معرفی شاعر و حکیم بزرگ ابوشکور بلخی

ابوشكور بلخی نام دقیق او مشخص نیست و در همه منابع به كنیه ‌یاد شده در قرن 4 هجری 300 هجری یا 303 هجری، بلخ تولد یافته شاعر حكیم ودانشمندعصر سامانیان بوده.

کتاب آفرین نامه داستان منظوم را از دست نویس ابوشکور می دانند که در بحر متقارب به نام «نوح بن نصر سامانی» در سال 333 یا 336 هجری سروده است، خود ابوشكور بلخی در آفرین نامه می‌گوید:

مر این داستان كش بگفت از فیال
ابر سیصد و سی و سه بودسال
سرانجام كه آغاز این نامه كرد
جوان بود چون سی و سه سال مرد[*]

چنانچه که ازاشعارابوشکور معلوم می شوداز زادگاه خود بخاطر سرودن اشعارخود بخاطر یافتن یک ممدوی مطمئن عازم بخارمی شود وبعد از گمنامی وطپ وتلاش فروان بدربار نصرسامانی در 331ــ342قمری

خود را می رساند

در مورد تاریخ سرودن آفرین نامه که داستان منظومی آن است نظرات متفاوتی بین تذکره نویسان وجود دارد. تنها محمدعوفی سال پایان این منظومه را«336 هجری» می نویسد ولی آن هم از منبع موثق نقل قول نمی کند. می گویند شخصی از سقراط حمیم وفیلسوف یونان پرسیرکه بعد

از اینهمه تحقیقات و تدقیقات چه فهمیدی؟ او در پاسخ گفت: معلوم شد که چیزی معلوم نشد.

بوشکوراین پاسخ سقراط را بشکل زیبا با مهارت خاص در قلب طلایی یک بیت چنین ریخته

تا بدانجا رسید دانش من
که بدانم که همی نادانم

درص (19) لباب الباب محمد عوفی این شعر زیبا درباره شراب خیلی زیبا سروده است.

ساقیا مر مرا از آن می ده
که غم من به آن گسارده شد
از قنینه برفت چون مه نو
در پیاله مه چهارده شد

نفیسی محقق ایرانی به این عقیده بوده است

(از قصايد و غزليات او در موضوعات چون مدح، تغزل، هجو، ستايش عشق و شراب و وصف طبيعت (لازار، 78ـ 87). تقريباً نيمي از اين ابيات مثنوي در نحف‍ـة الملوك علي بن ابي حفض بن فقيه اصفهاني (سدة 7 ق) آمده است كه از وزن و مضمون آنها چنين برمي آيد كه متعلق به آفرين نامه است (نفيسي، حواشي و تعليقات بر قابوس نامه، 215، «كتاب تحف‍ـة الملوك»، 507 ـ 512؛ قس: لازار، 91 ـ 127)

نمونی اشعار ابوشکور بلخی

ابیاتی پراکنده آفرین نامه که ص (87 ــ 88 ) گنج سخن آمده

به دشمن برت استواری مباد
که دشمن درختی ست تلخ از نهاد
ز دشمن گرایدون که یا بی شکر
گمان بر که زهرست هرگز مخور

* * *

خردمند گوید: خرد پادشاست
که بر خاص و عام فرمانرواست
خرد را تن آدمی لشکرست
همه شهوت و آرزو چاکرست

جهان را به دانش توان یافتن
به دانش توان رشتن و بافتن

منابع

1ــ آریانا دایرة المعارف سال 1328مطبۀ دولتی کابل جلداول ص (992)
2ــ ص ( 78 و88) گنج سخن شاعران بزرگ پارسی گوی تالیف داکترذبیح الله صفا انتشارات ققنوس سال 1374
4ـ پرطاووس یا شعرپارسی مولف محمد حنیف حنیف ، بلخی در آریانا ص(54 و55)
5ــ در ص ( 19)جلد دوم لباب الباب محمدعوفی