- ریشه‌شناسی
- در آیین هندو
- در آیین زرتشتی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[آیین هندو] [خدایان هندی]
وارونا یا وارُونَه یا وَرُونَه (به انگلیسی: Varuna؛ به سانسکریت: वरुण)، یکی از برجسته‌ترین اسوراها در ریگ‌وداست[۱] که در دین ودائی، به خدای آسمان گفته می‌شود[٢]. هم‌چنین، او هم خدای آب، اقیانوس، قانون و جهان اموات است و هم خدای بهشت و زمین[٣].
[↑] ریشه‌شناسی
واژه‌ی «وارونا» از ریشه‌ی هندواروپایی «ور» (√ wer) مشتق شده است که از لحاظ این اشتقاق به‌معنای پیوستن و پیوند کردن آمده است[۴]. هم‌چنین، وارونا را از ریشه‌ی «vrnoti» یعنی پوشاندن نیز تعبیر کرده‌اند[۵].
برخی از پژوهشگران، واژه‌ی «وارونا» (varuna–s) را با «oranus» یونانی و «uranus» لاتین معادل دانسته‌اند[٦].
[↑] در آیین هندو
یکی از کهن‌ترین خدایان هندواروپایی «دیاوس» (Dyaus) بوده که با همسر خود، «پریتیوی» (Prthivi = مادر زمین) جفت جدایی‌ناپذیر «آسمان-زمین» را تشکیل می‌داده است. اما به مرور زمان این خدا از مقام فرمانروایی خود سقوط کرد و به‌درجه‌ی پدیده‌های آسمانی چون روشنایی روز و غیره درآمد. با نزول «دیاوس»، مفهوم فرمانروایی خدایان از افق اساطیر آریایی به‌کلی محو نشد، بلکه خدای دیگری جایگزین «دیاوس» شد و این خدای نوظهور «وارونا» بود. این تغییر و تبدیل گویا از همان آغاز دوران ودائی به‌وقوع پیوسته است، زیرا نام «وارونا» جز اساسی خدایانی است که در پیمان‌نامه‌ی «بغاز کوی» ذکر شده است. متن این قرارداد در سال ۱۹٠٧ میلادی کشف شد.[٧]
ریگ‌ودا «وارونا» را «ویشودارشتا» (vis`vadars`tā) یا «ظاهر در همه‌جا» نام نهاده است.[٨] ودا می‌گوید: «ای میتراوارونا، ای شاهنشاهان آسمانی که بر عرش مقدس حکومت می‌کنید و به‌روشنایی نظر می‌افکنید و با ابرهای رنگارنگ خویش، در رعد و برق ظاهر می‌شوید و با معجزه‌های ایزدی خود آسمان را می‌گریانید.»[۹] «ای جفت جاویدانی از حکومت جهان که بر هزاران ستون استوار شده است، نگاهداری کنید»[۱٠].
[↑] در آیین زرتشتی
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
