- پیشینه‌ی تاریخی
- دیدگاه
- وطایف و مسئولیت‌ها
- تشکیلات
- روسا، معاونین و اعضا
- شرایط عضویت
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[انتخابات در افغانستان] [کمیسیون شکایات انتخاباتی]
کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان (به انگلیسی: Independent Election Commission of Afghanistan با مخفف: IEC) نهادی است که طبق قانون اساسی افغانستان اجرا و نظارت بر انتخابات‌ها در افغانستان را بر عهده دارد[۱]. رئیس این نهاد مطابق قانون اساسی از طرف رئیس جمهور افغانستان تعیین می‌شود[٢].
در وبگاه این کمیسیون آمده است: «کمیسیون مستقل انتخابات و کمیسیون شکایات انتخاباتی نهادهای مستقل هستند که با در نظرداشت احکام قوانین نافذه کشور به‌ترتیب مسئولیت اداره، نظارت و رسیدگی به شکایات، تخطی‌ها و تقلبات انتخاباتی را عهده‌دار می‌باشد.»[٣]
[↑] پیشینه‌ی تاریخی
با سقوط رژیم طالبان، افغانستان با یک دگرگونی تاریخی روبرو شد. این تغییر، بر اساس موافقت‌نامه بُن آغاز گردید که در نتیجه آن، یک لویه‌جرگه اضطراری در تابستان سال ١٣٨۱ برای تأسیس ادارۀ انتقالی برگزار شد. سپس، لویه‌جرگه قانون اساسی برگزار گردید و قانون اساسی را در ١٣ جدی سال ١٣٨٢ تصویب کرد. به‌دنبال آن، نخستین انتخابات، برای انتخاب اولین رئیس جمهور منتخب افغانستان، در خزان سال ١٣٨٣، به پایه اکمال رسید. آخرین مرحله این تغییرات، گزینش یک قانون انتخاباتی جدید در ماه مه ٢٠٠۵ بود که راه را برای انتخابات شورای ملی (ولسی جرگه) و شوراهای ولایتی، در ٢٧ سنبله ١٣٨۴، هموار ساخت[۴].
در این راستا، کمیسیون مستقل انتخابات به‌عنوان یک نهاد مستقل، بی‌طرف و غیرجانبدار بر مبنای ماده ۱۵۶ قانون اساسی افغانستان، نخستین‌بار در سال ۱٣٨٣ خورشیدی، بانام «کميسيون موقت انتخابات افغان»، به‌منظور مدیریت و نظارت به‌هر نوع انتخابات بنیان گذاشته شد[۵].
تاکنون زیر نظر این نهاد، انتخابات ریاست جمهوری ۱۳۸۳، انتخابات ولسی‌جرگه و شوراهای ولایتی ۱۳۸۴، انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی ۱۳۸۸ و انتخابات ولسی‌جرگه ۱۳۸۹ برگزار شده است[٦].
[↑] دیدگاه
ديدگاه این کمیسیون، تقويت دمکراسی نو تأسيس از طريق برگزاری انتخابات، کوشش برای خدمات برگزاری انتخابات با کيفيت و جوابده، ترويج اعتماد و اطمينان در روند انتخابات و ساختن يک نهاد پايدار برای برگزاری انتخابات آزادنه است[٧].
[↑] وظایف و مسئولیت‌ها
کميسيون مستقل انتخابات افغانستان يک نهاد است که براساس قانون اساسی گماشته شده است. همچنان کميسيون مستقل انتخابات يک نهاد تخصصی مديريت انتخابات است که وظيفه اصلی اين نهاد انجام دادن انتخابات و همه‌پرسی مؤثر، شفاف و بی‌طرفانه است[٨]. با این حال، شرح وظایف این کمیسیون عبارتند از:
- تصویب دستورالعمل‌ها، برنامه‌های اداری، بودجه، مدیریت و برگزاری انتخابات.
- تصویب تقویم انتخاباتی.
- نظارت از مراحل ثبت نام، تهیه و تجدید فهرست رای‌دهندگان.
- تصدیق فهرست ابتدایی و نهایی نامزدان انتخابات.
- تعیین و تصدیق مراکز ثبت نام رای‌دهی، محلات رای‌دهی و شمارش آرا.
- اعلام نتایج ابتدایی و نهایی انتخابات.
- برنامه‌ریزی برای آگاهی‌دهی از انتخابات.
[↑] تشکیلات
کمیسیون مستقل انتخابات ۹ عضو به شمول یک رئیس و یک معاون دارد. دو عضو این کمیسیون زن هستند[۹].
[↑] روسا، معاونین و اعضا
رئیس، معاون و منشی (دبیر) کمیسیون، توسط خود اعضا انتخاب می‌شوند. اعضای کمیسیون حق شرکت در فعالیت‌های سیاسی، نظامی و اشتغال به وظایف دولتی و غیردولتی دیگر را ندارند.[*]
نخستین‌بار کميسيون مستقل انتخابات، براساس فرمان شماره ۲۱ رئيس جمهور به‌تاريخ يازدهم ثور (اردیبهشت) سال ۱۳۸۳، تشکيل شد و در تشکيل رهبرى خود ۷ عضو، به‌شمول يک رئيس و يک معاون داشت. فضل‌احمد معنوی، رئيس اين کميسيون و سناتور عبدالخالق حسینی پشه‌یی، معاون آن بود.[*]
در اسد (مردادماه) ۱٣۹٢، عبدالرحمن هوتکی، گُلالی اچکزی، شریفه زرمتی، احمدیوسف نورستانی، سریراحمد برمک، لیلا احراری، عزیز بختیاری، محمدحسین گرزیوانی و قاضی سلیمان حامد، از سوی رئیس جمهوری افغانستان به‌عنوان اعضای جدید کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان منصوب شدند[۱٠].
در انتخابات درونی اعضای کمیسیون مستقل انتخابات که میان ۹ عضو جدید این کمیسیون، برگزار شد، رقابت بین احمدیوسف نورستانی و سریراحمد برمک برای کسب مقام ریاست و بین عبدالرحمان هوتکی و قاضی سلیمان حامد برای کسب مقام معاون جریان داشت که در نتیجه یوسف نورستانی، به‌عنوان رئیس، عبدالرحمن هوتکی، به‌عنوان معاون و گُلالی اچکزی، به‌عنوان منشی (دبیر) این کمیسیون انتخاب شدند[۱۱].
در ۹ اسد ۱۳۹۲، اعضای جدید کمیسیون مستقل انتخابات مراسم تحلیف را در حضور حامد کرزی رئیس جمهوری اسلامی افغانستان، به‌جا آوردند.[۱٢]
[↑] شرایط عضویت
شرایط عضویت در کمیسیون مستقل انتخابات:
- داشتن تنها تابعیت افغانستان
- تحصیلات عالی
- تجربه کاری (برای لیسانس پنج سال و سند تحصیلی بالاتر از آن سه سال)
- تکمیل سن سی سالگی
- محکوم نبودن به جرایم ضد بشری و جنایت
- عضو نبودن در احزاب سیاسی در جریان وظیفه
افراد واجد شرایط می‌توانند خود را برای عضویت در کمیسیون نامزد کنند. کمیته گزینش از بین داوطلبان ۲۷ نفر را انتخاب و به رئیس جمهوری معرفی می‌کنند. رئیس جمهوری از بین نامزدان معرفی شده از سوی کمیته گزینش، ۹ نفر را به‌شمول دست‌کم دو زن، برای شش سال به‌عنوان اعضای کمیسیون تعیین می‌کند.
کمیته گزینش متشکل است از رئیس مجلس نمایندگان، رئیس مجلس سنا، رئیس دادگاه عالی، رئیس کمیسیون مستقل نظارت بر تطبیق قانون اساسی، رئیس کمیسیون مستقل حقوق بشر و یک نماینده از نهادهای جامعه مدنی فعال در بخش انتخابات.
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱: انتخابات افغانستان چگونه برگزار می‌شود؟
پيوست ٢: ترکیب و صلاحیت‌های نهادهای انتخاباتی افغانستان
پيوست ۳: متن کامل قانون انتخابات افغانستان
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]- اعضای جدید کمیسیون مستقل انتخابات مراسم تحلیف را به‌جا آوردند، سایت رسمی دفتر ریاست جمهوری - جمهوری اسلامی افغانستان
[↑] جُستارهای وابسته
□ انتخابات در افغانستان
□ دفتر مشترک تنظيم انتخابات افغانستان - سازمان ملل متحد
□ کمیسیون شکایات انتخاباتی
□ ثبت نام رای‌دهندگان
□ ثبت نام نامزدان
□ فهرست ابتدایی و نهایی نامزدان
□ مبارزات انتخاباتی
□ روز انتخابات
□ شمارش آرا
□ نتایج ابتدایی و نهایی
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
