[چهره‌های سیاسی و فرهنگی معاصر افغانستان]
دگروال نورالله تالقانی (زادۀ ۱٣۱٨ خ - درگذشتۀ ۱٣٨٨ خ)، از شخصیت‌های نظامی، سياسی و فرهنگی افغانستان بود.
[↑] زندگی‌نامه
نورالله تالقانی فرزند ملا نعیم فرزند امام قل، در دوم سنبله ۱٣۱٨ خورشيدی در قریه‌ی "قزاق سرای سنگ" شهر تالقان مرکز ولایت (استان) تخار به‌دنيا آمد. نیاکان پدری او از قزاق‌های خوارزم بود که به سبب جنگ از راه میمنه به تالقان مهاجرت کردند.
مادرش "پرچه" نام داشت و دختر خدر بيگ، يکی از زمينداران اوزبک قريه‌ای "قزاق قشلاق" که در شمال تالقان واقع است، بود.
تالقانی، «در ایام کودکی پدر و مادر را از دست داد و زندگی‌اش با رنج و آوارگی سپری شد»[۱]. آموزش دوره‌ی ابتدایی را در مکتب «سرای سنگ» تالقان و دوره‌ی دبيرستان را در مدرسه‌ی نظامی «مهتاب قلعه کابل» (حربی شوونځی) به پايان برد. پس از آن وارد دانشکده‌ی افسری (حربی پوهنتون) شد و در سال ۱٣۴٢ موفق به دريافت مدرک ليسانس در رشته‌ی پياده گرديد. سپس در همان دانشگاه به تدريس پرداخت و همزمان به نویسندگی روی آورد و ويراستار (مهتمم) مجله‌ی اردو شد. در زندگی‌نامه‌یی که در آخر کتاب «افغانستان ماقبل آریایی‌ها» پیوست است، چنین آمده:
- «پس از اخذ لیسانس در رشته‌ی پیاده از حربی پوهنتون در میزان ۱٣۴٢، در همان مؤسسه به‌حیث معلم تکتیک، ضابط صنف و مهتمم مجله‌ی (ح.پ) در حربی پوهنتون مقرر گردید. پس از سه سال خدمت در آنجا به‌حیث مهتمم مجله‌ی اردو به فعالیت‌های نویسندگی اشتغال ورزید.»[٢]
در اواخر سال ۱۳۴۹ خورشيدی به اتهام نشر ایدئولوژی ماركسيسم - لنينسيم از ارتش اخراج شد[٣]. اما پس از کودتای سرطان ۱۳۵٢ دوباره به‌کار بازگشت و به‌عنوان رئیس اداری در وزارت فوائد عامه مشغول به‌خدمت شد. بعد از سه ماه، به‌دستور رئيس دولت، بار ديگر برای دو سال و نیم خانه‌نشين گرديد و از سوی پليس تحت نظر قرار گرفت.
در آستانه‌ی کودتای هفت ثور، در ریاست بیژنتون و ریاست تفتیش عینیات اردوی وزارت دفاع ملی خدمت می‌کرد. اما در سنبله ۱۳۵٧ به‌فرمان حفیظ الله امین دستگیر شد و بیشتر از یکسال و چهار ماه را در زندان پلچرخی سپری کرد.
پس از اشغال نظامی افغانستان توسط ارتش سرخ شوروی سابق، در ششم جدی ۱۳۵۸، از زندان آزاد شد و به‌عنوان رئیس نشرات وزارت دفاع ملی و سپس به‌عنوان معین وزارت امور اقوام و قبایل اشتغال ورزید. آخرین سمت رسمی وی ریاست کمیته دولتی طبع و نشر بود[۴].
نورالله تالقانی بامداد در ۳۱ جوزا سال ١٣٨٨ خورشیدی (٢۱ ژوئن سال ٢٠٠۹ میلادی) چشم از جهان فرو بست.
[↑] آثار
در زمان حاکمیت حزب دمکراتیک خلق افغانستان، چند جلد تألیفات نورالله تالقانی در مطبعه دولتی - ریاست کمیتۀ دولتی طبع و نشر - به‌چاپ رسید که از جمله می‌توان به آثار زیر اشاره کرد:
- افغانستان ماقبل آریایی‌ها
- فرهنگ اصطلاحات نوین
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامۀ آريانا توسط مهديزاده کابلی با همکاری آقای سميع‌الله تالقانی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- تالقانی، نورالله، افغانستان ماقبل آریایی‌ها، ص ٢۵۹
[٢]- همان‌جا
[٣]- همان‌جا، در این کتاب در مورد زندگی‌نامۀ طالقانی آمده: «در اواخر ۱٣۴۹، به اتهام نشر ایدئولوژی علمی و ضد امپریالیستی در یگانه مجله عسکری به استعفی مجبور و از قوای مسلح اخراج گردید.».البته باید در نظر داشت، که بر اساس نطامنامه‌های اردوی افغانستان که بخشی بزرگ آن را شادروان ژنرال محمدمهدی خان مومند، تدوین کرده بود، ارتش غیرسیاسی بود و ترویج اندیشه‌های مارکسیستی، به‌ویژه توسط افرادی که وابسته به گروه‌های سیاسی خاص بودند که با حلقات استخباراتی در خارج از کشور ارتباط داشتند، ممنوع و ضد منافع ملی (خیانت ملی) تلقی می‌شد. با توجه به این، اخراج از ارتش کمترین مجازاتی بود برای این‌گونه افراد. (مهدی‌زاده کابلی).[۴]- همان‌جا
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□ طالقانی، نورالله، افغانستان ماقبل آریایی‌ها، کابل: مطبعه دولتی ریاست کمیتۀ دولتی طبع و نشر، چاپ اول قوس ۱٣٦۱ خ
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
