 |
|
یاخته‌های پیکری
فهرست مندرجات
- واژه‌شناسی
- فرگشت
- ژنتیک و محتوای کروموزوم
- شبیه‌سازی
- پیرایش ژنتیکی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
ژنتیک یاخته
یاخته‌های پیکری یا سلول‌های سوماتیک (به انگلیسی: Somatic cell) به یاخته‌هایی گفته می‌شود که در پیدایش بافت‌ها و اندام‌های بدن نقش‌آفرینی می‌کنند. در برابر یاخته‌های پیکری، یاخته‌های جنسی هستند که به پیدایش کامه‌ها (گامت‌ها) شامل نرینگی (اسپرم) و تخمک می‌انجامند. اما، برخلاف یاخته‌های جنسی مثل اسپرم یا تخمک که تک‌دسته هستند و یک دسته کروموزوم دارند، یاخته‌های پیکری دودسته هستند و دو دسته کروموزوم دارند (یعنی یک دسته کروموزوم از پدر و یک دسته از مادر).
با این حال، یاخته‌های پیکری به همه‌ی یاخته‌های جانداران چندیاخته‌ای به‌جز یاخته‌های جنسی و یاخته‌های زایشی و یاخته‌های بنیادی دگرگون‌نشده گفته می‌شود. یاخته‌های پیکری همه‌ی اجزای اندامگان‌های پریاخته‌ای را تشکیل می‌دهند. بافت‌هایی در بدن مانند بافت‌های ماهیچه، کبد، استخوان، عصب، پوست و دیگر بافت‌های غیرجنسی همگی از یاخته‌های پیکری هستند.
تعداد کروموزوم‌های موجود در یاخته‌های پیکری ۴٦ عدد یا ٢٣ جفت می‌باشد، که از این ٢٣ جفت کروموزوم، ٢٢ جفت آن‌ها اتوزومی هستند که در همه سلول‌ها یکسان‌اند و در تشکیلات بدنی دخیل هستند و ۱ جفت آن‌ها در تعیین جنسیت نقش دارند که به کروموزوم جنسی معروف‌اند.
| ▲ | واژه‌شناسی |
واژه انگلیسی «سوماتیک» (Somatic) «سوما» از واژه یونانی (sōma یا به یونانی: σὠμα) به‌معنای بدن گرفته شده است. در زبان فارسی به «سلول‌های سوماتیک»، «یاخته‌های پیکری» نیز گفته می‌شود، که به همه‌ی سلول‌های بدن جانداران چندسلولی، به‌جز سلول‌های جنسی، سلول‌های زایشی و سلول‌های بنیادی دگرگون‌نشده اطلاق می‌گردد و بافت‌های اندام‌های مختلف بدن، از آن شکل می‌گیرد.
| ▲ | فرگشت (Evolution) |
سلول‌های سوماتیک استریل (Sterile somatic cells)، به‌عنوان جانداران چندیاخته‌ای (Multicellularity یا Multicellular organism)، که از بیش از یک یاخته ساخته شده‌اند چندین بار فرگشت یافته‌اند.
| ▲ | ژنتیک و محتوای کروموزوم |
درون هسته‌ی سلول‌های يوكاريوتی، معمولاً چندين كروموزوم قرار دارد. هر كروموزوم حاوی دی‌ان‌ای (DNA) و پروتئين است. یاخته‌های پیکری، نیز مانند همه سلول‌ها، دارای کروموزوم حاوی دی‌ان‌ای است. ۴٦ كروموزوم یاخته‌های پیکری انسان، از دو مجموعه‌ی ٢٣ كروموزومی تشكيل شده است كه يك مجموعه از پدر و مجموعه‌ی ديگر از مادر به فرزند رسيده است. به این دو مجموعه‌ی كروموزومی سلول پيكری، سلول ديپلوئيد (Diploid) می‌گويند. وقتی يك سلول مثل سلول جنسی (گامت) انسان، فقط يك مجموعه كروموزوم دارد، آن را سلول هاپلوئيد (Haploid) می‌نامند. برای نشان دادن يك مجموعه كروموزوم از نماد n و برای نشان دادن دو مجموعه كروموزوم از نماد n2 استفاده می‌شود. عدد ديپلوئيد در سلول‌های پيكری انسان به‌صورت 46 = n2 است.
ادغام دو گامت هاپلوئيد (n) (یعنی یک اسپرم و یک تخمک)، لقاح نام دارد كه در طی آن سلول تخم (زيگوت) كه ديپلوئيد (n2) است پديد می‌آيد. زيگوت اولين سلول جانداری است كه به‌تازگی شكل می‌گیرد. زيگوت با تقسيم‌های پی در پی، سلول‌های بدن يك جاندار پُرسلولی را پديد می‌آورد كه انواع مختلفی دارند و از نظر شكل و وظیفه با هم متفاوت‌اند.
| ▲ | شبیه‌سازی (Cloning) |
...
| ▲ | پیرایش ژنتیکی (Modifications) |
توسعه‌ی بیوتکنولوژی، زمینه‌ی دستکاری ژنتیکی یاخته‌های پیکری را فراهم آورد، اما برخی جالش‌های اخلاقی فراراه این بیوتکنولوژی در مهندسی ژنتیک انسان قرار دارد.
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
Campbell, Neil A.; Reece, Jane B.; Urry, Lisa A.; Cain, Michael L.; Wasserman, Steven A.; Minorsky, Peter V.; Jackson, Robert B. (2009). Biology (9th ed.). p. 229. ISBN 978-0-8053-6844-4....
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها │ زیست‌شناسی رشد │ زیست‌شناسی مولکولی │ ژنتیک │ یاخته‌ها
