- افغانستان در دوران پارينه‌سنگی
- افغانستان در دوران فرا پارينه‌سنگی
- افغانستان در دوران فرا پارينه‌سنگی
- يادداشت‌ها
- پيوست‌ها
- پی‌نوشت‌ها
- جُستارهای وابسته
- سرچشمه‌ها
- پيوند به بيرون
[...] [...]
پيشگفتار: سرزمين افغانستان، گذشتۀ بسيار ديرينه داشته و فراز و نشيب‌های زيادی را پشت‌سر گذاشته است. گرچه هزاران سال است که انسانها در آنجا زندگی می‌کنند، اما از گذشته‌های دور زندگی انسانها در افغانستان، اطلاعات فراوان در اختيار ما نيست. زيرا، داستانهايی که از قديم باقيمانده و نيز اشيای خاموشی که از دل خاک بيرون آورده شده‌اند، بطور کامل و دقيق چگونگی زندگی مردم اين سرزمين کهن را در دورۀ پيش از تاريخ روشن نمی‌سازد.
تاريخ مدون، حداکثر يکصدم و آخرين قسمت حوادث و وقايع اين کشور را برشتۀ تحرير درآورده است. اين قسمت هم که تاريخ پنجهزار سال افغانستان می‌باشد، دورنمای مبهم و پرده بريده و پاره‌ای است که نمی‌توان از آن نتايج قاطعی بدست آورد. البته، با توجه به روند کُند سير تحولات اجتماعی و فرهنگی بشر در دورۀ ماقبل تاريخ، ساکنان افغانستان هم تقريباً سرگذشتی همسان با ديگر مردم جهان و بويژه همسايگان خود داشته‌اند. با اين وجود، بازهم پژوهشهايی باستان‌شناسی، بس اندک راه شناخت گذشته‌های بسيار دور را آشکار می‌کند. به‌هر حال، برپاية همين يافته‌های باستان‌شناسی است که می‌توانيم، ولو بسيار ناچيز به شرح و توصيف ادوار مختلف اجتماعی و فرهنگی پيش از تاريخ افغانستان بپردازيم.
در خطة باستانی افغانستان از دويست تا صد هزار سال پيش آثار حيات انسانهای اوليه و ابزار زندگی آنها يافت شده است. پژوهشهای علمی که بطور رسمی از سال ۱٩۵۱ ميلادی پيرامون دوره‌های پيش از تاريخ افغانستان، در اين کشور آغاز گرديد، مؤيد اين نظر است. يو. و. کانکوفسکی، دانشمند شوروی سابق، در اين باره می‌نويسد:
افغانستان يک کشور باستانی است. اگرچه تاريخ دقيق نخستين اسکان انسان در اين سرزمين تاکنون تعيين نگرديده است، اما تحقيقات و تحليل‌های باستان‌شناسان بر پاية آلات و ابزار بدست آمده از دشت ناور ولايت غزنی نشان می‌دهد که حداقل در حدود ٢۰۰ - ۱۰۰ هزار سال قبل در سرزمين امروزی افغانستان، انسان‌هايی که به شکار مشغول بودند، زندگی داشتند.[۱]
با اين حال، بدرستی آشکار نيست که افغانستان، با مرزهای سياسی کنونی، از چه زمانی برای زندگی و استفاده از نعمات مادی و امکانات طبيعی و غذايی آن مورد توجه انسان اوليه قرار گرفته است. از اين رو، نگارنده سعی دارد تا با استفاده از روش‌های بررسی آثار باستانی، پرتوی بر ادوار تاريک پيش از تاريخ افغانستان افکند.مهديزاده کابلی، ۱۳٧٧ - مشهد[٢]
(جمع‌آوری غذا)
مادامی که انسان اوليه خاک نشين شد، معيشت او با استفاده از ابزار سنگی، استخوانی يا چوبی به‌صورت جمع‌آوری غذا به شیوهٔ شکار یا چیدن میوه انجام می‌گرفت. آغاز اين دوره در افغانستان به‌طور دقيق مشخص نيست. اما قديمی‌ترين، ابزار انسان اوليه حدود دويست تا صد هزار سال پيش از دشت ناهور غزنی به‌دست آمده است.
[↑] مناطق پارينه‌سنگی افغانستان:
دوران پارینه‌سنگی جدید افغانستان از حدود دويست تا صد هزار سال پیش آغاز شد و تا حدود ١٨ هزار سال پیش ادامه یافته که مقارن با مهاجرت انسان هوشمند به افغانستان است. آثار این دوره در نواحی مختلف اين کشور، مانند: دشت ناهور غزنی، درۀ کور بدخشان، غارهای آق کپروک بلخ، قره کمر ايبک، هزار سم، تپۀ موندیگگ، ده مراسی قندهار و ... یافت شده است. فرهنگ ابزارسازی این دوره تیغه و ریز تیغه برادوستی است. باستان‌شناسان، اين دوره را به سه قسمت زيرين، ميانی و زبرين تقسيم كرده‌اند:
...
سلسله جبال هندوکش از حوالی ۵۰ تا ٣۰ هزار سال پيش، محل رهایش یک عده شکاریانی بوده که در قدیم‌ترین دوره‌های فرهنگی، به‌شکار حیوانات مشغول بودند و با زندگانی مغاره‌نشینی و ابزارهای بسیار ابتدایی که از سنگ چقماق می‌ساختند، فرهنگ اولیه دوره‌ی پارينه سنگی را به‌میان آورده بودند.
غار قره كمر، واقع در هشت كيلومتری شمالی سمنگان، يکی از اين محوطه‌های باستانی است که بین ۵۰ تا ٣۰ هزار سال قبل، محل سکونت انسانهای اوليه بوده است. از اين غار، اسلحه چقماقی و ابزار استخوانی به‌دست آمده که متعلق به مردم دوره ميانی، پارينه سنگی جديد است. این آلات، برای شکار حیوانات و جمع‌آوری میوه و حبوبات مورد استفاده قرار می‌گرفت.
دكتر كارلتون كون، ٨۲ عدد ابزار سنگی و استخوانی را از غار قره‌كمر به‌دست آورده است.
دكتر كارلتون، به استناد ارزيابی چقماق‌ها، استخوان حيوانات، خاكستر و ذغال‌هايی به‌جا مانده در اين غار، آنها را مربوط به‌عصر پارينه سنگی ميانه دانسته و عمر آن را از ۵۰ تا ۴۰ هزار سال پيش تعيين کرده است.
...
(گردآوری غذا)
[↑] …
(توليد غذا)
[↑] …
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[↑] :
[٣]
[۴]
[۵]
[٦]
[٧]
[٨]
[۹]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[٢۱]
[٢٢]
[٢٣]
[٢۴]
[٢۵]
[٢٦]
[٢٧]
[٢٨]
[٢۹]
[٣٠]
[٣۱]
[٣٢]
[٣٣]
[٣۴]
[٣۵]
[٣٦]
[٣٧]
[٣٨]
[٣۹]
[۴٠]
[۴۱]
[۴٢]
[۴٣]
[۴۴]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱: مهدیزاده کابلی، پیش از تاریخ افغانستان
پيوست ٢: مرتضی معراج، نخستين زيستگاه‌های بشرِ عصر حجر در افغانستان
پيوست ۳:
پيوست ۴:
پيوست ۵:
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- يو. و. کانکوفسکی، تاريخ افغانستان، مسکو - ۱٩٨٢، ص ٢.
[۲]- مهديزاده کابلی، خلاصه‌ی از پيشگفتار کتاب افغانستان در عهد باستان (جلد اول)، افغانستان پيش از تاريخ، چاپ اول - ١٣٨١ خ
[۳]-
[۴]-
[۵]-
[۶]-
[٧]-
[۸]-
[۹]-
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱۲]-
[۱۳]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱۶]-
[۱٧]-
[۱۸]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[٢۱]-
[٢۲]-
[٢۳]-
[٢۴]-
[٢۵]-
[٢۶]-
[٢٧]-
[٢۸]-
[٢۹]-
[۳٠]-
[۳۱]-
[۳۲]-
[۳۳]-
[۳۴]-
[۳۵]-
[۳۶]-
[۳٧]-
[۳۸]-
[۳۹]-
[۴٠]-
[۴۱]-
[۴۲]-
[۴۳]-
[۴۴]-
[۴۵]-
[۴۶]-
[۴٧]-
[۴۸]-
[۴۹]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
□
[برگشت به بالا] [گفت و گو و نظر کاربران در بارهٔ مقاله]
