محمدکریم خلیلی

از: دانشنامه‌ی آریانا

محمدکریم خلیلی

فهرست مندرجات ◉ زندگی‌نامه ◉ نگارخانه ◉ يادداشت‌ها ◉ پيوست‌ها ◉ پی‌نوشت‌ها ◉ جُستارهای وابسته ◉ سرچشمه‌ها ◉ پيوند به بيرون

چهره‌های سیاسی افغانستان

سازمان نصر افغانستان

محمدکریم خلیلی (به انگلیسی: Mohammad Karim Khalili) (زاده‌ی ۱۳۲۹ خ)، سیاستمدار و جنگ‌سالار افغانستانی، رهبر حزب وحدت اسلامی افغانستان و معاون دوم اسبق ریاست جمهوری اسلامی افغانستان در دولت حامد کرزی، و رئیس کنونی شورای عالی صلح این کشور است. مخالفانش در جنبش روشنایی، او را چنین توصیف کرده‌اند: «محمدکریم خلیلی، شخص زیرک، دارای تحصیلات خصوصی اندک، تشنه‌ی ثروت و شیفته‌ی قدرت است، ظاهر ملایم و باطن مملو از کینه و بداندیشی دارد.»

▲	زندگی‌نامه

محمدکریم خلیلی

محمدکریم خلیلی پسر محمداسلم، در سال ۱۳۲۹ خورشیدی، در یک خانواده‌ی فقیر روستایی، در قریه‌ی برغستان قل‌خویش از توابع حصه اول شهرستان بهسود استان میدان وردک زاده شد. خانواده‌ی وی، هنگامی‌که ۳ سال داشت، به‌سبب فقر شدید اقتصادی، در سال ۱۳۳۲ خورشیدی، به کابل مهاجرت کرد و پس از مدتی دوباره به زادگاهش باز گشت. خلیلی با دو برادر خود، از طریق شغل چوپانی در قریه، به امرار معاش پرداختند. او مکتب ابتدایی را تا صنف سوم دنبال کرد، اما برای تأمین مخارج خانواده، ناگزیر شد مکتب را ترک کند. وی، از دوران کودکی تا ۱۸ سالگی، فقط دو زمستان را در مسجد و مدرسه محلی به فراگیری دروس دینی پرداخت، و در سال ۱۳۴۹، هنگامی که وضع اقتصادی خانواده‌ی او اندکی بهبود یافت، برای ادامه‌ی تحصیل به کابل رفت و کتاب معالم‌الاصول را نزد آیت‌الله صادقی پروانی، دروس منطق، فلسفه و روش رئالیسم و شرح منظومه‌ی سبزواری را نزد میر علی‌احمد عالم، و کتاب‌های لمعه و مطول را نزد آیت‌الله نوراحمد تقدسی فرا گرفت.

خلیلی همزمان در کنار درس‌های طلبه‌گی در کابل، وارد جریان حرکت طلبه‌های جوان و انقلابی شد و شایستگی او در امر برقرای نظم و انسجام مبارزات تشکیلاتی سبب شد، که سمت عضو رابط این جریان با سایر نهضت‌های رهایی‌بحش اسلامی، از جمله انقلابیون مسلمان ایران را به‌دست آورد. او خود می‌گوید:

در دوران سیاه خفقان و استبداد که نهضت‌های اسلامی افغانستان به‌رهبری روحانیت مبارز تازه‌ شکل گرفته بود، جوانان مبارز فعالیت‌های خود را به‌دور از چشم مأموران دولت حاکم در مدارس آغاز کردند. در سطح داخل و خارج از کشور تلاش‌هایی راه افتاده بود. در آن‌زمان بیش‌تر برنامه‌ها بر این بود که دوستان همسو و همفکر از میان علما و طلاب چه در داخل و چه در خارج از کشور باهم آشنایی و ارتباط پیدا کنند. دانشجویان و طلابی که در حوزه‌های علمیه قم، مشهد و نجف اشرف تحصیل کرده بودند، تلاش‌های سیاسی و مبارزاتی خود را ابتدا از کابل و مناطق مرکزی افغانستان آغاز کردند.


به‌رغم این‌که در داخل کشور با مشکلات زیاد مواجه بودیم، در عین حالی‌که جو حاکم در مدارس مخالف جریان نوپای اسلامی و حرکت سیاسی و مبارزاتی ما بود، جریان‌های چپ و راست هم در اوج قدرت قرار داشتند. لذا نهضت فکری و سیاسی اسلامی، به‌خصوص در حوزه‌ی شیعیان بسیار محدود و با انواع مشکلات مواجه بود. افرادی در حوزه‌ها و دانشگاه‌ها تلاش‌های مبارزاتی سیاسی داشتند. تعدادی از روحانیت جوان و طلاب که روحیه‌ی مبارزاتی داشتند، قضایا را پی‌گیری می‌کردند. ما هم فعالیت‌های خود را در سطح مدارس و حوزه‌ها و تکیه‌خانه‌ها در دوره‌ی محمدظاهرشاه شروع کردیم. در این دوره دعاگویی اغلب طلاب جوان برای رژیم ظاهرشاه و سپس داوود خان، رئیس‌جمهوری رونق داشت. ولی در خارج از کشور به‌ویژه در سطح کشورهای اسلامی به‌خصوص در کشور همسایه ما ایران و حوزه‌های علمیه‌ی قم و نجف اشرف نهضت اسلامی گسترش یافته بود.


وجود تعدادی از طلاب جوان و روحانیت و علمای مبارز افغانستانی در حوزه‌های علمی باعث شد تا همسویی و همفکری بیش‌تری باهم داشته باشیم. برخی از طلاب در مشهد و برخی در قم و برخی در نجف اشرف و تعدادی پراکنده و کسی هم در سوریه حضور داشتند. ولی در حوزه‌ی قم بیش‌تر با یکدیگر همسویی و همفکری داشتند، که عبدالعلی مزاری هم در میان آنان حضور داشت. مزاری در کنار تحصیلات خود با روحانیت مبارز این حوزه ارتباط و آشنایی خوبی داشت. به‌خصوص در بین طلاب افغانستانی کارهای جدی شروع کرده بود. می‌توانم بگویم که استاد مزاری در آن‌زمان به‌عنوان یک محور مطمئن در چارچوب تلاش‌های سیاسی و مبارزاتی بود.


از آن‌جا که من نقش ارتباطی را با مبارزان خارج از کشور ایفا می‌کردم، با استاد مزاری در حوزه‌ی علمیه‌ی قم آشنایی پیدا کردم. ولی به‌خاطر جو خفقانی که در حاکمیت آن‌روز ایران وجود داشت، نمی‌توانستیم در حوزه‌های علمی باهم مصاحبت بیش‌تری داشته باشیم. آشنایی ما در چارچوب رفت‌وآمدها و دیدوبازدیدها صورت گرفت که دوستان دیگری مانند آقای واحدی هم بودند که در کنار استاد مزاری بود.


اولین آشنایی ما به‌صورت مختصر بود. ولی پس از کودتای هفتم اردیبهشت سال ۱۳۵۷ در افغانستان آشنایی ما بیش‌تر شد. او در پی این کودتا به چنداول کابل آمد و در منزل آقای پروانی اقامت داشت. در روزهای دستگیری علما از سوی رژیم کودتایی ما در کابل بودیم. روزی تعدادی از علما را گرفتند و بردند و به‌سراغ آقای پروانی در مسجد آمدند، استاد مزاری هم آن‌جا بود. پس از آن‌که مأموران رژیم آیت‌الله عالم را بردند، من با استاد حکیمی غزنوی به مسجد آمدیم و آقای پروانی را مطلع کردیم. در آن‌هنگام مأموران پلیس محل آمدند به مسجد و سراغ آقای پروانی را گرفتند و این‌گونه بود که ما او را از مسجد بیرون کرده و در جای دیگر منتقل کردیم. در چنین شرایط خفقان‌آور بود که من با استاد مزاری آشنایی بیش‌تر پیدا کردم و با یکدیگر بیش‌تر صحبت کردیم و طرح‌های کاری ریختیم.

پس از کودتای هفتم ثور ۱۳۵۷ و روی‌کار آمدن رژیم نورمحمد تره‌کی در کابل، خلیلی و یارانش برای نخستین‌بار مبارزات مسلحانه را در منطقه‌ای پرونجل استان پروان هسته‌گذاری کردند. در سال ۱۳۵۸، با منظم‌شدن جریان مبارزه و جهاد در داخل کشور، به‌ویژه مناطق پروان و دهن‌حصار قول‌خویش، او با برادرش شفق بهسودی، به ایران پناهنده شد.

در ایران، خلیلی از طرف سازمان نصر منحله، به‌عنوان مسئول و سرپرست دفتر نمایندگی آن در تهران برگزیده شد. گفته می‌شود، «در چهارده سال جهاد که مردم مسلمان افغانستان از مسیر آتش و خون برای نجات کشورشان جان‌بازی و فداکارانه جهاد می‌کردند، خلیلی در تهران - با پشتیبانی سپاه پاسداران ایران - بازی‌های سیاسی را به‌قصد کسب مهارت و قدرت تمرین می‌نمود.»

هنگامی‌که حرکت‌های وحدت‌طلبانه در میان گروه‌های شیعی کشور به‌راه افتاد، خلیلی، از جمله پیشگامان فعال آن به‌حساب می‌رفت. در سال ۱۳۶۶، که شورای ائتلاف پایه‌گذاری شد، او در جمع هیأت رهبری و برای یک دوره در مقام سخنگوی آن قرار داشت. دوران سخنگویی خلیلی در شورای ائتلاف، همزمان با تشکیل شورای راولپندی بود که در آن روی تشکیل یک حکومت انتقالی بحث می‌شد.

دولت موقت اتحاد هفتگانه مجاهدین، در ۱۲ اسفند ۱۳۶۶، در پاکستان تشکیل شد.

▲

نگارخانه

...

[▲] يادداشت‌ها

[▲] پيوست‌ها

...

[▲] پی‌نوشت‌ها

...
صفحه‌ی فیس‌بوک هواداران جنبش روشنایی، با عنوان: مسیر توتاب باید از بامیان بگذرد
فشرده‌ای از زندگی‌نامه‌ی استاد خلیلی، دبیرکل حزب وحدت اسلامی افغانستان، امروز ما، ارگان نشراتی حزب وحدت اسلامی افغانستان، شماره‌ی چهارم، شنبه ۵ ثور ۱۳۷۴ خ، ص ۳.
همان
همان؛ و نیز: کریم خلیلی، از ویکی‌پدیا، دانشنامه‌ی آزاد.
همان
گفت‌وگوی شاهد یاران با محمدکریم خلیلی، مزاری احیاگر همه‌اقوام ستمدیده‌ی افغانستان ...، شاهد یاران، شماره ۵۹، مهر ۱۳۸۹ خ، ص ۳۲.
فشرده‌ای از زندگی‌نامه‌ی استاد خلیلی، دبیرکل حزب وحدت اسلامی افغانستان، ص ۳.
همان
صفحه‌ی فیس‌بوک هواداران جنبش روشنایی، پیشین.

[▲] جُستارهای وابسته

□
□
□

[▲] سرچشمه‌ها

□
□
□
□

[▲] پيوند به بیرون

□ [۱ ٢ ٣ ۴ ۵ ٦ ٧ ٨ ٩ ۱٠ ۱۱ ۱٢ ۱٣ ۱۴ ۱۵ ۱٦ ۱٧ ۱٨ ۱۹ ٢٠]

رده‌ها │ ...

محمد کریم خلیلی خلیلی= با جنایت و خیانت محمد کریم خلیلی شخص زیرک، دارای تحصیلات خصوصی اندک، تشنه ثروت و شیفته قدرت است، ظاهر ملایم و باطن مملو از کینه و بد اندیشی دارد. در دروه جهاد تنها کاری که انجام میداد این بود که از تهران اشغال افغانستان توسط شوری را محکوم می کرد. در چهارده سال جهاد که مردم مسلمان افغانستان از مسیر آتش و خون برای نجات کشور شان جان بازی و فداکارانه جهاد می کردند، خلیلی در تهران بازی های سیاسی را به قصد کسب مهارت تمرین می نمود. بعد از تشکیل حزب وحدت اسلامی افغانستان بمدت بیشتر از دوسال با آن مخالفت کرد و با کمک گلبدین حکمتیار در و دیوار پشاور را از آرم سازمان نصر نوین پوشانیده و بالاخره با سوء نیت به حزب وحدت اسلامی پیوست. خلیلی در سازمان نصر با شهید عبدالعلی مزاری اختلاف نظر دوام دار داشت و بعد از سقوط دولت داکتر نجیب و پیروزی مجاهدین بازوی آقای مزاری را به بازوی حکمتیار بست که در نتیجه رهبری حزب وحدت دنباله رو بی قید و شرط سیاست های قدرت طلبانه و لج بازانه حکمتیار شد. با رسیدن طالبان به لوگر آقای خلیلی به پشاور رفت و با رسیدن طالبان در چهارآسیاب، ریشخور و نزدیکی های دارالامان مزاری را تشویق به رفتن به سمت چهارآسیاب کرد و از ناحیه مشران طالبان و حامیان اصلی آنها به مزاری اطمینان داد که از جانب طالبان هیچ گونه گزندی به او نمی رسد، به این ترتیب خلیلی صاحب شهید مزاری را تا قتلگاهش راهنمایی کرد. خلیلی که در کشتن مزاری با طالبان تبانی کرده بود بعد از کشته شدن مزاری وارث و جانشین او گردید!! و حزب وحدت را مصادر کرده و در انحصار شخص خود درآورد. در ده سالی که خلیلی معاون رئیس جمهوری بود یک پروژه اساسی در تمام مناطق مرکزی (هزارستان) تطبیق نشد او هیچگاه به مطالبات برحق مردم اعتنا نکرد و همیشه توجیه گر اعمال حکومت بود. در زمان معاونت خلیلی ماستر پلان برق رسانی تهیه و تصویب شد که متاسفانه مناطق مرکزی مشمول آن نگردیده بود، بعد از تصمیم کابینه ناکام و بدنام اشرف غنی مبنی بر عبور لین پنجصد کیلو ولت از سالنگ و شکل گیری شورای عالی مردمی معترض بر تغییر مسیر لین پنجصد کیلو ولت از بامیان به سالنگ، خلیلی در صف معترضان جای گرفت. در تظاهرات روز جمعه 27 ثور شرکت و سخنرانی کرد بعد از آن نیز سازمان دهندگان جنبش روشنایی را تشویق، تمویل و تحریک می کرد، در یک تجمع مردمی گفت من دست کسانی را که در جنبش روشنایی فعالیت می کنند می بوسم، اخیرا که شورای مردمی جنبش روشنایی اعلام کرد روز شنبه 2/5 / 1395 بار دیگر تظاهرات می کند خلیلی آن را تایید و تشویق و برنامه تبلیغاتی آن را تمویل نمود و مردم را تا کناره قتلگاه تشویق و همراهی کرد ولی با گرفتن امتیاز از اشرف غنی یکباره خود را عقب کشید و از روشنایی به طرف تاریکی رفت. اکنون که در اثر عملیات تروریستی بیشتر از 300 نفر از جوانان شهید و یا زخمی شدند، دیده شود که خلیلی با خون شهدا و مجروحان فاجعه دهمزنگ چگونه بازی و تجارت خواهد کرد؟!! محقق نه تنها در جنبش روشنایی، بلکه در 20 عقرب به خانواده شهدا توهین کرد و به مردم که برای دادخواهی امده بودند ولگرد و اوباش خطاب کرد. محقق قاتل اشرف رمضان، احمدی و ضهاک است. چرا بعضی ها از خیانت های محقق چشم پوشی میکنند؟ مردم ما تا بکی مثل گوسفند دنبال این دو پیر بی عقل خلیلی و محقق روان باشند؟ ایا این دو پیر بی عقل تا بحال غیر پر کردن جیب شان، کدام خدمت به مردم شان کرده اند؟ برایم بگویید که خلیلی و محقق در هزارستان چند تا مکتب و یا شفاخانه ساخته اند؟ گفتنی بسیار است! یک ضرب المثل هزارگی است که موگیه؛ "روغو هیچ وقت تای آو نمومنه" یعنی روغن هیچ وقت زیر آب پنهان نمیماند.