 |
|
جرج اسمیت
فهرست مندرجات
خاورشناسان غربی حماسه‌ی گيلگمش
جرج اسمیت (به انگلیسی: George Smith) (زاده‌ی ۱٨۴٠ م - درگذشته‌ی ۱٨٧٦ م)، آشورشناس (Assyriologist) معروف انگلیسی و از كاركنان موزه‌ی بريتانيا (British Museum) بود که لوحه يازدهم حماسه‌ی گيلگمش را كشف كرد و كليد رمز آن را گشود.
| ▲ | زندگی‌نامه |
 |
جرج اسمیت، در ٢٦ مارس ۱٨۴٠ میلادی، در منطقه‌ای چلسی، که در غرب لندن و جنوب رودخانه تیمز واقع است، زاده شد. از آن‌جا که او فرزند یک خانواده‌ی کارگر بود، در دوره‌ای ملکه ویکتوریا، امکان کم‌تر در دستیابی به تحصیلات رسمی داشت. بنابراین، در سن چهارده سالگی مشغول فراگیری نقاشی و حکاکی در چاپخانه‌ی برادبری و ایوانس در لندن (London-based publishing house of Bradbury and Evans) شد و طراحی برای نقش اسکناس‌ها را به‌خوبی آموخت و در نهایت طراح بسیار زبردست شد.
وی از نوجوانی، به فرهنگ و تاریخ آشوری دلچسبی نشان داد و در زمان فراغت، هر آن‌چیزی را که در این خصوص برای او در دسترس بود، می‌خواند و در حالی‌که در چاپخانه کار می‌کرد، وقت ناهار خود را در موزه‌ی بریتانیا می‌گذراند و به مطالعه‌ی لوحهای خط میخی که توسط آستن هنری لایارد، سِر هنری راولینسون و دستیار عراقی آن‌ها هرمزد رسام، در هنگام حفاری‌های باستان‌شناسی، بین سال‌های ۱٨۴٠–۱٨۵۵ میلادی، در نزدیکی موصل در عراق کنونی، به‌دست آمده بود، می‌پرداخت.
-
هرمزد رسام، که در دسامبر سال ۱۸۵۳، بدون داشتن اجازه قانونی و در تاریکی شب به حفاری محلات باستانی شهر نینوا پرداخته و یادگارهای باستانی فراوانی را به‌دست آورده بود، در یادداشت‌های خود می‌نویسد: «از جمله این یادگارها، ما حکایت کلدانی‌ها از آفرینش و سیل را پیدا کرده‌ایم.» البته او خط میخی نمی‌دانست و در آن لحظه هنوز هم متوجه نشده بود که لوح حکایت گیلگمش را پیدا کرده است، لوحی که بعدها به لوح سیل معروف شد. این لوح به خط میخی منقش بود که در دوران باستان در سراسر بین‌النهرین رواج داشت و در دوران حیات جورج اسمیت معنای آن کشف شده بود.
به‌هر حال، محموله‌های حاوی لوحهای کتابخانه آشور بانیپال درست زمانی به موزه‌ی بریتانیا رسید که جورج اسمیت نوجوان تحصیلات خود را تمام می‌کرد و در اواسط دهه ۱۸۵۰، در اوقات فراغت خود به موزه‌ی بریتانیا می‌رفت و در لوحهای خط میخی دقت می‌کرد که از سرزمین کهن پادشاهان آشوری به لندن رسیده بودند.
جورج اسمیت در سن ۲۰ سالگی شروع کرد به دریافتن خط میخی و خط اکدی که اکثر این لوح‌ها به آن خط نوشته شده بودند. او که هیچ‌گاه تحصیلات دانشگاهی نداشت و به خارج هم سفر نکرده بود، در مدت زمان کوتاهی، توانست در ادبیات و تاریخ تمدن آشوری به کشف‌های بزرگی برسد.
استعداد طبیعی اسمیت در مطالعه‌ی خط‌های میخی، نخستین‌بار توسط ساموئل بچ (Samuel Birch)، مصرشناس و مدیر بخش آثار باستانی موزه‌ی بریتانیا کشف شد و او را مورد توجه سِر هنری راولینسون، آشورشناس بریتانیایی قرار داد.
در اوایل سال ۱٨٦۱، جرج اسمیت در موزه‌ی بریتانیا مشغول به‌کار شد و به تمیزکاری قطعات آثار باستانی و مرتب‌کردن آن‌ها در قفسه‌ها پرداخت. در سال ۱٨٦٦، به نخستین کشف مهم خود، که تاریخ پرداخت باج یحیی، پادشاه اسرائیل، به شلمنسر سوم، پادشاه آشور بود، دست یافت. از آن پس، سِر هنری راولینسون به متولیان موزه پیشنهاد کرد که اسمیت باید برای آماده‌سازی جلد سوم و چهارم کتیبه‌های خط میخی آسیای‌غربی به او بپیوندد.
پس از مرگ ویلیام ککس (William H. Coxe)، در سال ۱٨٦۹، با سفارش کتبی راولینسون، لایارد، ویلیام هنری فاکس تالبوت (William Henry Fox Talbot) و ادوین نوریس (Edwin Norris)، اسمیت، در سال ۱٨٧٠، به‌عنوان دستیار ارشد بخش آشورشناسی موزه‌ی بریتانیا منصوب شد.
از نخستین موفقیت‌های اسمیت، کشف دو کتیبه‌ی منحصر به‌فرد در اوایل سال ۱٨٦٧ بود. یکی، مربوط بود به واقعه‌ی خورشیدگرفتگی در ماه سیوان - سومین ماه مذهبی در تقویم عبری - در لوح K51، که او آن را به خورشیدگرفتگی که در ۱۵ ژوئن سال ٧٦٣ پیش از میلاد رخ داده بود، ربط داد. دو دیگر، تاریخ حمله‌ی ایلامیان به بابل، در ٢٢٨٠ پیش از میلاد بود.
در سال ۱٨٧۱، اسمیت سالنامه‌های متعلق به آشور بانیپال را ترجمه و منتشر کرد، و یادداشتی زیر عنوان «تاریخ اولیه‌ی بابل» (The Early History of Babylonia) «را به انجمن تازه‌تأسیس‌یافته‌ی «باستان‌شناسی کتاب‌مقدس (Society of Biblical Archaeology) فرستاد که گزارشی از رمزگشایی از نقوش کپیرایت نیز پیوست آن بود.
در نوامبر ۱۸۷۲، جرج اسمیت در موزه‌ی بریتانیا، روی یک لوح سفالی تحقیق می‌کرد، که به خط میخی منقش بود. این لوح، از جمله هزاران قطعه‌‌لوح‌های بود که چندی پیش در یک حفاری در شمال عراق کنونی، توسط آستین هنری لایارد و دستیارش هرمزذ رسام کشف شده بودند. هرچند نوشته برخی از این لوح‌ها مربوط به امور تجاری و حسابداری روزانه بود، برخی دیگر پیروزی‌های شاهان آشوری را ثبت کرده و برخی دیگر حاوی دعا یا مراسم قربانی‌کردن گوسفند توسط روحانیان دربار؛ ولی قطعه‌لوحی که جورج اسمیت روی آن کار می‌کرد، از یک داستان حکایت داشت که در مورد سیل‌ای مهیب که جهان را زیر آب برد، و در مورد مردی که یک کشتی ساخت و کبوتری که در جستجوی خشکی آن را به پرواز درآورد. وی متوجه شد که روی این لوح نسخه‌ای از داستان نوح و کشتی او نوشته شده است.
به‌هر حال، جورج اسمیت توانست، در این زمان افسانه‌ای گیلگمش را کلام به کلام بازخوانی کند و در اوایل ماه دسامبر ۱۸۷۲، بازخوانی خود از متن حک‌شده روی این لوح را در جلسه‌ی انجمن باستان‌شناسی کتاب‌مقدس قرائت نماید. ویلیام اوارت گلدستون (William Ewart Gladstone)، نخست‌وزیر وقت بریتانیا، نیز در میان حاضران این جلسه بود. پس از قریب به دو هزار سال، این اولین‌باری بود که داستان حماسی گیلگمش در جمع بازخوانی می‌شد.
او در این جلسه اعلام کرد که «بر روی یکی از لوحهای کتابخانه کهن آشور بانیپال، پادشاه آشور در قرن هفتم قبل از میلاد، داستان توفانی را خوانده که شباهت بسیاری با داستان توفان در سفر پیدایش دارد.»
اما این کتاب سفر پیدایش، نخستین بخش از کتاب مقدس عبری نبود. متنی بود با عنوان گیلگمش، یک شعر حماسی که اولین‌بار هزار و ۸۰۰ سال قبل از میلاد (حدود هزار سال قبل از نگارش تورات عبری) روی لوح حک شده بود. حتی آن لوحی که جورج اسمیت روی آن تحقیق می‌کرد و بخشی از این داستان روی آن نوشته شده، متعلق به قرن هفتم قبل از میلاد یعنی بسیار قدیمی‌تر از نسخه‌های اولیه کتاب سفر پیدایش بود.
با وجود این، اعلام این موضوع شور و هیجان زایدالوصفی در محافل علمی آن‌زمان برانگیخت. پس از اعلام این خبر، اسمیت تفسیر کلدانی توفان نوح و به‌همراه آن شرح کلی متن داستان گیلگمش را منتشر کرد، اما لوح توفان ناقص بود. بنابراین جست‌وجو برای یافتن لوحهای بیش‌تر جهت تکمیل لوحهای پیشین آغاز شد.
در ژانویه ۱۸۷٣، ادوین آرنولد (Edwin Arnold)، سردبیر روزنامه‌ی دیلی تلگراف (Daily Telegraph)، جرج اسمیت را با هزینه این روزنامه به عراق فرستاد تا حفاری‌های باستان‌شناسی در قلمرو تمدن آشوری را ادامه دهد. با آن‌که اسمیت نه تجربه‌ی ماجراجویانه‌ی لایارد را داشت و نه شناخت بومی هرمزد رسام را، بلافاصله پس از رسیدن به نینوا خطوط‌گمشده شرح توفان نوح را، که از آن‌زمان تا کنون کامل‌ترین و دست‌نخورده‌ترین قسمت کل حماسه است، پیدا کرد. پس از آن، در نوامبر ۱۸۷٣ اسمیت دوباره انگلستان را به مقصد نینوا ترک گفت و هزینه‌ی سفر دوم او را موزه‌ی بریتانیا پرداخت. او در این سفر، لوحهای بیش‌تری در همان‌سال و سال بعد به‌دست آورد و توانست نواقص طرح کلی متن آشوری را برطرف سازد.
در مارس ۱۸۷٦، متصدیان موزه‌ی بریتانیا یک‌بار دیگر جرج اسمیت را به کشور عراق فرستادند تا بقایای آثار کتابخانه‌ی آشور بانیپال بازیابی نماید. اما اسمیت، پس از چهار سال از شروع ماموریت خود، در ۱۹ آگست ۱۸۷٦، به‌دلیل سازگار نبودن آب‌وهوای آن منطقه با مزاجش، بر اثر بیماری اسهال خونی، در سی‌وشش سالگی در نزدیکی حلب درگذشت.
| ▲ | آثار |
جرج اسمیت، یک نابغه تمام عیار بود. او تا زمان مرگش هشت کتاب اساسی در مورد تمدن و ادبیات آشوری منتشر کرد، بیش از ده کشف باستان‌شناسی بزرگ از خود به‌جا گذاشت و کاشف اولین اثر ادبی مهم در تاریخ جهان، یعنی حکایت حماسی گیلگمش بود. برخی از آثار او عبارت‌اند از: سالنامه‌ی آشور بانیپال، چاپ ۱۸۷۱؛ اکتشافات آشور: گزارش سفر و اکتشافات در نینوا، بین سال‌های ۱۸۷٣ تا ۱۸۷۴، چاپ ۱۸۷۵؛ گزارش کلدانی پیدایش، چاپ ۱۸۷٦؛ تاریخ سناخریب، چاپ ۱۸۷۸؛ و تاریخ بابل.
[▲] يادداشت‌ها
[▲] پيوست‌ها
...
[▲] پی‌نوشت‌ها
...
[▲] جُستارهای وابسته
□
□
□
[▲] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[▲] پيوند به بیرون
□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]
رده‌ها: │ ...
