفلد، وزیر دفاع وقت آمریکا است به گفته گزارشگران واشنگتنپست حکایت از این دارد که چه‌طور حقایق در تضاد با گفته‌های «روسای جمهور آمریکا، وزرا، دیپلمات‌ها و ژنرال‌ها» بوده است.
بسیاری از افسران و ژنرال‌ها در این مصاحبه‌ها که در جریان تحقیق و تفحص مفصل بازرس ویژه‌ی آمریکا در امور بازسازی افغانستان (سیگار) صورت گرفته و نام «درس‌های آموخته‌شده» (Lessons Learned) به مجموعه آن‌ها داده شده، از «عدم شناخت آمریکایی‌ها از افغانستان؛ از علل زمینه‌ساز فساد دولتی در این کشور» و دلایل آشکاری که موفقیت در جنگ افغانستان را نمایان می‌کرده سخن گفته‌اند اما محتوای این مصاحبه‌ها تا پیش از این محرمانه نگه‌داشته شده بود.
| ▲ | ما در افغانستان شکست خوردیم! |
در یکی از مصاحبه‌های این مجموعه جیمز دابینز، نماینده‌ی ویژه آمریکا در افغانستان و پاکستان (۲۰۱۴-۲۰۱۳) گفته: «ما کشورهای فقیر را اشغال نمی‌کنیم که آن‌ها را ثروتمند کنیم؛ ما به دیکتاتوری‌ها حمله نمی‌کنیم که آن‌جا دموکراسی جاری کنیم؛ بلکه ما به کشورهای پرخاشجو و خشن حمله می‌کنیم تا آن‌جا صلح برقرار کنیم و آن‌چه آشکار است در انجام این ماموریت در افغانستان ناکام ماندیم.»
| ▲ | با این‌همه پول، فساد اجتناب‌ناپذیر است |
رایان کروکر، سفیر سابق آمریکا (۲۰۱۲-۲۰۱۱) در افغانستان در یکی از این مصاحبه‌ها که از سوی دفتر بازرس کل آمریکا صورت گرفته گفته: «شما نمی‌توانید این حجم از پول را به‌یک دولت نوپا و جامعه‌ی در حال شکل‌گیری تزریق کنید و انتظار داشته باشید که فساد روی ندهد. چنین چیزی محال است.»
| ▲ | ما افغانستان را نمی‌شناسیم |
داگلاس لوت، مقام ارشد سابق کاخ‌سفید در ارتباط با جنگ افغانستان که بسیاری او را «پیر (سزار) جنگ» می‌خوانده‌اند و در هر دو دولت جرج دبلیو بوش و باراک اوباما در این سمت حضور داشته به مصاحبه‌کنندگان پروژه «درس‌های آموخته‌شده» در سال ۲۰۱۵ گفته: «ما به‌طور بنیادی از شناخت افغانستان بازماندیم - ما از آن‌چه می‌کردیم سر در نمی‌آوردیم.»
واشنگتنپست نوشته: «ده‌ها مقام آمریکایی و افغان در خلال این مصاحبه‌ها اذعان کردند که بسیاری از سیاست‌ها و برنامه‌های واشنگتن - از آموزش پلیس و نظامیان افغان گرفته تا جنگ با کشت و تجارت تریاک - از ابتدا محکوم به شکست بود چرا که بر اساس مفروضات خام و بدون درک و شناخت این کشور طراحی شده بود».
روزنامه‌ی واشنگتنپست می‌گوید به‌علت اخبار مربوط به توافق قریب‌الوقوع میان آمریکا و طالبان این اسناد را حتی پیش از مجوز نهایی دادگاه برای انتشار علنی منتشر کرده است تا افکار عمومی را نسبت به حقایق پنهان آگاه کند چرا که به‌عقیده‌ی این نشریه هر سه دولت بوش، اوباما و ترامپ تلاش کرده‌اند که حضور نظامی آمریکا در افغانستان را «موجه و موفق» جلوه دهند در حالی‌که بنا بر اظهارات کسانی که «دستی بر آتش داشته‌اند» نافرجامی این جنگ که طولانی‌ترین نبرد تاریخ آمریکاست از سال‌ها قبل مشخص بوده است.
| ▲ | فساد اجتناب‌ناپذیر؛ سوخت هواپیما در بازار سیاه کابل |
یکی از بخش‌های مهم این اسناد مربوط به اظهارنظر مقام‌ها و حاضران در جنگ افغانستان نسبت به‌دلایل زمینه‌ساز فساد گسترده در این کشور طی ۱۸ سال گذشته است.
«بر خلاف این ادعا که آمریکا همواره گفته قصد مملکت‌‌سازی در افغانستان ندارد، واشنگتن سخت مشغول همین کار بود؛ افغانستان را با سرازیر کردن پول هنگفت که قابلیت جذب آن را نداشت به‌سوی نابودی و ساقط‌شدن سوق داد. این منابع به‌قدری بیش از حد بودند که دامنه ارتشأ، کلاه‌برداری و اختلاس را بی‌حد و نهایت کرده بود.»
«(برای مثال) یکی از مشاوران نظامی آمریکایی که در یک پایگاه هوایی در افغانستان خدمت می‌کرد در یکی از مصاحبه‌ها گفته بود بسیاری از افغان‌های مشغول به‌کار در این پایگاه بوی بنزین می‌دادند چرا که سوخت هواپیما را برای فروش در بازار سیاه می‌دزدیدند.»
داگلاس لوت، ژنرال سابق ارتش آمریکا و ارشدترین مسئول امور جنگ افغانستان در کاخ سفید تحت ریاست جرج دبلیو بوش و باراک اوباما در مثالی دیگر از اتلاف بودجه و «نابخردانه» صرف‌کردن آن گفته: «به‌خاطر دارم که لشکر مهندسی ارتش آمریکا یک مقر فرماندهی برای پلیس یکی از شهرها ساخته بود که دری شیشه‌ای و فضای باز آتریوم مانندی داشت... رئیس پلیس حتی بلد نبود در را چه‌طور باز کند. (بنده خدا) تا کنون با این مدل دستگیره در روبه‌رو نشده بود... این برای من نمادی از همه آن‌چیزی بود که در افغانستان می‌خواستیم انجام دهیم.»
در سندی دیگر از این مجموعه جردن سلمن، از کارمندان نمایندگی ایالات متحده آمریکا برای توسعه بین‌المللی (یو اس اید - USAID) گفته: «ما با مردمی کار می‌کردیم که هنوز فکر می‌کردند شاه بر سر کار است. از اشغال (افغانستان) توسط شوروی سابق خبر نداشتند و از بودن ما (آمریکا) در کشورشان هم بی‌خبر بودند. مردمانی که هنوز از پول برای معاملات روزمره استفاده نمی‌کردند بلکه هنوز از داد و ستد مستقیم اجناس سود می‌بردند. ما تکنولوژی قرن ۲۱ را به‌جایی که به‌عصری دیگر تعلق داشت برده بودیم.»
| ▲ | وهم و خیال به‌جای عقل سلیم |
در میان این ۲۰۰۰ صفحه سند که واشنگتنپست آن‌ها را روز دوشنبه، نهم دسامبر یک‌جا منتشر کرده مصاحبه‌های فراوانی به درک نادرست برنامه‌ریزان آمریکایی از واقعیات جامعه افغانستان اشاره دارد.
ریچارد کرامر، از مسئولان ارشد سابق امور افغانستان در موسسه‌ی «موقوفه‌ی ملی برای دمکراسی» در جریان یکی از مصاحبه‌ها به بازرسان دولتی گفته: «کارمندان بوروکرات افغانستان بیش‌تر به ساختار کمونیستی و سوسیالیستی گرایش دارند چرا که در ذهن آن‌ها آخرین‌بار که دولت به‌عنوان یک موسسه در کشورشان کارایی داشت مربوط به دوران حضور شوروی کمونیستی است.» (افغانستان از سال ۱۹۷۸ تا سال ۱۹۹۲ تحت سیطره دولت‌های چپگرا و منسوب اتحاد جماهیر شوروی سابق بود که این کشور را اشغال کرده بود)
با وجود این آقای کرامر در جای دیگری به «خشک‌مغزی و یک‌دندگی مقام‌های آمریکایی درگیر جنگ افغانستان هم اشاره کرده و آن‌را هم یک دلیل اساسی شکست در افغانستان برشمرده است.
"همه ما نیت‌‌مان خوب بود... اما در میان ما فراون بودند کسانی که از خود متشکر و بسیار مغرور و مطمئن از دانسته‌های خود بودند. آن‌ها بر اصول تجارت آزاد اصرار داشتند و همین موجب شده بود که ما از درک واقعیت و ایجاد توازن میان ایده‌ها و واقعیت‌ها باز بمانیم و به نیاز واقعی افغانستان بی‌توجهی کنیم.»
کریگ ویتلاک و لسلی شاپیرو، خبرنگاران تحقیقی واشنگتنپست در بخش دیگری از این گزارش تحقیقی بسیار مفصل و مملو از پاورقی نوشته‌اند: «وقتی پای اقتصاد به میان می‌آید آمریکا اغلب افغانستان را به‌عنوان یک بستر آزمایشی انگاشته و در مواجهه با این کشور به‌جای استفاده از عقل سلیم به مباحث تئوریک توجه کرده است. اعطاکنندگان کمک‌های مالی اغلب اصرار داشته‌اند که بخش مهمی از کمک‌های آن‌ها صرف برنامه‌های آموزشی شود. غافل از این واقعیت که افغانستان هنوز یک جامعه بزرگ کشاورزی و دامداری محسوب می‌شود و برای این همه فارغ‌التحصیل اصولاً شغلی وجود ندارد».
یک افسر ویژه‌ی آمریکایی در همین رابطه به مصاحبه‌کنندگان سیگار گفته: «ما مدارس جدید را در جوار مدارس خالی احداث می‌کردیم. کاری که با عقل جور در نمی‌آمد... چرا که افغان‌ها به‌وضوح به ما گفته بودند که آن‌ها مدرسه نمی‌خواهند. آن‌ها به کودکان خود نیاز دارند تا گله را چوپانی کنند.»
| ▲ | کلنجار با آمار کشته‌شدگان؛ ۱۵۷ هزار نفر |
بنا بر گزارش پنتاگون، از زمان لشکرکشی آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ تاکنون ۷۷۵ هزار سرباز آمریکایی به افغانستان اعزام شده‌اند. از میان آن‌ها ۲۳۰۰ سرباز کشته و ۲۰۵۸۹ نفر مجروح شده‌اند.
در بخشی از گزارش واشنگتنپست آمده: در خلال جنگ ویتنام یکی از کارهایی که ژنرال‌ها کردند این بود که با ایجاد شک و شبهه در آمار کشته‌شدگان جنگ را موفق و رو به پیروزی معرفی کنند. بارزترین آن آمار اعلام شده از «تلفات انسانی دشمن» بود که پنتاگون از آن به‌عنوان شاخص موفقیت یاد می‌کرد.
در افغانستان اما، به‌غیر از موارد معدودی، پنتاگون از انتشار تعداد کشته‌شدگان طفره رفته هرچند آن‌طور که مصاحبه‌کنندگان دولتی دریافته‌ا‌ند پنتاگون بارها آمارهایی را اعلام کرد که یا برای جلوه عمومی پیرایش شده بودند یا کاملاً غلط بودند و مقام‌ها هم از آن مطلع بودند.
بنابر جدولی که واشنگتنپست به نقل از پنتاگون و چند موسسه و نهاد دولتی و غیردولتی منتشر کرده جنگ افغانستان از زمان آغاز، یعنی سال ۲۰۰۱، تاکنون بیش از ۱۵۷ هزار کشته برجای گذاشته است.
از این میان، سهم اصلی به نیروهای پلیس و امنیتی افغانستان می‌رسد که طی ۱۸ سال گذشته ۶۲۱۲۴ نفر را از دست داده است.
طالبان با از دست‌دادن ۴۲۱۰۰ رتبه‌ی سوم در این جدول را دارد چرا که آمار قربانیان غیرنظامی در این گزارش ۴۳۰۷۴ نفر است.
بنابر گزارش وزارت دفاع آمریکا، وزارت خارجه این کشور و هم‌چنین آژانس توسعه‌ی بین‌المللی آمریکا، واشنگتن طی ۱۸ سال گذشته رقمی میان ۹۳۴ تا ۹۷۸ میلیارد دلار - یعنی حدود یک تریلیون دلار - در افغانستان هزینه کرده است.
اگرچه طی ۱۸ سال گذشته آمارهای بسیاری در افغانستان، آن‌هم به‌طور چشمگیری جابه‌جا شده‌اند اما آن‌طور که گزارشگران واشنگتنپست با توجه به این اسناد متذکر شده‌اند این است که «دستاوردها در مقایسه با هزینه‌ها» قابل توجه نبوده به‌طوری که برخی از اقتصاددانان گفته‌اند مطمئن نیستند که اگر آمریکا این‌همه سرمایه را به افغانستان سرازیر نمی‌کرد وضع این کشور امروز بدتر از آنی می‌شد که هست.
یکی از مصاحبه‌شوندگان در همین رابطه به دفتر بازرس ویژه‌ی آمریکا در بازسازی افغانستان (سیگار) گفته بوده افغانستان حتی پس از غرق‌شدن در زیر این همه میلیون دلارهای آمریکایی هنوز وضعیتی چون آلمان نازی در سال ۱۹۵۱ دارد.
سالی‌که جنگ جهانی دوم رسماً پایان یافت و آلمان پس از شکست متحدین برابر متفقین با کشوری به‌شدت تخریب شده روبه‌رو شد به‌طوری که بسیاری می‌گویند با پایان جنگ جهانی دوم حتی یک دیوار یک متری سالم در برلین باقی نمانده بود.
[▲] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانش‌نامه‌ی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[▲] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[▲] جُستارهای وابسته
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
