ژنرال عبدالرشید دوستم، بنیانگذار جنبش ملی اسلامی افغانستان، از چهره‌های بحث برانگیز در معاملات سیاسی افغانستان بوده است.
او از زمان حضور شوروی سابق در افغانستان حضور پیدا و پنهان در عرصه سیاسی و نظامی داشته و آنگونه که تحلیل گران می‌گویند، عمدتا در حمایت و یا مخالفت از گروه‌ها و جناح‌های مختلف، عمل کرده است.
نیروهای به رهبری ژنرال دوستم که در اواسط ۱۹۹۰ میلادی در کابل حضور داشتند – و یکی از طرف‌های اصلی درگیری در نبرد‌های میان گروهی به شمار می‌آمدند.
ژنرال دوستم بنیانگذار و رهبر حزب جنبش ملی اسلامی افغانستان است که عمدتا از ازبکهای افغانستان ساخته شده و بیشترین طرفداران او را نیز ازبکهای افغانستان تشکیل می‌دهد.
از اتحادیه کارگری تا فرمانده مقتدر
ژنرال دوستم در سال ۱۹۵۲ میلادی، در منطقه خواجه دوکوه ولایت جوزجان در شمال افغانستان بدنیا آمد.
او در سالهای تهاجم شوروی به افغانستان، از رهبر یک اتحادیه کارگری در معدن گاز در شمال افغانستان، به یک رهبر گروه شبه نظامی ازبک تبار تبدیل شد که در حمایت از دولتی کمونیستی تحت حمایت شوروی سابق می‌جنگید.
تا اواسط ۱۹۸۰ ، او یک فرمانده نظامی بود که نیروی شبه نظامی بیست هزار نفری را رهبری می‌کرد و کنترل ولایات شمالی افغانستان را بدست گرفت.
او بعدتر خود را به دولت دکتر نجیب الله نزدیک کرد و در همکاری با دولت، علیه گروه‌های مجاهدین که در پی بیرون راندن شوروی از افغانستان بودند، جنگید. ژنرال دوستم برای خدمات خود در همکاری با دولت، چندین مدال دولتی نیز به دست آورد.
اما در سالهای پایانی حکومت دکتر نجیب الله در اوایل ۱۹۹۲، دوستم تغییر جهت داد و به همکاری با مجاهدین آغاز کرد.
دوستم پادشاه
او پیش از سقوط دولت مجاهدین، برای مدت کوتاهی با این دولت که رهبری آن را برهان الدین ربانی به عهده داشت، یکجا شد و حتی مدتی را نیز با گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی افغانستان همکاری کرد.
ژنرال دوستم پس از آن به پایگاه اصلی خود در شمال افغانستان بازگشت و منطقه ای را که حدود شش ولایت را با جمعیت حدود پنج میلیون نفر در خود جا داده بود، تحت کنترل گرفت.
او در اوج قدرت خود در ۱۹۹۷، از شمال افغانستان قسما یک دولت جداگانه ساخته بود و تمامی امور این مناطق را کنترل می‌کرد.
در این سالها بود که هوادارانش، او را "دوستم پادشاه" خطاب می‌کردند.
اما "پادشاهی" دوستم در سالهای ۱۹۹۸، زمانی که طالبان از قدرت بیشتری برای تصرف شهرهای بیشتر افغانستان برخوردار شدند، پایان یافت. ژنرال دوستم با تصرف شهر مزار شریف، مرکز ولایت بلخ از سوی طالبان، مجبور شد به ترکیه برود.
ائتلاف با مسعود
دوستم اما بعدتر دوباره به افغانستان بازگشت و با هدف مبارزه مشترک با طالبان، با احمدشاه مسعود، فرمانده مقتدر ضد طالبان دیدار کرد.
او به یکی از فرماندهان مطرح ضد طالبان تبدیل شد و ائتلاف ضد طالبان، توانست شهر مزار شریف را دوباره از کنترل طالبان بیرون کند.
پس از کشته شدن احمدشاه مسعود در حمله بمبگذاران انتحاری در سپتامبر سال ۲۰۰۱، محمدقسیم فهیم، از همرزمان احمدشاه مسعود، فرماندهی جبهه ضد طالبان را به عهده گرفت و ژنرال دوستم با این تقرر مخالفتی نشان نداد.
نیروهای تحت فرمان ژنرال دوستم، همراه با سایر شبه نظامیان مربوط به گروه‌های جهادی، نقش مهمی را در پیروزی حملات آمریکا با هدف سرنگونی رژیم طالبان در افغانستان بازی کردند.
روابط دوستم با دولت کرزی
پس از فروپاشی طالبان در افغانستان و ایجاد دولت جدید با حمایت آمریکا در این کشور، ژنرال دوستم، رئیس شورای عالی نظامی و نماینده حامد کرزی در شمال افغانستان شد – بعدتر او به سمت معاون وزارت دفاع افغانستان تقرر یافت.
او در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۰۴ شرکت کرده و به رقابت با حامد کرزی پرداخت، ولی برنده نشد.
با این حال، در دولت جدید حامد کرزی پس از انتخابات، ژنرال دوستم به عنوان رئیس ستاد مشترک قوای مسلح افغانستان معرفی شد.
ولی این پست ژنرال دوستم پس از آن از سوی دادستانی کل افغانستان به حالت تعلیق درآمد که اکبر بای، رییس شورای ترک تباران افغانستان ادعا کرد از سوی افراد دوستم ربوده شده و مورد ضرب و شتم قرار گرفته است.
این ادعا اگرچه از سوی ژنرال دوستم به شدت تکذیب شد، اما روابط او را با دولت حامد کرزی تیره و تار کرد و منجر شد که خانه او در کابل، برای چندین ساعت به محاصره پلیس درآید.
پس از آن ژنرال دوستم به ترکیه رفت و مدت طولانی را در آنجا بسر برد – تا آنکه در انتخابات دوم ریاست جمهوری، از نامزدی حامد کرزی اعلام حمایت کرد و پست قبلی او به عنوان رئیس ستاد مشترک قوای مسلح افغانستان، دوباره از سوی رئیس جمهور کرزی احیا شد.[۱]
جُستارهای وابسته
منابع
<برگشت به بالا><گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله>
