مجلۀ آریانا
(نشريه انجمن تاريخ افغانستان)
فهرست مندرجات
[دایرةالمعارف بزرگ اسلامی] [مجلۀ آریانا]
[↑] مجلۀ آریانا
آریانا، مجله‌ای تاریخی، ادبی و تحقیقی از انتشارات انجمن تاریخ افغانستان که از بهمن ۱۳٢۱ ش انتشار آن آغاز گشت. بنیادگذار و نخستین مدیر آن، احمدعلی کهزاد از استادان تاریخ‌شناس افغانستان بود و در سالهای بعد مدیریت آن به عهدهٔ افراد دیگری گذاشته شد.
هدف از انتشار این مجله در نخستین شمارهٔ سال اول آن، روشن ساختن گوشه‌های تاریخ افغانستان، تاریخچهٔ زبان ملی، جغرافیا و اعلام جغرافیایی آن کشور، مسائل ادبی، سکه‌شناسی، باستان‌شناسی، کتیبه‌شناسی، کتاب‌شناسی، شناخت فرهنگ مردمی (فولکلور)، نژادشناسی و موضوع‌هایی از این‌گونه یاد شده است؛ لیکن بخش عمدۀ مندرجات آن را مقالات تاریخی تشکیل می‌دهد. در سالهای یکم و دوم، خلاصة هر مقاله به زبان فرانسه نیز منتشر می‌گردید، لیکن این روش در سالهای بعد دنبال نشد. در شمارهٔ ٤ سال ٢۶ (۱۳٤۶-۱۳٤٧ ش) مدیر مسئول مجله، علی رضوی، فهرست مندرجات ٢۵ سالهٔ این مجله را برحسب موضوع گردآوری کرده است. در این فهرست، شمار مقالات تاریخی در طی این ربع قرن ٢۵۳ است و بالاترین رقم را نسبت به ساير موضوعها داراست. بیشتر مقالات آریانا به قلم دانشمندان افغانی همچون احمدعلی کهزاد، عبدالحی حبیبی، سرور گویا اعتمادی، خلیل‌الله خلیلی، مایل هروی و ملکالشعراء بیتاب است؛ لیکن آثار دانشمندان کشورهای دیگر، بهویژه ایرانیان نیز در آن آمده است. از ایرانیانی که مقالاتی در این نشریه دارند می‌توان محمد قزوینی، مجتبی مینوی، سعید نفیسی، کریم کشاورز، احمد گلچین معانی، محمدابراهیم باستانی پاریزی و جز اینان را نام برد. گذشته از آثار معاصران، گزیده‌هایی از متون تاریخی و ادبی پیشینیان که بیش و کم ارتباطی با افغانستان دارد، در شماره‌های گوناگون این مجله درج گردیده است. آریانا را از لحاظ مقالات و مطالب و همچنین به دلیل ادامهٔ انتشار در بیش از ۳۰ سال متوالی می‌توان مهمترین مجله‌ای دانست که در افغانستان منتشر گردیده است.
ترتیب انتشار، شمارهٔ اول آریانا در دلو (بهمن) ۱۳٢۱ ش. منتشر گردیده و در سال اول جمعاً ۱٢ شماره تا جدی (دی) ۱۳٢٢ش نشر شده است. روش انتشار در سالهای بعد بوده است. از سال اول تا سال ٢٤ (۱۳٢۱-۱۳٤۵ ش)، مرتباً در هر سال ۱٢ شماره منتشر شده لیکن از سال ٢۵ (۱۳٤۵ ش) به بعد ۶ شماره (دو ماه یک شماره) نشر گردیده است. انتشار مجلهٔ آریانا پس از تغییر نظام سیاسی افغانستان در ثور (اردیبهشت) ۱۳۵٧ ش، با انحلال انجمن تاریخ افغانستان متوقف شد، اما دایرةالمعارف به صورت بخشی از آکادمی علوم افغانستان هنوز فعالیت می‌کند. خراسان که ظاهراً جانشین آریانا شده است، از ۱۳۶۰ ش، به انتشار آغاز کرده، ۳ ماه یکبار از سوی بخش دری انستیتو زبان و ادبیات آکادمی علوم به زبان فارسی دری منتشر می‌شود.[۱]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی ارسال شده است.
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- آل‌داود، سیدعلی، آریانا (مجله)، شماره مقاله: ۱٧٧، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد اول
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، جلد اول؛ برگرفته از مآخذ زير:
□ آریانا، "مرام آریانا"، آریانا، س ۱، شمـاره ۱ (دلو ۱۳٢۱ ش)؛ افشار، فهرست مقالات فارسی، ۱/مقدمه، ٢/مقدمه، ۳/مقدمه؛ دایرةالمعارف آریانا؛
□ رضوی، علی، «فهرست ٢۵ سالهٔ مجلهٔ آریانا» آریانا، س ٢۶، شمـاره ٤ (۱۳٤٧ ش).
