از: نعمت حسينی
مولانا خال‌محمد خسته (زاده در سال 1282 خ - درگذشت در سال 1352 خ) شاعر، نویسنده، تذکره نگار، خطاط و ژورنالیست توانای افغانستان بود.
خال‌محمد خسته فرزند ملا رستم در سال 1320 ق در دهکده ی دهباز ختلان بخارا زاده شد.
بعد از پنج سال سکونت در بخارا، عازم مزار شریف گردید. در مزار شریف، پس از حفظ قران مجید توجه به علوم عربی نموده از اساتید روزگار قراءت مبادی کتب فقه و عقاید را آموخت و در سال 1381 ق برای فراگیری دانش عازم هند شد و در آن جا تحصیل نمود.
مولانا خسته چون در روزگاران کودکی خط نستعلیق را از پدر قدری آموخته بود، در هند، خلال آموزش و کسب دانش، نزد خطاط معروف هندمنشی عبدالغنی یاقوت رقم دهلوی اساسات خطوط نسخ و نستعلیق را نیز فراگرفت. در این زمان وقتی مدرسه ی اسدیه در مزارشریف تاسیس شد، در آن جا به مدت شش سال به آموز گاری پرداخت. پس از آن در مکتب متوسطه آموز گار دینیات مقرر شد.
از سال 1360 ق در مدرسه خواجه خیران به تدریس غیر رسمی مصروف شد. در آخر سال 1327 ق از طرف اهالی شهر مزار شریف به وکالت دوره ی هفتم شورا انتخاب شد.
خسته در سال 1332 خ تا اول میزان 1343 خ مامور فروشات کتب(کتاب فروشی) ابن سینا از طرف مالک آن مقرر شد و در سال 1335 خ «دخسته کتانخانه» را در جاده ی میوند باز نمود. مولوی خال‌محمد خسته، در کابل چشم از جهان بست.
از آثار مولوی خسته می توان از این ها یاد کرد:
1 ـ مجموعه ی اشعار در شش جلد و انتخاب از آنها در دو جلد.
2 ـ معاصر ین سخنور.
3 ـ خطاطان قرن یازده الی دوازه هجری.
این هم نمونه ی شعر او:
غزل
قدرت ایجاد است طبعت در طلب کاهل مباش
نقد حالی است نسیه بار مسقل مباش
رشته ی در مجمع اضداد دارد اتحاد
غافل ار کیفیت آب و گل مباش
گر زچشم ابر افتی در دل دریا نشین
تشنه ی کام بحر در آغوش چون ساحل مباش
نا رسایی سعی جز فقدان استعدادنیست
مرد همت باش و در اندیشه مشکل مباش
دیده ام در عرض استغنا ظهور احتیاج
رفته از دیده دور از استان دل مباش
انجمن سازی به کار صاحب دولت است
زینهار از مردم برهمزن محفل مباش
حق به حجت غالیست و طالب حق هم قوی
عرض اندامی کن و مرعوب از باطل مباش
ای خزان افسرده و خسته در جهان بیدلی
از بهار عالم تحقیق خود غافل مباش
[يادداشتهای ويراستار]:
1- موصوف در سال 1352 در کابل چشم از دنیای فانی فرو بست.[*]
2- مولانا خال محمد خسته در سال 1282 هجری شمسی در ختلان بخارا متولد گردیده پدرش از ولایت پنجشیر و مادرش اهل بخارا بود.[*]
3- آشنايی با شخصيت های كلان افغانستان[*][**][***]
4- حدود ۴۰ سال پيش يك شخصيت فرهنگي نادر و برجسته در افغانستان داشتيم به اسم مولوي خال محمد خسته كه يكي از بيدل شناسان برجسته بود و نسخه شناس متبحري محسوب مي شد. چندتن از استادان و فضلاي وقت مانند استاد خليل الله خليلي يا دكتر انصاري و ديگران اهتمام خاصي به خرج دادند تا چاپ تقريباً كامل و آبرومندانه اي از ديوان غزليات ارائه دهند. ولي تمام نسخه پردازي ها و يادداشت برداري ها و تصحيح نمونه ها و تطبيق نسخه هاي خطي به عهده مولوي خال محمد خسته بود.[*]
جُستارهای وابسته
□
□
□
پيوند به بیرون
□
□
