جنایت علیه بشریت (Crime against humanity)، به جنایت وسیع و سیستماتیک و یا اعمال خشونت علیه قربانیان بی‌شمار گفته می‌شود[۱].
تفاوت جنایت علیه بشریت با اقدامات خشونت‌آمیز اتفاقی در این است که با فراوانی زیاد، مقیاس بالا و بطور سیستماتیک و سازمان یافته‌ای علیه جمعیت غیرنظامی صورت می‌گیرد. ریشه این اصطلاح به جنگ جهانی اول و قوم‌کشی ارمنی‌ها توسط عثمانی باز می‌گردد. چنین جنایتی معمولا بطور فردی صورت نمی‌گیرد بلکه بخشی از یک برنامه و یا سیاست وسیعتر برای حمله به غیرنظامیان است، گرچه عاملان آن ممکن اسـت به دلایل شـخصی مرتکب آن شــوند[٢].
مطابق قوانین بین‌المللی جنایت علیه بشریت یک جنایت بین‌المللی است که قربانیان آن نه فقط افرادی هستند که مستقیما تحت تاثیر آن قرار می‌گیرند بلکه وجدان بشـری را نیز شامل می‌شود. چنین جنایاتی شامل قتل، نابودی، برده‌گیری، اخراج، حبـس، شـکنجه تجـاوز و آزار و اذیـت به دلایل ســیاسی، نـژادی و مذهبـی اســت[۳].
منشور سال ١٩۵٠ دادگاه نظامی بین‌المللی نورمبرگ مشخصا مقوله "جنایت علیه بشری" را در قوانین بین‌المللی گنجاند و مجازات‌هایی برای آن تعیین نمود. عاملان چنین جنایاتی مشمول مجازاتهای کیفری می‌شوند[دایره المعارف روابط بین الملل و سیاست جهانی]. نمونه‌های اخیر جنایت علیه بشریت شامل این موارد می‌شود: استفاده عراق از سلاح‌های شیمیایی علیه سربازان ایرانی و غیرنظامیان کرد در طی جنگ ١٩٨٠ تا ١٩٨٨ ایران و عراق، قوم‌کشی مسلمانان بوسنی توسط صربها، قوم‌کشی در کامبوج و قوم‌کشی جاری در استان دارفور در غرب سودان.[۴]
نمونه‌های اعلام نشده‌ای از جنايت عليه بشريت در مورد افغانها هم وجود دارد که به‌طورکلی می‌توان به برخی از مصاديق زير اشاره کرد:
- جنايات رژيم دمکراتيک خلق افغانستان در زمان حاکميت عليه مردم افغانستان.
- جنايات روسها در زمان دولت اتحاد جماهير شوروی بطور سیستماتیک و سازمان یافته‌ای علیه ملت افغانستان.
- آزار، شکنجه و کشتار غيرنظاميان و قوم‌کشی در زمان حاکميت مجاهدين افغان.[۵]
- آزار، شکنجه و قتل غيرنظاميان و قوم‌کشی در زمان امارت طالبان.
- آزار، شکنجه و حتی کشتار آوارگان افغان در جمهوری اسلامی ايران.
- کشتار وسيع غيرنظاميان افغانستان توسط حملات نظامی قوای ناتو به‌رهبری آمريکا در اين کشور (بويژه چنان که از قراين بر می‌آيد، در اين حملات به‌بهانۀ حضور طالبان و القاعده، نسل‌کشی پشتون‌ها مدنظر آنها است).
يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامۀ آريانا توسط مهديزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
پی‌نوشت‌ها
[۲]- همانجا، برگرفته از: دایرةالمعارف روابط بین‌الملل و سیاست جهانی
[۳]- ايضاً
[۴]- واژه‌نامه‌ی جامعه‌ی مدنی
[۵]- گروه‌های مختلف مجاهدين و شبه نظاميان بازمانده از دوران حاکميت حزب وطن به رهبری دکتر نجيب‌الله، در سال‌های بین ١٩٩١ و ٢٠٠٢ مردم غیرنظامی را ترور کرده و ده‌ها هزار نفر را کشتند. آنان همچنین اعضای بدن بسیاری از مردم را قطع کرده، زنان را به برده‌های جنسی تبدیل نموده و کودکان را به‌عنوان سرباز به جنگ فرستادند.
[۶]- در سال ٢٠٠٨ شورای امنیت سازمان ملل طی قطعنامه‌‌ی ۱۸٢٠ خشونت جنسی علیه زنان و دختران در درگیری‌های مسلحانه را جرم و جنایت خوانده و خواستار تعقیب قانونی عاملان آن شد. این مصوبه سرانجام پس از سال‌ها تلاش سازمان‌های حقوق بشر و زنان تحقق یافت. دیده‌بان حقوق بشر این اقدام را "تصمیمی تاریخی" خواند که با توجه به گسترش خشونت جنسی به‌عنوان اسلحه‌ی جنگی "سال‌ها پیش می‌بایست گرفته می‌شد."
در این مصوبه همچنین به‌طور صریح عنوان شد که "تجاوز و دیگر اشکال خشونت جنسی جنایتی جنگی می‌توانند به‌عنوان نوعی از جنایت علیه بشریت و مردم‌کشی قلمداد شوند". به این ترتیب شورای امنیت حداقل به‌طور غیرمستقیم مطرح کرد که در آینده دادگاه بین‌المللی در لاهه بررسی چنین پرونده‌هایی را در حیطه‌ی اختیار خود خواهد داشت.
دادگاه بین‌المللی لاهه و دو دادگاه ویژه‌ی دیگر در سازمان ملل، برای اولین بار در سال ۱۹۹۸ طی احکامی جانیان جنگی را محکوم کردند.
از اقدامات شورای امنیت در سال گذشته میلادی همچنین درخواست گزارشی از بان کی‌مون در رابطه با اجرای این مصوبه در کشورها و مناطقی بود که در آنها به‌طور سیستماتیک خشونت جنسی به‌عنوان اسلحه‌ی جنگی به‌کار گرفته می‌شود. از جمله این مناطق دارفور، برمه، لیبریا و جمهوری دموکراتیک کنگو بودند.
شورای امنیت تا سال ٢٠٠٠ اصولا توجهی به خشونت‌های جنسی در جنگ نداشت و پس از آن نیز بدون وجود قطعنامه‌ای به این موارد می‌پرداخت. دبیر کل سازمان ملل در بحث‌های مربوط به تصویب این قطعنامه در این باره گفت: خشونت جنسی نه تنها "امنیت زنان را به هنگام جنگ تهدید می‌کند، بلکه در دوران پس از جنگ نیز اِعمال می‌شود."
این قطعنامه تجاوز جنسی توسط سربازان حافظ صلح سازمان ملل را نیز در بر می‌گیرد. چنین مواردی از سوی سربازان سازمان ملل، به‌ویژه در قاره‌ی آفریقا، مشاهده شده است. دادگاه بین‌المللی جنایات جنگی: استثمار جنسی، جنایتی علیه بشریت، شهرزاد نیوز، ٦ امرداد ١٣٨٨
[٧]-
[۸]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
جُستارهای وابسته
□
□
منابع
□
پيوند به بیرون
□
□
<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>
