[موسیقی در افغانستان] [هنرمندان افغانستان]
جلیل احمد مسحور جمال (زادۀ ۱۳۲۴ خ - درگذشتۀ ۱۳۹۳ خ)، آوازخوان، آهنگ‌ساز و از پیشکسوتان موسیقی افغانستان است که با آهنگ‌های میهنی و حماسی خود بیشتر شهرت دارد.[۱] وی، با اجرای آهنگ‌های دل‌نشین توانسته بود در دل‌های مردم جا پیدا کند.[٢]
[↑] زندگی‌نامه
جلیل احمد، به‌سال ۱۳۲۴ خورشیدی (۱۹۴۵ میلادی)، در شهر کابل به‌دنیا آمد[٣]. وی از دبیرستان (لیسۀ) حبیبیه فارغ‌التحصیل شد[۴] و تحصیلات عالی را در رشته‌ی زبان و ادبیات فارسی در دانشگاه کابل به پایان رساند و سپس، آموزگار (معلم) زبان فارسی در دبیرستان حبیبیه شد.[۵]
مسحور جمال، از کودکی به هنر موسیقی رو آورد و با استفاده از ترانه‌های استاد غلام‌حسین آوازخوان اهل خرابات یا سبک هندی موسیقی در مراسم رسمی در مدرسه آوازخوانی می‌کرد[٦]. باری وی، در گفت‌وگو با آصف معروف در بوش هاوس بی‌بی‌سی، گفته بود: «آوازخوانی را از زمانی دانش‌آموزی در لیسه (دبیرستان) حبیبیه کابل آغاز کردم. بعد از آن گروه هنری آوازخوانان جوان آماتور را در کابل ایجاد کردم.»[٧]
بدین ترتبب، بار نخست در اوایل دهه چهل خورشیدی در کنسرتی به‌مناسبت جشن استقلال افغانستان آواز خواند و از همان‌جا راهش به رادیو کابل باز شد و پس از آن با جمعی از هنرجویان جوان اهل موسیقی مانند احمدظاهر، ظاهر هویدا، رحیم جهانی و دیگران گروهی را ایجاد کردند و حلقه دیگری از آماتوران آوازخوان را تشکیل دادند که بیشتر به موسیقی غربی و نواختن آلات موسیقی غربی توجه داشتند.[٨]
نخستین آهنگ وی «وفا می‌کنی یا جفا می‌کنی» بود که در سال ۱۳۴۲ خورشیدی از رادیوی افغانستان پخش شد و پس از آن آهنگ «بعد از خدا یگانه خدای دلم تویی» به محبوبیتش در میان مردم بیشتر افزود[۹] و در سال ۱۳٦۷ لقب کارمند شایستۀ فرهنگ را نیز به‌دست‌آورد.[۱٠]
او که از پیشکسوتان موسیقی حماسی در افغانستان شناخته می‌شود[۱۱]، بیشتر در دهه‌ی شصت خورشیدی، به ساخت و اجرای آهنگ‌های میهنی و انقلابی روی آورد و آهنگ‌های زیاد ِ میهنی خواند و یا هم برای دیگران ساخت. البته قبل از آن نیز او ساخت ترانه‌های میهنی را آزموده بود[۱٢]. او خود می‌گوید: «نخستین ترانه‌ی حماسی را در زمان ظاهرشاه خواندم. سپس در سال‌های جمهوری و بعد از آن بیشتر از هر وقت دیگر، ترانه‌های میهنی خواندم و ساختم.»[۱٣]
در این میان، یکی از ترانه‌های میهنی‌اش که هنوز در رسانه‌ها پخش می‌شود، این آهنگ زیبا اسست: «برادران و خواهران یکی شوید»[۱۴]
مسحور جمال (وسط): پیش از آماتوران به‌کار برد آلات موسیقی غربی توسط سلیم سرمست (راست) و فقیراحمد ننگیالی (چپ) در آرکستر موسیقی ارتش معرفی شده بود.
مسحور جمال، هم آوازخوان بود و هم نوازنده خوب فلوت؛ و در آهنگ‌سازی دست بالایی داشت. از این‌رو، برای بسیاری از آوازخوانان افغان از جمله احمدظاهر، ظاهرهویدا، یونس، ژیلا و هنگامه آهنگ ساخته بود.[۱۵]
این هنرمند افغان، نیز مثل میلیون‌ها شهروند دیگر افغانستان پس از بروز جنگ‌های داخلی به خارج از افغانستان پناهنده شده بود و تا کنون در هلند به‌سر می‌برد[۱٦]. یک‌سال پیش از مرگش، اتحادیه هنرمندان افغانستان در اروپا از کارکردهای مسحور جمال در آلمان تجلیل کرده بود. در این مراسم، که دوستداران وی از کشورهای مختلف اروپایی برای دیدارش در شهر بن به دور او گرد آمده بودند، وی به دلیل بیماری سرطان، نتوانست آواز بخواند. در واقع، این آخرین دیدار او با سایر هنرمند بود.[۱٧]
مسحور جمال، که در سال‌های اخیر، از بیماری سرطان پروستات رنج می‌برد، سرانجام، در انتهای یک‌شنبه‌شب - دوم سنبله (شهریور ماه) ۱۳۹۳ - در شهر آنهام هالند - به‌سن ٦۸ ساله‌گی - درگذشت.[۱٨]
[↑] آهنگ‌ها
مسحور جمال، تا کنون با آوازخوانان زیادی هم‌کاری کرده و از وی آهنگ‌های دل‌نشینی به‌جا مانده است[۱۹]. پاره‌‌ای از آن‌ها چنین‌اند[٢٠]:
۱- آهنگ «یکی شوید برادران و خواهران»
٢- آهنگ «وطن بهر حفظ تو سر می‌دهیم»
۳- آهنگ «عشق پاک تو میهن همچو خون به رگ‌هایم»
۴- آهنگ «ای وطن» (به زبان پشتو)
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱:
پيوست ٢:
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]-
[٢]-
[٣]-
[۴]-
[۵]-
[٦]-
[٧]-
[٨]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]- برگرفته از استدیوی نور در یوتیوپ، نورالدین نظامی، از رسانه‌ی نور و هم‌چنین از یوتیوپ غلام حیدر
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
