بنیاد موقوفات محمود افشار، مؤسسه ای فرهنگی که در 1337 ش، براساس وقفنامة محمود افشار، ادیب و روزنامه نگار (متوفی آذر 1362)، ایجاد شد. هدف این بنیاد تألیف و چاپ کتابها و رساله هایی برای گسترش زبان فارسی، تحکیم وحدت ملی و پیشرفت کشور بود (مادة 25 وقفنامه ). بنیاد فقط به چاپ کتابهایی در زمینة ادبیات فارسی ، جغرافیای تاریخی و تاریخ ایران پرداخته و کتابهای ارزشمندی نیز در این باره چاپ و منتشر کرده است. در شورای تولیت این بنیاد، رئیس مجلس، رئیس دیوانعالی کشور، وزیر فرهنگ، وزیر بهداری و رئیس دانشگاه تهران به عنوان متولیان مقامی در کنار متولیان منصوص و منسوب حضور دارند ( ناموارۀ دکتر محمود افشار، ج 1، صفحات مقدماتی). طبق مادة 34 وقفنامة اول، علاوه بر تألیف و ترجمه و چاپ کتاب، مبلغی از سوی بنیاد به اهدای جوایز برای تشویق دانشمندان و دانش پژوهان، نویسندگان و شاعران اختصاص دارد.
اهدای جایزه با عنوان "جایزۀ تاریخی و ادبی دکتر محمود افشار برای زبان فارسی و وحدت ملی ایران" به شخصی که دارای آثار شعری یا نثری برجسته یا تحقیقات ارزشمند باشد و کاملاً با مقاصد واقف مطابقت داشته باشد تعلق می گیرد. از 1368 ش، اعطای جایزه آغاز شده و تا به حال به دانشمندان ایرانی و خارجی مانند نذیر احمد از هند، غلامحسین یوسفی از ایران، امین عبدالمجید بدوی از مصر، محمد دبیرسیاقی از ایران، ظهورالدین احمد از پاکستان ، جان هون نین از چین ، کمال عینی از تاجیکستان و منوچهر ستوده از ایران جایزه داده شده است (همان، ج 7،ص 10 مقدماتی؛ بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، ص 5، 9، 12، 16).
منابع: بنیاد موقوفات دکتر محمود افشار، جایزه های ادبی و تاریخی دکتر محمود افشار یزدی، تهران 1376 ش؛ ناموارۀ دکتر محمود افشار، چاپ ایرج افشار، تهران، ج 1، 1364 ش، ج 7، 1372 ش.
منیژه ربیعی، [دانشنامۀ جهان اسلام]
