[جنگ سالاران] [وزرای افغانستان]
محمداسماعيل خان (زادۀ ١٣٢٧ خ - )، يکی از جنگ‌سالاران دوران جهاد مردم افغانستان است که نام او در گزارش‌های برخی از سازمانهای مدافع حقوق بشر، به‌عنوان ناقض حقوق بشر ذکر شده است.[۱] وی اکنــون در کابينۀ حامــد کــرزی مقام وزارت آب و بــرق را به‌عهــده دارد.[٢] دکتر عزیزالله لودین، رییس اداره مبارزه با فساد اداری افغانستان، وزیر انرژی و آب را متهم به سرقت پول و مُلکیت عامه (جایداد) کرده است.[٣]
[↑] زندگی‌نامه
محمداسماعیل خان فرزند مير محمداسلم، در سال ۱۳۲۷ خورشیدی در روستای نصرآباد از توابع شیندند (سبزوار) هرات، در غرب افغانستان زاده شد[۴] و مکتب (مدرسه) ابتدايی را در همان شهر به‌پایان رساند.[۵] پس از آن به کابل آمد و وارد مدرسه نظامی (پشتو: حربی شونځی) شد. سپس تحصيلات عالی خود را در دانشکده افسری (پشتو: حربی پوهنتون) ادامه داد[٦] و مدرک رشته توپچی را به‌دست آورد.[٧]
اسماعیل خان پس از تکميل تحصيلات نظامی، در فرقه (لشکر) هفده هرات آغاز به‌کار کرد. اما چند ماه بعد از کودتای هفت ثور به نبرد مسلحانه با رژيم خلقی پرداخت.[٨] تا اين زمان، او به‌عنوان افسر نظامی با درجه (رتبۀ) جکتورن (معادل سروان در ایران) در قطعۀ دافع هوا همان فرقه خدمت می‌کرد.[۹] از اين رو، در بین مردم به تورن اسماعيل معروف شد.
با اين توصيف، او همراه با ديگر صاحب‌منصب‌های ارتش در ٢۴ حوت سال ١٣۵٧، به قيام‌کنندگان هرات پيوست و سلاح و امكانات زيادی بين مردم توزيع کرد و اعضای حزب‌های خلق و پرچم را به محاكمه صحرايی كشيد و اعدام کرد و بعد از سه روز مقاومت به كوه‌ها و قريه‌های اطراف پناه برد.
در سال ١٣۵٩، شورای سرتاسری فرماندهان و بزرگان هرات در قريه زيارتگاه ولسوالی گذره ولايت هرات برگزار گرديد و اين شورا، او را به‌عنوان امير مجاهدين هرات انتخاب کرد.
پس از آن، اسماعيل خان به یکی از فرماندهان جهادی تبدیل شد که تا خروج نيروهای متجاوز شوروی سابق از افغانستان - بيش از یک دهه - کماکان علیه شوروی و دولت دست نشانده‌ی آن در افغانستان می‌جنگید. بعد از خروج سربازان شوروی از اين کشور، رفته رفته کنترل هرات را به‌عهده گرفت. تا آن‌که حکومت دکتر نجيب‌الله در کابل سقوط کرد و اسماعيل خان حاکم بلامنازعۀ هرات شد.
سردار آريا می‌نويسد:
- "با فتح هرات به‌تاريخ ٢٩ حمل ١٣٧١، طی جلسه سراسری مجاهدين و قوماندان‌های احزاب و گروه‌های مختلف، وی به‌حيث والی هرات و رئيس شورای نظامی انتخاب گرديد."
در زمان تسلط اسماعيل خان بر هرات، اين استان برعکس کابل از آرامش و امنيت نسبی برخودار بود و حتی اين آرامش و امنيت به استان‌های همجوار آن چون: بادغيس، فراه، غورات، نيمروز و هلمند (هيرمند) نيز گسترش يافت.[*] اما گروه‌های طرفدار حقوق بشر می‌گویند اسماعيل خان همانند یک دیکتاتور بر هرات حکومت می‌کرد، و مخالفان خود را شکنجه می‌داد.[*]
اسماعیل خان در دهه ۱۹۸۰ با شوروی سابق جنگید و بعدا بدلیل جنگ با طالبان به یک قهرمان شهرت یافت و در سال ۲۰۰۰ از زندان طالبان گریخت.[*]
اسماعیل خان یکی از فرماندهان قدرتمند پیشین جهادی در غرب افغانستان است که از نفوذ گسترده‌ای در میان مردم هرات برخوردار است. او که والی پیشین هرات بود و اکنون وزیر انرژی افغانستان است، در دورۀ دوم انتخابات رياست جمهوری، رسماً از نامزدی حامد کرزی اعلام حمایت کرده است.[*]
اسماعیل خان جنگ‌سالار سابق و وزیر فعلی انرژی، که به نقض حقوق بشر متهم است، از جمله از ۲۴ نامزد وزارت است که از طریق رای مخفی اعضای پارلمان رد شدند.[*]
[۱٠]
[۱۱]
[۱٢]
[۱٣]
[۱۴]
[۱۵]
[۱٦]
[۱٧]
[۱٨]
[۱۹]
[٢٠]
[↑] يادداشت‌ها
يادداشت ۱: اين مقاله برای دانشنامهی آريانا توسط مهدیزاده کابلی برشتۀ تحرير درآمده است.
[↑] پيوست‌ها
پيوست ۱: بيوگرافی مختصر امير محمداسماعيل، برگرفته از کتاب سردار آريا
پيوست ٢: محمداسماعیل خان؛ وزیر انرژی و آب یا مفسد اداری؟، رادیو آزادی
پيوست ۳: اسماعیل خان؛ امیر هرات، به‌روايت بی‌بی‌سی
پيوست ۴: سيمای اسماعيل، به‌روايت غلام‌المهدی ژورنالست ايرانی
پيوست ۵: واکنش محمداسماعيل خان امير هرات در برابر هنر موسيقی
پيوست ۶:
[↑] پی‌نوشت‌ها
[۱]- پارلمان افغانستان فقط ۷ وزیر پیشنهادی کرزی را تایید می‌کند، رادیو صدای آمریکا
[٢]- محمداسماعیل خان، دانشنامهٔ آزاد ویکی‌پدیا
[٣]- مصاحبۀ فریبا واحدی با عزیزالله لودین در مورد دوسیه وزیر انرژی و آب افغانستان، رادیو آزادی: ٠٨ ثور ۱٣٩۱
[۴]- بيوگرافی مختصر امير محمداسماعيل (انتخاب از كتاب سردار آريا)، همبستگی، سايت رسمی امير محمداسماعيل خان
[۵]- اسماعیل خان؛ امیر هرات، سايت فارسی بی‌بی‌سی: ٠٩ اوت ٢٠٠٩ - ١٨ مرداد ١٣٨٨
[٦]- بيوگرافی مختصر امير محمداسماعيل
[٧]- اسماعیل خان؛ امیر هرات
[٨]- همان‌جا
[۹]- محمداسماعیل خان
[۱٠]-
[۱۱]-
[۱٢]-
[۱٣]-
[۱۴]-
[۱۵]-
[۱٦]-
[۱٧]-
[۱٨]-
[۱۹]-
[٢٠]-
[↑] جُستارهای وابسته
□
□
□
[↑] سرچشمه‌ها
□
□
□
□
[↑] پيوند به بیرون
□ عباسی افغان، قوم و خويش بازی‌های اسماعيل خان
□ [1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20]
