ثريا طرزی (زادۀ ۲۴ نوامبر ۱۸۹۷ م - درگذشت ۲۰ آوریل ۱۹۶۸ م)، که شه‌بانو يا ملکه افغانستان و همسر شاه امان‌الله بود، پيشگام‌ترين زن تجددخواه در اين کشور است.
زندگينامه
ثریا طرزی، دختر محمود طرزی، در ۲۴ نوامبر ۱۸۹۷، در دمشق در خانوادۀ نامور و دانش‌پرور طرزی بدنیا آمد. تبار او به سردار پاینده‌محمد خان پسر حاجی جمال خان بارکزایی[۱] می‌رسید[۲] پدربزرگ او که سردار غلام‌محمد خان طرزی نام داشت، مخالف امير عبدالرحمان خان بود و در عهد پادشاهی عبدالرحمن خان، او همراه با خانواده‌اش به هند بریتانیایی تبعيد شد. چندی بعد، آنها به قلمرو ترکيه عثمانی رفتند و در شام می‌زيستند. وقتی امير عبدالرحمان خان درگذشت، امير حبيب‌الله خان شاه شد و راه ملايم‌تری با مخالفان پدر در پيش گرفت. در نتيجه، محمود طرزی با خانواده‌اش به کابل باز آمد. در اين ايام، دو پسر شاه (شهزاده امان‌الله و برادرش شهزاده عنایت‌الله) مجذوب دو دختر زیباروی محمود طرزی شدند و هر کدام را که پسندیدند برای خود به زنی گرفتند.[٣] بدين ترتيب، ثريا، در سال ۱۹۱۲ میلادی، با شهزاده امان‌الله (که بعداً شاه افغانستان شد) ازدواج کرد.
ملكه ثريا، خانم شاه امان‌الله، اولين زنی است كه رفع حجاب كرد. او به نقش زنان در اجتماع معتقد بود و در اين راستا فراوان كوشيد. رساله‌ى "زن اسلام" را نوشت. در تاسيس "ارشادالنسوان" و "انجمن حمايت از نسوان" نقش اساسی داشت. در سفر مشهور غازى امان‌الله به اروپا، او را همراهى می‌كرد. نماينده‌ى مجله "هوهلو" در پاريس بعد از مصاحبه با ملكه ثريا نوشت:
- "من با خيلى از ملكه‌ها و زنان درجه اول مقامات مصاحبه كرده‌ام ولى كمتر زنى را به متانت و ذهانت (زرنگی و تيزهوشی) و معلومات ملكه‌ى افغانستان ديده‌ام. از اين ملاقات مرا يقين حاصل شد، محيط افغانستان كه چنين ملكه‌اى می‌پروراند، مستعد و قابل همه گونه ترقى و همدوش با ممالك مترقى دنيا می‌باشد."[غازی امان‌الله بر سينه سپيد تاريخ جاودانه است، روزگاران، شمـاره دوم (٢٨ اسد ١٣٨٢- ١٩ اگست ٢٠٠٣)]
سرانجام، ملکه ثریا در ۲۰ آوریل ۱۹۶۸ در سن هفتاد سالگی در رم ایتالیا درگذشت.
فرزندان:
از پيوند زناشويی شه‌بانو ثريا و شاه امان‌الله ده فرزند (شش دختر و چهار پسر) زاده شدند:
- شاهدخت آمنه‌بیگم
- شاهدخت عابده‌بیگم
- شاهزاده سيف‌الله (در کودکی درگذشت)
- شاهدخت دکتر ملیحه‌بیگم
- شاهزاده حمايت‌الله (در کودکی درگذشت)
- ولیعهد رحمت‌الله خان
- شاهدخت عادله‌بیگم
- شاهزاده احسان‌الله
- شاهدخت هندیه
- شاهدخت ناجیه‌بیگم[برگرفته از گفتگوی آقای محمداعظم سيستانی با شاهدخت هنديه]
يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامۀ آريانا توسط مهديزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.پيوست‌ها
پيوست ۱: کانديد آکادميسين محمداعظم سيستانی، زندگينامۀ ملکه ثریا ملقب به شاه خانم
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
پی‌نوشت‌ها
[۲]- سرواژۀ ثريا طرزی، دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
[۳]- رهنورد زرياب در گفتگو با سيروس علی‌نژاد، چرخشگاه تجدد در افغانستان، بخش دوم، سايت بخش فارسی بی بی سی
[۴]-
[۵]-
[۶]-
[٧]-
[۸]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
جُستارهای وابسته
منابع
□
پيوند به بیرون
□
□
<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>
