عبدالرب رسول سياف (زادۀ ۱۳۲۳ خ - )، از چهره‌های کلیدی دوران مبارزه با ارتش شــوروی، نماينده مجلس شــورای ملی و رهبر حزب اتحاد اسلامی افغانســتان است که از جانب ســازمان دیده‌بان حقوق بشــر به جنایات جنگی متهم شــده اســت.[۱]
زندگی‌نامه
عبدالرسول که بعدها خود را عبدالرب رسول سياف ناميد[٢]، فرزند فقیر محمد در سال ۱۳۲۳ خورشيدی (۱۹۹۴ م) در ولسوالی (شهرستان) پغمان از توابع ولایت (استان) کابل چشم به جهان گشود.[۳] هنوز شش سال داشت که پدرش درگذشت. در سن هفت سالگی وارد مدرسه ابتدایی پغمان شد و در سال ۱۳۳۵ خورشيدی، تحصیلات ابتدایی را به پایان برد.
در سال ۱۳۳۶ خورشيدی، برای ادامه تحصيل به شهر کابل آمد و وارد مدرسه ابنسینا بلخی شد و دو سال را در این مدرسه درس آموخت.
سیاف، در سال ۱۳۳۹ خورشيدی (۱۹۶۰ م) برای تحصیل علوم دينی در مدرسه ابوحنیفه پذيرفته شد و دروس متوسطه را در این مدرسه پی گرفت. سپس وارد دانشکدۀ شرعيات دانشگاه کابل شد و در سال ۱۳۴۶ خورشيدی (۱۹۶۷ م) با درجه ممتاز از این دانشگاه فارغ التحصیل گرديد. پس از آن، به خدمت سربازی فراخوانده شد و مدت دو سال در ارتش خدمت کرد. بعد از ختم دوره سربازی، در سال ۱۳۴۸ خورشيدی (۱۹۶۹ م) به عنوان استاد و عضو کادر علمی (هیات علمی) دانشکدۀ شرعیات برگزیده شد و مدت دو سال در آنجا به تدریس پرداخت. آنگاه، بنا به سفارش برخی افراد با نفوذ مذهبی در سال ۱۳۵۰ خورشيدی (۱۹۷۱ م)، برای تحصیلات عالیتر عازم مصر شد و در دانشــگاه معروف اسلامی "الازهر" به تحصيل پرداخت. گفته می‌شود وی در اين دانشــگاه با ملک فهد[۴] دوســت و همکلاس بــود.[۵]
سیاف پس از دريافت مدرک فوق ليسانس در رشته علم حدیث، از دانشگاه مذهبی الازهر مصر، به افغانستان بازگشت[٦] و به‌عنوان استاد در دانشکده شرعیات دانشگاه کابل مشغول به تدریس شد. در همین زمان بود که او فعالیتهای سیاسیاش را با "نهضت جوانان مسلمان" همسو کرد و سخنرانیهای تندی علیه نفوذ کمونیسم و فعالیتهای دانشجویان کمونیست که از تشکیلات و سازماندهیهای نسبتاًَ منسجم برخوردار بودند، ایراد می‌کرد و از اسلام سخن میراند و نارضایتیاش را از دولت شاهی ابراز میداشت.[٧]
زندان و مهاجرت
در سال ۱۳۵۳ خورشيدی (۱۹۸۴ م) بورس تحصیلی آمریکا را تحت برنامه "لیگل ترینینگ" (Legal Training) دریافت کرد. با این هدف عازم ایالات متحده بود که پيش از پرواز در فرودگاه (میدان هوایی) کابل به جرم سخنرانیهای تند و راهاندازی شورشهای ضد حکومتی و تشویق مردم به خشونت بازداشت و محکوم به شش سال زندان شد.[۸]
زمانی که در سال ١٣۵٧ خورشيدی کودتای هفت ثور به وقوع پيوست، سياف هنوز در زندان به سر میبرد. اما در سال ۱۳۵۸ خورشيدی (۱۹۷۹ م)، مادامی که تمامی رهبران سازمان اخوانالمسلمین که در زندان بودند، تیرباران شدند، سیاف ظاهراً به علت پیوندهای خویشاوندی با حفیظ الله امین، از زندان آزاد شد. البته هواداران وی اين حادثه را يک معجزه الهی میپندارند.[۹]
او پس از رهايی از زندان زندان پلچرخی در سال ۱۳۵۸، به پاکستان رفت و به ساير رهبران جهادی افغانستان در پيشاور پيوست و مدتی را هم در تنظیم جمعیت فعالیت کرد.[۱۰]
دوران جهاد
در زمان اشغال افغانستان توسط نيروهای ارتش سرخ شوروی، در فضای آشفته و پر از ترس و هراس مهاجران افغان، چه در پاکستان و چه در ايران، تنها بازار حزبسازی و رهبرتراشی گرم و پر رونق بود. در اين ميان، رهبران مجاهدين، به سبب پراگندگی و اختلافات ميان مجاهدين، نگران شکست در برابر نيروهای اشغالگر شوروی بودند. از اين رو، چارهای کار را در اتحاد خود ديدند. بنابر اين، در سال ۱۳۵۹ خورشيدی (۱۹۸۰ م)، سياف به رهبری اتحاد اسلامی برای آزادی افغانستان برگزیده شد. در اين اتحاد تمامی گروههای جهادی مستقر در پیشاور به استثنای حزب اسلامی حکمتیار شرکت داشتند.[۱۱]
ديری نپاييد، رهبرانی که اتحاد را به وجود آورده بودند نسبت به عملکردها و سیاستهای سياف، به اعتراض برخاستند و از او بریدند.
وقتی اين اتحاد از هم فروپاشید، سیاف با مهارت بسیار خوب توانست، از بازماندۀ همان اتحاد، حزب جدیدی را زير همان نام (اتحاد اسلامی افغانستان)، اساس بگذارد.[۱۲] پس از آن او در کنار دیگر رهبران در اتحادها و ائتلافها و بازیهای سیاسی به عنوان رئیس یک حزب جدید، ظاهر شد و موقعیت خود را روز تا روز در جمع ساير رهبران تثبیت کرد. دیگران هم نتوانستند حضور وی را نادیده بگیرند.[۱۳]
- وی در سیام آذرماه (جدی) ۱۳۶۱ بازهم به ریاست یک اتحاد، اما این بار با پیوند جدید "اتحاد مجاهدین افغانستان" که اتحاد خودش را هم شامل میشد انتخاب شد. بار دوم در ۱۸ حوت (اسفند) ۱۳۶۱ برای دو سال متوالی ریاست "اتحاد اسلامی مجاهدین افغانستان" (گروه هفتگانه) را به دست آورد، و در سال ۱۳۶۵ خورشيدی (۱۹۸۵ م) نقش سخنگو را در این اتحاد به عهده داشت. سیاف در همان سال، به دریافت جایزه "علمی مذهبی ملک فیصل" از سوی دولت عربستان نيز نایل آمد.[۱۴]
پس از تشکیل دولت موقت وی از حوت (اسفند) ۱۳۶۶ تا نهم فروردین ۱۳۶۷ معاونت ریاست دولت موقت را عهدهدار بود.[۱۵]
سیاف، در تمام اين مدت، از آن جایی که آموزشهای دینی خود را در کشورهای اسلامی به پایان رسانده بود، از حمایت خاص این کشورها و به ویژه عربستان سعودی برخوردار بود.[۱۶] از همينجاست که دولت جمهوری اسلامی ايران و گروههای هوادار آن در افغانستان، همواره عبدالرب رسول سياف را متهم به ترويج آيين وهابيت (سلفیگری) و شيعهستيزی میکنند.
دولت مجاهدين
در سال ۱۳٧۱ خورشيدی (۱۹۹۲ م)، پس از فروپاشی حکومت دکتر نجيبالله که دولت مجاهدين با رياست صبغتالله مجددی پا گرفت، سياف، همراه با دیگر رهبران و مجاهدين تنظیمها و احزاب جهادی افغان وارد کشور شد[۱۳] و به پغمان رفت و در آنجا مقر فرماندهی خود را بر پا داشت.[۱٧]
وقتی برهانالدین ربانی به قدرت رسید، همکاری با او را آغاز کرد و به مهمترین حامی دولت به رهبری او تبدل شد. چنان که در جریان تشکیل شورای "حل و عقد" علیرغم تحریم این شورا از طرف بسياری از گروهها و تنظیمهای جهادی سابق، استاد سیاف تنها کسی بود که به‌عنوان یک رهبر، در آن شرکت کرد و زمينۀ تداوم دولت ربانی را فراهم آورد.[۱۸]
جنگهای داخلی
در میان سالهای ۱۳۷۱ تا ۱۳۷۴ در درگیریهای میان گروهی کابل نقش اساسی داشت و نبردهای حزب تحت فرمان او با حزب وحدت اسلامی که در آن زمان از سوی عبدالعلی مزاری رهبری میشد، در غرب کابل شهرت فراوان دارد.
این دو حزب در آن سالها جنگهای خونینی باهم داشتند که منجر به کشته و مجروح شدن صدها تن از افراد غیرنظامی شد و غرب کابل هم به ویرانه تبدیل گرديد.
وی بارها به دلیل حضورش در جنگهای داخلی افغانستان از جانب سازمان دیده‌بان حقوق بشر به جنایات جنگی متهم شده است.[۱۹]
اين سازمان باری در يک گزارش خود از برخی از افراد سرشناس حکومت کنونی افغانستان، مانند: عبدالرسول سياف، برهانالدين ربانی (نمايندگان پارلمان)، کريم خلیلی (معاون رييس جمهور) و عبدالرشيد دوستم (دستيار ارشد نظامی حامد کرزی)" نام میبرد و مینويسد: "اين جنگسالاران متهم به جرايم جنگی هم فرصت يافته‌اند تا از قدرت سياسی اعطا شده دولت، سوءاستفاده کنند".[٢٠]
امارت طالبان
با تصرف کابل به دست طالبان و سقوط دولت ربانی، سیاف به شمال کشور رفت و در صف مخالفان طالبان قرار گرفت. او مقام معاون رئيس جمهور برهانالدین ربانی و عضو شورای رهبری ائتلاف شمال را به دست آورد و در مناطقی چون "چاریکار"، "گلبهار" و "تخار" به سازماندهی نیروهای خود مشغول شد. اگرچه نیروی چندان قابل ملاحظهای ندارد[٢۱]، اما با پولهای سرشاری که از مقامات کشور عربی و بويژه عربستان سعودی به دست میآورد، جايگاه خود را در افغانستان مستحکم کرده است.
بسياری از هواخواهان احمدشاه مسعود، در همکاری عبدالرب رسول سياف با تروريستهای عرب بدگمان هستند. گزارشگر بی بی سی در اين مورد مینويسد:
- "به دنبال ورود طالبان به کابل، پایتخت، آقای سیاف همراه با احمدشاه مسعود، از فرماندهان ارشد مجاهدین، این شهر را ترک کرد و در شمال کابل مستقر شد؛ جایی که عمدتاً زیر کنترل فرمانده مسعود قرار داشت.
گفته می‌شود کسانی که در جامه خبرنگاری احمدشاه مسعود را ترور کردند قبلا با آقای سیاف دیدار داشتند و احمدشاه مسعود به توصیه آقای سیاف حاضر شد با این خبرنگاران مصاحبه کند.
این موضوع مدتی شک و گمان‌هایی را در مورد آقای سیاف در میان طرفدارن فرمانده مسعود ایجاد کرده بود، اما آقای سیاف و شماری از نزدیکان احمدشاه مسعود این مساله را به شدت رد کردهاند."[٢٢]
عبدالرب رسول سیاف، پس از حکومت موقت و انتقالی در افغانستان، عمدتاً از حامیان دیروز خود در تنظیمهای جهادی جدا شد و از حامد کرزی، رئیس جمهوری، حمایت کرد. حتی با وجود درخواستهای مکرر، او حاضر نشد که به جبهه ملی که مهمترین اپوزیسیون دولت به شمار میرود، بپوندد.
اکنون، در دومین دورۀ انتخابات ریاست جمهوری نیز از حامد کرزی رئیس جمهوری کنونی حمایت میکند.[٢۳]
فعاليت فرهنگی
سیاف قبل از کودتای ١٣۵٧ به که در آن حزب دموکراتیک خلق به قدرت رسید، در دانشکده شرعیات دانشگاه کابل تدریس می‌کرد. درحال حاضر نیز یاد داشت‌ها و مقاله‌های آقای سیاف در دانشگاه کابل آموزش داده می‌شود.
در سالهای جهاد در پيشاور پاکستان دانشگاهی را به‌نام "دعوت الجهاد" تاسیس کرد که اکثراً افغان‌های مهاجر در آن آموزش می‌دیدند و استادان عرب، پاکستانی و افغان از جمله خود سیاف از استادان این دانشگاه بودند. در حال حاضر نيز یک دانشگاه خصوصی به‌نام "دعوت" در کابل ایجاد کرده است.[٢۴]
سياف به زبانهای اردو و عربی مهارت دارد و تا کنون دو کتاب از وی به چاپ رسیده است. که کتاب "د عبرت درس" به زبان پشتو و "هشدار" به زبان فارسی است.[٢۵]
تجارت با خون شهيدان
امروزه عبدالرب رسول سياف يکی از جمله رهبران جهادی افغانستان به شمار میرود که صاحب ميلياردها پول است. زمانی که سياف در دوران حاکميت حزب دمکراتيک خلق افغانستان، کشور را ترک می‌کرد، به گفتهای خود او: "يک عصا چوب بيشتر نداشت".[٢٦] اما پرسش اين است که سياف اين همه سرمايه را به چه بهای به دست آورده است؟!
يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامۀ آريانا توسط مهديزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.پيوست‌ها
پيوست ۱: بيوگرافی عبدالرب رسول سياف
پيوست ٢: رسول سیاف؛ از سالهای جهاد تا حضور در پارلمان به روايت بی‌بی‌سی
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
پی‌نوشت‌ها
[۲]- در ابتدا وی با نام عبدالرسول سیاف شهرت داشت؛ اما از آنجا که کلمه "رسول" از نام‌های خداوند نیست و کلمه "عبد" که به معنای بنده است باید به یکی از نام‌های خداوند متصل شود، وی نام خود را به عبدالرب رسول سیاف (بندۀ پروردگار فرستادۀ شمشير) تغییر داد. رسول سیاف؛ از سالهای جهاد تا حضور در پارلمان
[۳]- بيوگرافی (زندگی‌نامۀ) عبدالرب رسول سياف، براساس گزارش ولسی جرگۀ شورای ملی افغانستان در سال ۲٠٠۵ ميلادی؛ اما در گرازش بخش فارسی بی بی سی آمده است که "او در سال ۱۹۴۶ در ولسوالی پغمان ولایت کابل به دنیا آمد". رسول سیاف؛ از سالهای جهاد تا حضور در پارلمان
[۴]- ملک فهد بن عبدالعزیز پنجمین پادشــاه عربستان سعودی و هشتمین فرزند "عبدالعزیز آل ســعود" بنیانگذار عربسـتان جدید بود که در سال ۱۹۸۲ ميلادی (۱۳۶۱ خ) پس از درگذشت ملک خالد پادشاه شد و در تاریخ ۱ اوت ۲۰۰۵ ميلادی (۱۰ مرداد ۱۳۸۴ خ) فوت کرد.
[۵]- بيوگرافی عبدالرب رسول سياف؛ همچنين رجوع شود به: عبدالرسول سياف، موسسه فرهنگی رایحه ظهور.
[۶]- آن چه در رابطه با دوران تحصیلات عبدالرب رسول سیاف لازم به ذکر است، این است که او را در دوران تحصیل فرد بسیار پر تلاش و درسخوان معرفی میکنند. گفته می‌شود وی از ابتدای ورود به دانشگاه تا اخذ درجه فوق کارشناسی همواره شاگرد اول بوده است.
[٧]- بيوگرافی عبدالرب رسول سياف
[۸]- همانجا؛ براساس گزارشهای رسمی دولت جمهوری افغانستان (در سال ۱۳۵۳ خ)، عبدالرب رسول سياف همراه با برهانالدين ربانی و گلبدين حکمتيار به تحريک مستقيم دولت پاکستان عليه امنيت ملی افغانستان (در شورشهای لغمان، پنچشير و بدخشان) دست داشت.
[۹]- همانجا؛ گفته می‌شود، عبدالرب رسول سياف، پسر خالۀ حفيظ الله امين است؛ ولی محرز نيست.
[۱٠]- رسول سیاف؛ از سالهای جهاد تا حضور در پارلمان
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]- نجفیزاده، هارون، هشدار ديدهبان حقوق بشر در مورد افغانستان، سايت اينترنتی بخش فارسی بی بی سی: پنج شنبه ٢٨ سپتامبر ٢٠٠٦ - ٠٦ مهر ١٣٨۵
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]- معرفی چهرهها یا تحریف چهرهها؟، سايت اينترنتی کابل پرس
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
جُستارهای وابسته
□
□
منابع
□
پيوند به بیرون
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]
